De aanleg van de Bergsche Maas eind negentiende eeuw bracht een structurele daling van de waterstand in de Maas. Het scheepvaartverkeer zou hierdoor de schutsluis bij Fort Crevecoeur niet meer kunnen passeren, die vanaf de Maas toegang tot de Dieze en verderop de Zuid-Willemsvaart bood. Een oplossing werd gevonden in de aanleg van een scheepvaartkanaal.
Situatie in 1956
Deze waterweg, de Gekanaliseerde Dieze, ook wel het Kanaal Henriëttewaard-Engelen of het Henriëttekanaal genaamd, kwam in 1902 gereed. De schutsluis in de Dieze kwam even boven Engelen. Het noordoostelijk deel van de gemeente Engelen heet sindsdien de Henriëttewaard, of in de volksmond het “klein polderke”.
Dit gebied werd door het nieuwe kanaal van de rest van Engelen afgesneden. Natuurlijk was dit nadelig voor de landeigenaren in het gebied. Daarom had Rijkswaterstaat een brug tussen Engelen en de overzijde beloofd, die er echter nooit is gekomen. Wel kwam er een gratis pontveer.
Deze kabelpont, die door de veerknecht het kanaal werd overgetrokken, bleef tientallen jaren dag in dag uit, dag en nacht heen en weer varen. Een plan om tussen 10 uur ’s avonds en 6 uur ’s ochtends de pont te sluiten, leidde in 1963 tot een golf van protest. Het resultaat was waarschijnlijk dat deze voorgenomen nachtsluiting niet doorging.
Enkele jaren later, in 1969, werd de bejaarde pont wegens slechte staat afgekeurd. Voorlopig bleef het vaartuig wel varen, maar de maximale belasting werd van 4,5 ton teruggebracht tot 3 ton. Zware landbouwvoertuigen - voorheen veelvuldige gebruikers - werd nu de toegang geweigerd.
Rijkswaterstaat liet de reservepont BM V van het Bernse veer aanpassen om tussen Engelen en de Henriëttewaard dienst te doen. Deze pont met een laadvermogen van 5 ton bleek slechts met moeite met mankracht te bedienen, waarop de pont een buitenboordmotor kreeg. Het landbouwverkeer kon het kanaal weer passeren.
Van lange wachttijden, waarover in de voorgaande jaren steevast werd geklaagd, was intussen geen sprake meer. Door verbeteringen in het snelwegennet maakte de pont geen deel meer uit van de sluipweg die veel automobilisten namen om de files bij Den Bosch te vermijden. Alleen ’s middags rond kwart over vijf, wanneer het personeel van de Vaar- en Duikerschool van de Genie huiswaarts keerde, kon zich soms nog een rij auto’s vormen.
Toen in 1976 de hefbrug over Sluis Engelen gereed kwam, een kleine twee kilometer naar het noordwesten, werd het pontveer uit de vaart genomen.
Mooi overzicht. Angrisa Heemkundekring Engelen maakt hier dankbaar gebruik van.
Mariët Bruggeman
bhiczei op 15 september 2014 om 14:37
Bedankt Frans voor je leuke reactie en mooi om te lezen dat onze informatie zo goed gebruikt wordt!
Rini de Groot.
zei op 29 maart 2021 om 23:01
Anton, zie nu pas het verhaal. Jaren terug zaten we in de zomerse dagen van de zeventiger- tachtiger jaren in die omgeving aan het water. Bij een watersporthaven en een brug en maakte daar een foto van een voor ons Monumentaal gestut gebouw, voor de 3 sluiswachters? Jaren later zocht we tevergeefs naar de locatie van de Henriettewaard.
Onlangs heb de de afbeelding naar BHIC gestuurd na een vraag bij de rubriek Forum. Verneem graag naar de huidige locatie of toch gesloopt!
Graag wil ik nogmaals de afbeelding sturen.
Anton, prachtige foto waarom hier niet bijgeplaatst en of de toegestuurde.
Is het gebouw gesloopt of gerestaureerd?
Kan me herinneren dat er een brug was en we, begin jaren tachtig op zaterdagmorgen zaten te genieten bij een Lentezon, terwijl de watersport voor de eerste maal weer uitvoer en de brugwachter cadeaus in ontvangst nam.
Paul Huismans
bhiczei op 1 april 2021 om 13:14
Dag Rini. Dat zal te maken hebben met de auteursrechten, vermoed ik. Mogelijk is de foto ook pas online gekomen nadat dit verhaal was gepubliceerd. Het staat immers al sinds 2010 online. De foto die je toestuurde hebben we op jouw eigen verzoek in je reactie op het verhaal over de Sluis Crèvecoeur geplaatst.
