Het dorp kent verschillende buurtschappen: ‘t Winkel (soms nog verder onderverdeeld in Brabantse Hoek, Winkelse Hoek en "voor op ’t Winkel") is de oudst bekende. Daarnaast zijn er de Zandkant ( met Scheurenhoeve als verdere onderverdeling), ’t Hooghout en d’n Biezenmortel.
De naam
De naam Biezenmortel bestaat uit twee elementen:de biezen zijn duidelijk, die duiden op een begroeiing met planten uit de zogenaamde cypergrassenfamilie, die het best in een natte omgeving gedijen. Op zo’n natte omgeving duidt het tweede element, dat "een moerassige plek" betekent. Het woord mortel (in het middeleeuws Nederlands morter) is afgeleid van het latijnse mortarium, dat bouwmateriaal, specie betekent (bij ons ligt de relatie met leem voor de hand). Zo gebruiken we het woord mortel overigens nog steeds. Een mortelgebied is modderig of slijkerig van aard. De plaatsnaam Biezenmortel betekent dus moerassige plek, begroeid met biezen.
Wapen
Als buurtschap van Udenhout heeft Biezenmortel nooit een zelfstandig gemeentewapen gehad. Bij de samenvoeging van Esch, Haaren en Helvoirt tot de nieuwe gemeente Haaren zijn de oude gemeentewapens als dorpswapen voor de afzonderlijke kernen gehandhaafd, naast het nieuwe gemeentewapen van Haaren. Toen Biezenmortel in 1997 bij Haaren gevoegd werd, is ook voor deze kern een dorpswapen vastgesteld. Bij het ontwerpen van dit wapen zijn elementen uit de geschiedenis van Biezenmortel gebruikt.
In 1269 schonk hertog Jan I van Brabant gronden onder Biezenmortel aan Willem van Hoorne. Het familiewapen van dit geslacht bestaat uit drie rode hoorns, beslagen met zilveren banden. In het dorpswapen zijn die kleuren omgedraaid: zilveren hoorns met rood beslag.
In het moderne wapen van Haaren zijn vier zogenaamde molenijzers gebruikt, voor iedere kern één. Zo’n zelfde molenijzer is ook als element in het dorpswapen opgenomen. De hoofdkleuren van het wapen zijn de kleuren van het aloude kwartier van Oisterwijk.
Omdat de geschiedenis van Biezenmortel onlosmakelijk verbonden is met de paters Kapucijnen, diende het wapen ook hiervan te getuigen. Er is voor gekozen om gebruik te maken van enkele symbolen van de H. Franciscus van Assissië. Franciscus was de stichter van de orde der Minderbroeders, en de Kapucijnen vormen de jongste (sinds 1528) van de drie zelfstandige takken van die orde. De "kapucijnse" elementen in het dorpswapen van Biezenmortel zijn nu de bijbel, bedrukt met de Griekse letters alpha en omega (voor het begin en het eind) en een gouden kruis daarachter.
Bewoning
Vanouds lagen op het grondgebied van het huidige Biezenmortel verschillende grote hoeven. De belangrijkste daarvan was de Vorselaer. Dit soort landgoederen was eigendom van particuliere grootgrondbezitters of instellingen als kloosters. De naam de Vorselaer gaat terug op Gerard II van Vorselaer, die in 1314 via zijn vrouw Marina van Herlaer eigenaar werd van het landgoed, dat sindsdien zijn naam draagt. De gronden die bij de hoeve De Vorselaer hoorden, lagen grotendeels ten oosten van en langs de huidige Capucijnenstraat, tussen de Biezenmortelsestraat en de Winkelsestraat. De Capucijnenstraat, die oorspronkelijk Dreef heette, diende dan ook als de ontsluitingsweg voor de verschillende percelen. De gronden zijn in de twintigste eeuw bebouwd met woningen, een school, een onderwijzerswoning, een café en een paar winkeltjes.
Die bebouwing vloeide voort uit de snelle ontwikkeling die Biezenmortel in de vorige eeuw doormaakte: van een zuiver agrarisch deel van Udenhout, naar een kern waar de zorg voor geest en ziel dominant aanwezig was: Huize Assisië en het Kapucijnenklooster Bonaventura zorgden voor een toename van de bevolking die nog niet eerder was voorgekomen.
In 1901 stichtten de Broeders Penitenten van de H. Franciscus van Assisië een inrichting voor mannelijke verstandelijk gehandicapten. De eerste steen voor het gebouw werd gelegd in 1903. In 1907 werd een kapel aan het complex toegevoegd. Huize Assisië, zoals het genoemd werd, groeide in de loop der jaren. Voor de werknemers werden woningen gebouwd tussen de spoorlijn en buurtschap ’t Winkel.
In 1919 werd tussen de buurtschappen 't Winkel en Biezenmortel een Kapucijner klooster gebouwd. Aan dit klooster werd een zogenaamde openbare of "rectoraatskerk" verbonden. De kerk, gewijd aan de H. Joseph, werd in 1921 in gebruik genomen. Daardoor hoefden de inwoners van Biezenmortel niet meer naar Udenhout voor de vervulling van hun religieuze plichten. Bij het klooster werd in 1921 ook een school gebouwd, de Franciscusschool. Zo onstond in de Capucijnenstraat rond het klooster, de kerk en de school aan weerszijden van de straat een nieuwe dorpskern.
Anno 2005 telde de kern Biezenmortel 1.480 inwoners en dat aantal was in 2021 nauwelijks veranderd.
Monumenten
Biezenmortel kent verschillende monumentale boerderijen: Brabantshoek 34 en de H. Geesthoeve aan de Hooghoutseweg 17-19 zijn zelfs rijksmonumenten. Ook het hoofdgebouw van Huize Assisië (Hooghoutseweg 3-5) mag tot die categorie gerekend worden. Daarnaast staan boerderijen als De Vossenhoeve (Winkelsestraat 3) en de boerderij aan de Winkelsestraat 25 niet voor niets op de gemeentelijke monumentenlijst.
Maar behalve gebouwde monumenten is Biezenmortel ook zo aantrekkelijk vanwege de natuur om het dorp heen: de bossen, de Giersbergsesteeg, de Leemputten, de omgeving van de Leye langs de Oude Bosse Baan en de duinen met hun fraaie landschap zijn de naam natuurmonumenten waardig.
