De veerman en de dood

Het is de laatste foto van Janus de Blank in functie, want in het najaar, op 25 oktober, zou zijn pont omslaan. Twee mensen verdronken, onder wie de veerman zelf. Daarmee kwam een voortijdig einde aan een leven lang van overvaren. Janus was daarmee opgegroeid, want zijn vader was daar eigenlijk al mee begonnen.

Alphenaar Leonardus de Blank was schipper, toen hij in 1907 het pontveer Alphen-Lith voor het eerst pachtte. Na zijn overlijden in 1918 nam zijn weduwe, Antonia Piron, het bedrijf over. De pont was alles bij haar. Dag en nacht zat zij in het café, dat in het veerhuis was ondergebracht, en van daar uit waarschuwde zij haar zoon of de knecht, die aan de overkant van de Maas de wacht hield. Toen zij in 1951 stierf, nam haar zoon het roer over.

Al vanaf de lagere school had Janus op het veer gewerkt. Doordat aanvankelijk nog niet met motoraandrijving werd gewerkt, had hij ervaring opgedaan met gieren en trekken, maar ook met zeilen; dit laatste was alleen mogelijk bij wind uit het zuidwesten, noordoosten en noordwesten. Bovendien moest hij rekening houden met eb en vloed, want de invloed daarvan was in die dagen ook bij Lith nog merkbaar.

Hoe goed hij als veerman was, toont de legendarische dokter Jacob Wiegersma aan. De dokter wilde uitsluitend en alleen oversteken met Janus de Blank, dus niet met diens vader of diens broer Piet. Over de dokter vertelde De Blank eens, dat deze geen held was op het water en beslist weigerde de overtocht te maken zonder zwemvest. Dat nam niet weg dat hij altijd klaar stond, weer of geen weer. Ook wanneer er aan de Gelderse kant ‘gedokterd’ moest worden, was Wiegersma present.

Janus moest hem altijd zelf gaan roepen. Eenmaal gearriveerd aan de overkant, moest hij wachten totdat de dokter terugkwam, zodat hij hem weer veilig terug naar Lith kon brengen. De familie De Blank rekende altijd op een nachtelijk spoedgeval. Piet sliep aan de Gelderse kant, zodat de boeren hem daar konden waarschuwen, en Janus in Lith. Zo was er altijd aan beide kanten contact.

Geheel in de traditie van de familie nam Janus’ weduwe, mevrouw De Blank-Sleijpen, najaar 1966 het veer over. In de jaren ’80 kreeg ze er nog vier onder haar hoede. In december 1988 droeg zij de exploitatie van ‘haar’ vijf veren, van Alem tot en met Megen, over aan de Stichting Maasveren.

Aanvulling

In 2014 zond Omroep Gelderland de documentaire Veerkracht uit. Daarin zit ook een fragment over het ongeval met het Lithse veer. Ook eerder in de documentaire zijn al fragmenten over deze pont te vinden.

Bron: Veerkracht (Van Osch Filmproducties), uitgezonden door Omroep Gelderland.

Bekijk ook

Veren in Brabant