Het Gezelschapsspel op de keukentafel

Een van de spelen was een soort Lotto met houten, rood genummerde rondjes en verder een ganzenbordspel. Maar er was ook het hier afgebeelde spel, te spelen met enkele pionnen en dobbelstenen. Onder verzekerde leden van de NCB werd rond Sinterklaas 1938 een Brabants familiespel verspreid met als motto: de NCB-verzekeringen overbruggen alle rampen. Het spel bood tekeningen van typische Brabantse voorstellingen zoals bedstee, bluswagen, boerenkar, schouw, veldwachter en het beeldmerk van de NCB.

Spelen met vuur was de zwaarste straf, dan werd je uitgesloten van deelname. Dat kwam thuis niet voor, dagelijks zorgden we ervoor dat het fornuis en de kachel brandend bleven en hierdoor kwamen we wel aan ons trekken.

Het spel was gedrukt in de kleuren rood en groen: “rood en groen is boerenfatsoen.” De fiches bestonden uit boontjes of erwten, in die tijd heel normaal. Het aantal spelers was minimaal twee, maar met de grootte van het gezin moest er een keus gemaakt worden. Er werden geen standen bijgehouden en er waren ook geen prijzen, soms kwam Marinus met een verassing van opgespaarde walnoten.

De spelregels waren in zo’n klein lettertje gedrukt, dat ik er nu nog moeite mee heb om het te kunnen lezen, ik vraag me af aan de hoeveelheid licht dat destijds op tafel scheen. De spelling was van voor de oorlog, met dubbele aa’s, ee’s en oo’s, de spelling van De Vries en Te Winkel met ook nog de bijvoeglijke naamwoordvorm op -sch. In 1934 werd - alleen voor het onderwijs - de spelling Marchant van kracht.

Het sluiten van een verzekering was de opzet van het spel, maar dat ging over onze hoofden heen. Als kind wisten we niet wat rampen waren en dat je je daar tegen kon verzekeren. We hoorde wel eens het woord ‘brandsurtransie’.

Op het karton staat links “December '38” met een signatuur: “Frans Mandos Tzn. '38”. Ik las de necrologie van deze Brabantse ontwerper en ontdekte dat hij een veelzijdige kunstenaar was. Frans vervaardigde glas-in-loodramen, vaandels, wandkleden, monstransen, sculpturen, wandschilderingen, glasmozaïeken, sierbeton en grafisch werk. Frans Mandos, met achter zijn naam, “Toonzoon” (Frans, zoon van Toon, was in die tijd een normale schrijfwijze) werd geboren in Tilburg in 1910 en overleed in Nijmegen in 1977.

Of de man uit hetzelfde nest kwam als drs. Hein Mandos van het Brabantse Spreekwoordenboek is mij niet bekend. Het spel, waarover meer op de website Historisch Overzicht Nederlandse GezelschapsSpellen, had mijn jongere broer bewaard. Het was voor mij een verrassing om nu het verhaal ermee te kunnen verhelderen. Voor wie benieuwd is naar de spelregels, bekijk hier het "Reglement".