Woudrichem staat bekend om zijn zalmvisserij. Niet voor niets draagt het gemeentewapen sinds onheugelijke tijden twee zalmen in het schild. De basis daarvoor ligt in het visrecht dat de Heer van Altena de burgers van Woudrichem in 1362 verleende.
Het donkere gedeelte zijn de Woercumse visgronden. Klik voor een vergroting
Maar de term “zalmvisserij” geeft toch een wat eenzijdig beeld van de visserij hier: in het algemeen werd er gevist op trekvis. Trekvis, of anadrome vis, zoals hij ook wel genoemd wordt, leeft op zee en zwemt ieder jaar de grote rivieren op om bovenstrooms te paaien. En dat deden niet alleen de zalm, maar ook houting, steur, elft en fint. En ook daarop visten de Woercummers.
Daarnaast werd er ook wel gevist op standvis, de vis die het hele jaar voorkomt: spiering, witvis, bot en paling. Witvis is de verzamelnaam voor lichtgekleurde karperachtigen, zoals voorns en brasem.
Spiering
De vangst van trekvis, die het meeste opbracht, schommelde nogal in de negentiende eeuw. Rond 1850 is de vangst van zalm, elft en fint niet erg goed, maar vanaf 1875 beginnen de opbrengsten te stijgen. Het jaar 1885 was een topjaar voor de zalm: er werd toen zo’n 900.000 kilo, dat zijn circa 125.000 vissen, gevangen.
Zalmvissers in Woudrichem
Dat betekende overigens niet dat de zalmvissers er financieel veel beter van werden. Niet alleen zakte de prijs naarmate de aanvoer groter werd, ook het aantal vissers nam snel toe. Waren er in Woudrichem in 1850 nog maar 80 vissers, in 1880 telde het stadje er al 300. Per individuele visser veranderde er economisch gezien dus niet zoveel.
Dankzij die topjaren ging het echter snel bergafwaarts met de zalm: rond 1900 werden er nog maar 20.000-25.000 zalmen op de visafslag aangebracht, en in 1930 waren het er nog maar enkele honderden. Ook de elft verdween na 1910 bijna geheel. Alleen de fint heeft het nog tot rond 1950 volgehouden.
Fint
Voor zover de Woudrichemse vissers in hun jacht op de zalm niet uitzwermden over de grote rivieren, tot ver in Duitsland, vonden ze werk bij de zalmzegenvisserij op de Spieringplaat bij Werkendam of de Staatsvisserijen bij de Kop van ’t Land (Noordwal en Zuidwal). Maar zoals gezegd, ook deze zegenvisserijen stopten eind jaren ’20, begin jaren ’30, omdat er nauwelijks meer zalm gevangen werd.
Steur
Bij de atlantische steur was het al eerder misgegaan. Hoewel ook Woercummers af en toe een steur in hun netten verstrikten, waren het met name vissers uit Drimmelen, Moerdijk en Werkendam die tussen half mei en half augustus het Hollands Diep optrokken om deze bijzondere vis te vangen, vooral vanwege de kaviaar.
Na 1850 daalde de vangsten sterk van enkele honderden naar enkele tientallen per jaar. Tussen 1880 en 1900 ving men gemiddeld nog maar elf steuren per jaar. Na 1920 verdween de steur nagenoeg geheel. De laatste twee steuren werden in 1952 gevangen.
Schitterend!!
Mag dit op onze site van de Historische Coöperatieve Visserijvereniging "De Hoop"Woudrichem geplaatst worden?
Dit is een Coöperatie uit 1362. En trouwens. Wij hebben het visrecht dit jaar weer terug.
Is ditrechtenvrij?
Rien Wols, namens BHIC
bhiczei op 13 december 2012 om 10:10
Dank je voor je enthousiasme, Arend.Jullie mogen dit gewoon gebruiken. We delen dit materiaal graag met anderen, al blijft het auteursrecht natuurlijk bij ons berusten. Zie ook ons <a href="http://www.bhic.nl/index.php?id=213" target="_parent">colofon</a>.
Vriendelijke groet,
Thomas Knijnenburg
zei op 3 juni 2015 om 14:42
Heren,
Vanaf 6 juni gaan wij een weekje naar Drimmelen en als geïnteresseerde visser zouden we dan graag meer te weten komen over de zalmvisserij in vroegere jaren. Is er ergens een museum(pje) over dit thema?
Thomas
Neeltje
zei op 14 maart 2021 om 10:39
Mooi stuk! Heeft de term mosterdgat ook iets te maken met de zalmvisserij van Woudrichem? Of waar komt de naam Mostergat vandaan?
Marilou Nillesen
bhiczei op 14 maart 2021 om 20:45
Hoi Neeltje, bedankt voor je enthousiaste reactie. Wat ik nu online terugvind, is dat Mosterdgat een verwijzing zou kunnen zijn naar de armoede van vroeger waarbij het gebruik van mosterd smaak aan het karige eten zou moeten geven... maar of dat ook echt klopt?
Wie meer weet, mag het hier zeggen. Graag zelfs!
Neeltje
zei op 16 maart 2021 om 23:10
Inmiddels heb ik meer info gevonden over de term mosterdpot:
De vierendertig meter hoge Martinustoren is gebouwd in de eerste helft van de 15e eeuw. De bovenste twee geledingen stammen uit de tijd van rond 1530. De toren draagt de bijnaam De Mosterdpot. Ooit was er een mosterdfabriekje in de vesting. Opgewaaide zaadjes hebben boven op de toren wortel geschoten, waardoor deze aan zijn naam komt. Dit leuke feitje is niet te vergelijken met het volgende vreselijke verhaal. Aan het einde van de 2e wereldoorlog zat de toren vol kruit. De bezetter wilde de toren opblazen. Gelukkig is dit op het laatste moment niet doorgegaan.
Een opmerkelijk feit is ook de tijd die aangegeven wordt op de toren. Het is een aantal jaren -tijdens WO2- de nationale tijd geweest. Woudrichemse tijd was toen dé tijd waar iedereen vanuit moest gaan.
Marilou Nillesen
bhiczei op 17 maart 2021 om 09:10
Mooie toevoeging Neeltje, heel interessant! Dank dat je dat hier laat weten.
