Vóór 1795 hadden de heren (en vrouwen) van Nuland de macht om misdadigers ter dood te laten veroordelen en ze vervolgens ook te laten executeren. Dat gebeurde meestal door ophanging. De executie was echter nog niet het einde van de straf. Het lijk van de veroordeelde werd buiten het dorp of de stad, liefst goed in zicht van een doorgaande weg aan een zogenaamde tentoonstellingsgalg opgehangen, als afschrikwekkend voorbeeld.
Zo'n stoffelijk overschot moest daar letterlijk blijven hangen tot het er bij neerviel. Ook Nuland had zo'n tentoonstellingsgalg, op de heide vlakbij het dorp, op zichtafstand van de grote weg naar Den Bosch .
In 1710 was deze galg aan vernieuwing toe. Ook toen al maalden bestuurlijke molens niet altijd even snel, zodat pas op 20 mei 1711 het maken van een nieuwe galg openbaar werd aanbesteed.
Het bouwmateriaal moest bestaan uit goed eikenhout (de balk moest wel wat kunnen dragen). De lengte van de staanders moest achttien voet bedragen, waarvan veertien boven de grond, dus hij werd ruim vier meter hoog. Als de galg eenmaal in elkaar was gezet, moest hij tweemaal worden behandeld met blauwe verf.
Op 10 juni 1711 nam Claes van Boeckel het werk aan voor 56 gulden. Hij zou er binnen enkele weken mee klaar moeten zijn, maar het duurde nog tot het einde van het jaar voordat de galg werd opgericht.
Op 28 december riep het dorpsbestuur uit ieder huisgezin een “manswaerdige persoon” op, voorzien van een gavel of riek, om naar de heide te komen om te helpen bij het oprichten van de galg. Als er binnen een gezin geen man beschikbaar was, moest er maar een vrouw komen opdraven. Niet verschijnen was geen optie: daar stond een boete op van drie gulden. Dat kwam voor de eenvoudige dagloner al gauw neer op een compleet weekloon.
Dat de hele dorpsgemeenschap moest meewerken aan de oprichting van een nieuwe galg was niet alleen, omdat dat een goedkope manier van werken was. Op deze manier werd iedereen namelijk ook weer eens met zijn neus op de feiten gedrukt: als misdadiger (en je kon voor diefstal al ter dood veroordeeld worden) kon je wel eens met je nek in de strop hoog in de lucht eindigen als afschrikwekkend voorbeeld voor passanten.
Op een of andere manier ontleende het dorp blijkbaar ook enige status aan het bezit van zo'n galg, want het jaar daarop, in 1712, gaf de vrouwe van Geffen opdracht tot het vervaardigen en oprichten van precies zo'n galg in Geffen.
Kunnen jullie de bron van dit verhaal aangeven? Ik ben in het Rechterlijke Archief van Nuland geen enkele keer de galg tegengekomen.
met vriendelijke groet
Annemarie van Geloven namens BHIC
bhiczei op 29 juli 2013 om 10:44
De bron voor dit verhaal vormen de resoluties van het dorpsbestuur van Nuland, toegang 7339, inv.nrs. 2-3. De uitbetaling van het maakloon vindt u mogelijk in inv.nr. 20. U kunt deze registers inzien in de studiezaal van BHIC op de locatie Den Bosch.
jan van der biezen
zei op 29 juli 2013 om 13:08
hartelijk dank
Joris Coolen
zei op 29 september 2013 om 20:26
Is er meer bekend over de locatie van deze galg? Blijkt uit de resoluties dat deze aan de weg naar Den Bosch staat, of is dat (ook) uit andere bronnen bekend?
Zo'n stoffelijk overschot moest daar letterlijk blijven hangen tot het er bij neerviel. Ook Nuland had zo'n tentoonstellingsgalg, op de heide vlakbij het dorp, op zichtafstand van de grote weg naar Den Bosch .
Op 10 juni 1711 nam Claes van Boeckel het werk aan voor 56 gulden. Hij zou er binnen enkele weken mee klaar moeten zijn, maar het duurde nog tot het einde van het jaar voordat de galg werd opgericht.
