Vinkel in vogelvlucht

Eigenlijk begint de geschiedenis van Vinkel pas echt op 25 november 1884: de datum van de stichting van de parochie. Die stichting was het gevolg van de watersnood van enkele jaren daarvoor. Kort na de formele stichting verrees de kerk, de voornaamste bindende factor tussen de gehuchten Kaathoven, Nulands Vinkel en Heesch-Vinkel. Geffens Vinkel was nog een vrijwel leeg gebied. Rondom de kerk ontstond begin twintigste eeuw langzamerhand een dorp dat in 1984 trots zijn eerste eeuwfeest vierde.

De naam

De naam Vinkel bestaat als geografisch aanduiding al veel en veel langer dan de parochie. Hij komt namelijk al voor in oorkondes uit 1298 en 1299 waarin hertog Jan II van Brabant verklaart dat hij aan de inwoners van Geffen en Nuland gemeenschappelijke gronden in gebruik gaf. Deze gronden lagen tussen het Rosmalense Maliskamp en het Heessche Zoggel, een gebied dat als "Vinkel" werd aangeduid. Die naam is veelzeggend: ‘vinke’ of ‘fangja’ is slechte, lichte turf, maar ook modder. Er groeide heide, en vochtig was het ook. Goed om je schapen te weiden en brandstof uit te winnen.

Ontwikkeling

Omstreeks 1200 vestigden zich Wilhelmieter monniken in deze contreien. Zij zijn met de eerste ontginningen begonnen. Eeuwenlang werd Heesch-Vinkel naar hen Munnekensvinkel genoemd.

Aan de westkant van Vinkel lag het Berlicumse gehucht Kaathoven. ‘Quaet’ of ‘kaat’ heeft ook weer te maken met slechte grond. Omstreeks 1340 lag hier het landgoed van Heer Bock, de Boxhoeve. De eigenaren daarvan hadden in de zestiende eeuw het recht een priester aan te wijzen voor de bediening van de Kaathovense kapel. Deze kapel was toegewijd aan de heilige Cunera. Tot het landgoed behoorde ook de hoeve Engelenstede, waarschijnlijk genoemd naar Engel van Volckel, die rond 1440 de eigenaresse was.

In de negentiende eeuw werden de ontginningen in Vinkel steeds grootschaliger en nam het aantal inwoners toe. Er was al een schooltje, gehuisvest in de Kaathovense kapel, maar een kerk ontbrak nog. Vanuit Heesch-Vinkel ging men naar de mis in Heesch, vanuit Kaathoven naar Berlicum. De meeste Vinkelnaars moesten echter naar Nuland. Toenemende wateroverlast en vooral de overstromingen van begin 1880 maakten deze voettocht vrijwel onmogelijk.

Om iets aan de geestelijke nood die daarvan het gevolg was, te doen, stemde de bisschop in met de stichting van een nieuwe parochie. Vier jaar later was het zover: Vinkel werd een zelfstandige parochie onder pastoor Petrus Vogels. Doordat het dorp tot 1994 bestuurlijk onder vijf gemeenten viel, was de parochie er een veel sterkere bindende factor dan elders. De pastoor nam er dan ook een nog belangrijker plaats in dan we van andere plaatsen gewoon zijn. Je kunt wel zeggen dat in Vinkel de pastoor een tijdlang als het ware de positie van een dorpsburgemeester ingenomen heeft.

Begon de parochie met ongeveer 450 parochianen, rond 1900 waren dat er al 625. In 1950 was het eerste duizendtal al ruim overschreden (1.310) en in het midden van de jaren zestig werd het zielental van 1.500 bereikt. In 2007 woonden er ruim 2.000 mensen in Vinkel.

Sinds de herindeling van de gemeente Maasdonk per 1 januari 2015 behoort Vinkel, evenals Nuland, tot het grondgebied van de gemeente 's-Hertogenbosch.

Bijgewerkt 2-11-2015