Het kasteel van Heeswijk ligt enkele kilometers ten noordwesten van het dorp, aan de rand van het Aadal. In 1080 lag er op deze plek een versterking op een heuvel, een zogenaamde motteburcht. In de loop van de Middeleeuwen werd de motte afgevlakt, en verrees er geleidelijk een omwaterd kasteel.
In het grondplan van het huidige complex is de middeleeuwse vorm nog steeds terug te vinden, ondanks de vele verbouwingen.
Rondom het kasteel ligt een gracht. Het gebouw heeft ronde hoektorens en arkeltorens. Het huidige kasteel stamt uit de vijftiende en zestiende eeuw, maar heeft vermoedelijk nog veertiende-eeuwse kelders. De oostvleugel dateert uit de negentiende eeuw. Een open neogotische pergola als zuidvleugel sluit daarop aan. Deze is verbonden met een zware ronde zuidwestelijke hoektoren.
De hoektoren is een neogotisch bouwwerk op oude funderingen. De onderbouw van het terras waarop de brug uitkomt is een overblijfsel van een vierkante poorttoren. De omgrachte voorburcht met poort is een zestiende-eeuws gebouw van baksteen. De poort is met natuursteenlagen doorregen, voorzien van trapgevels en kruiskozijnen. In de buitenmuren van het hoofdgebouw zijn veel bouwfragmenten die van elders komen.
Kasteel Heeswijk heeft meerdere malen een rol gespeeld in de vaderlandse geschiedenis. Zo lukte het Prins Maurits tot twee maal toe niet om het kasteel in te nemen. Zijn halfbroer Frederik Hendrik slaagde daar in 1629 wél in. Vervolgens kon hij ’s-Hertogenbosch gaan belegeren. In 1672 was de Franse Zonnekoning Lodewijk XIV een ongenode gast op Kasteel Heeswijk tijdens zijn strijd tegen de Republiek; hij sloot er zelfs de Vrede van Heeswijk.
In 1835 kocht ’s Konings gouverneur in Noord-Brabant, André baron Van den Bogaerde van Terbrugge (1787-1855), het tamelijk vervallen kasteel. Hij startte meteen met een grootse verbouwing. Om zijn groeiende collectie kunstvoorwerpen en curiosa onder te brengen, en ook nog de verzamelingen van zijn zoons, de jonkers Louis en Alberic, werd het kasteel uitgebreid met onder andere de Wapenzaal en de IJzertoren. Het huidige kasteelmuseum geeft een beeld van de woonsituatie en de verzameltraditie uit het midden van de 19de eeuw.
In 1976 werd het kasteel ondergebracht in de Stichting Kasteel Heeswijk en in 1996 werd de Stichting Het Brabants Landschap eigenares van het circa 80 ha grote landgoed, dat behalve enkele boerderijen, ook bossen, akkers en weilanden omvat. De beide stichtingen werken nauw samen, opdat er een band tussen het landgoed en het kasteel zal blijven bestaan.
Diverse restauraties
Eind jaren ’60 van de vorige eeuw heeft de laatste adellijke bewoner van Kasteel Heeswijk enige herstelwerkzaamheden laten uitvoeren aan zijn kasteel. Willem baron Van den Bogaerde van Terbrugge liet daarbij onder andere de spitsboogvensters vervangen door rechthoekige vensters en ontdeed de gevel van het kasteel van veel decoratieve ornamenten. Vanaf 1980 werden de fundamenten onder handen genomen onder beheer van de barones en Stichting Kasteel Heeswijk.
Omdat er gevaar voor instorting dreigde werd in 1997 begonnen met de restauratie van de negentiende-eeuwse aanbouw. Vanaf 1998 werd het middeleeuws gedeelte gerestaureerd. Ten slotte startte in 2003 de laatste fase waarbij met name de voorburcht, zowel buiten als binnen, werd hersteld. Op 26 oktober 2005 opende de staatssecretaris van OCW, Medy van der Laan, het gerestaureerde kasteel.
Gerard van Asseldonk Maria-Heide
zei op 7 augustus 2012 om 10:26
Bij het kasteel van Heeswijk behoorde vele boerderijen met hun kenmerkende kleuren.
Is over deze boerderijen meer bekend, b.v. hoeveel? Heeft er in de gemeente Veghel ook een "jonker" boerderij gestaan, zoja welke?
In het grondplan van het huidige complex is de middeleeuwse vorm nog steeds terug te vinden, ondanks de vele verbouwingen.
De hoektoren is een neogotisch bouwwerk op oude funderingen. De onderbouw van het terras waarop de brug uitkomt is een overblijfsel van een vierkante poorttoren. De omgrachte voorburcht met poort is een zestiende-eeuws gebouw van baksteen. De poort is met natuursteenlagen doorregen, voorzien van trapgevels en kruiskozijnen. In de buitenmuren van het hoofdgebouw zijn veel bouwfragmenten die van elders komen.
In 1976 werd het kasteel ondergebracht in de Stichting Kasteel Heeswijk en in 1996 werd de Stichting Het Brabants Landschap eigenares van het circa 80 ha grote landgoed, dat behalve enkele boerderijen, ook bossen, akkers en weilanden omvat. De beide stichtingen werken nauw samen, opdat er een band tussen het landgoed en het kasteel zal blijven bestaan.
