Archieven

2092 Norbertijnenabdij van Berne, oud archief, 1134-1857

Uitleg bij archieftoegang

Een archieftoegang geeft uitgebreide informatie over een bepaald archief.

Een archieftoegang bestaat over het algemeen uit de navolgende onderdelen:

• Kenmerken van het archief
• Inleiding op het archief
• Inventaris of plaatsingslijst
• Eventueel bijlagen

De kenmerken van het archief zijn o.m. de omvang, vindplaats, beschikbaarheid, openbaarheid en andere.

De inleiding op het archief bevat interessante informatie over de geschiedenis van het archief, achtergronden van de archiefvormer en kan ook aanwijzingen voor het gebruik bevatten.

De inventaris of plaatsingslijst is een hiërarchisch opgebouwd overzicht van beschreven archiefstukken. De beschrijvingen zijn formeel en globaal. Het lezen en begrijpen van een inventaris behoeft enige oefening en ervaring.

Bij het zoeken in de inventaris wordt de hiërarchie gevolgd. De rubrieken in de inventaris maken deel uit van de beschrijving op een lager niveau. Komt de zoekterm in een hoger niveau voor, dan voldoen onderliggende niveaus ook aan de zoekvraag.

2092 Norbertijnenabdij van Berne, oud archief, 1134-1857

Delen

Doorsturen per email

Delen via Facebook

Delen via X (Twitter)

Printen

Duurzaam webadres

Mijn Studiezaal

Favoriet of een notitie maken

Stel een vraag of plaats een opmerking op de tijdlijn

Reageren

Stuur een reactie naar Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC)

Inleiding

Historisch overzicht

Verantwoording van de inventarisatie

Aanwijzingen voor de gebruiker i

Regesten

Records 1 t/m 100

Records 101 t/m 200

Records 201 t/m 300

Records 301 t/m 400

Records 401 t/m 500

Records 501 t/m 600

Records 601 t/m 700

693 1441 april 20
Feria quinta post Pascha.
Schepenen van Buscumducis, Goeswinus Steenwech en Jordanus Arnolduszn Tielkens, oorkonden, dat Katharina (dochter, vrouw of weduwe?) van Petrus Ghenen ("Katharina Petri Ghenen") en de dochter Zedewigis hebben verkocht aan Engelbertus Willelmuszn van den Yevelaer een erfcijns van 20 schelling, die Egidius Voegel hun destijds had toegezegd uit een stuk land over de brug van Middelrode.

694 1441 juni 14
Op des Heylich-Sacramentavont.
Johan van Beesde, abt van Sint-Truden, oorkondt, dat hij en zijn convent met het klooster van Beerne overeenkomen omtrent de cijns van ½ mark, die Beerne hun schuldig is voor de smal- en kleintiende binnen de grachten en muren van het klooster, dat nl. hun voortaan betaald zal worden 2 ons gebrand (= zuiver) zilver, troois gewicht.

695 1441 november 7
Florencie, 1441, 7 idus novembris, anno undecimo.
Paus Eugenius IV gelast de abt van Berne (Petrus van Hemert) en de Utrechtse domkanunnik Henricus Rever van Winssen, in derde instantie onderzoek en uitspraak te doen in het proces tussen het kapittel van St.-Jan te Utrecht en de gemeente van Baarn, over het recht van turfgraven in het Bos ("Sylva") van de Vuursche.

696 1441 november 8.
Peter van Hemert, abt van Berne, oorkondt, dat hij met abt en convent van het klooster van St.Truden tot hetzelfde is overeengekomen als vernoemd in het voorvorige regest, nr.694.

697 1441 december 8.
Peter van Hemert, abt van Bern, geeft aan Heyman Heymansznsdochter van Hedechusen zoals voorheen in leen de smaltienden van Outhuesden; met als man van leen van zijnswegen Hack van Oyuthuesden en vanwege de heer van Hollant Hughe van Wijck; dit leen te verheergewaden met 1 aam rijnwijn; en dat zij in persoon van Philips Jan Artszn hulde en eed doet.

698 1441 december 16.
Philips (de Goede), hertog van Bourgongen, hertog van Brabant, graaf van Hollant enz., neemt abt, convent en huisgenoten van Berne en hun goederen in protectie, machtigt hen, eventuele ongehoorzame conventualen naar het klooster terug te brengen en te corrigeren, en beveelt de kastelein en drossaard van Huesden en zijn ambtenaren en dienaren, hierbij abt en convent bij te staan.

699 1442 maart 24
Op Onser Liever-Vrauwenavont Annunciatio.
Peter van Hemert, abt van Bern, machtigt Jan van Hemert Henrixzn, om alle goederen, pachten en renten van Berne tussen Maese en Waele te innen, tot betaling aan te manen en deze goederen in rechte te beheren: alsook de dijken, sloten en weteringen namens hem in rechte te beschermen; dit alles tot wederopzeggens.

700 1442 april 12.
Schepenen van Buscumducis oorkonden, dat Bertha, dr.v.w. Willelmus Danielszn heeft overgedragen aan Katharina Barnyers, weduwe van Bernen Heynenzn en dr.v.w. Gerardus Heymanszn, een erfcijns van 7 pond uit een stuk land, de Keselaer, en een stukje land ernaast, het Gheerken, gelegen in de parochie van Vechel en nader gesitueerd, welke 2 stukken land Willelmus van Havelt van Bertha in pacht had gekregen, alsook uit alle erven van Willelmus, die Willelmus aan Bertha in onderpand had gegeven, met behoud van het recht voor Willelmus om deze pacht te lossen.

701 1442 mei 29.
Schepenen van Huesden oorkonden, dat Lambert Robbertszn zich heeft verplicht te betalen aan Claes die Momber, priester en pitancier van Berne, een cijns van 2 wilhelmusschild en 5 hoenders gedurende de volgende 10 jaren uit 1/2 morgen en 1 + 2/3 hond in de ban van Herpt op het Herptervelt.

702 1443 maart 1
Anno Domini 1442.
Schepenen van Buscumducis oorkonden, dat Woltherus Gorys Artszn heeft overgedragen aan Henricus van den Broeck z.v.w. Godefridus van den Broeck een erf, geheten "enen block" van 10 morgen, 2 1/2 hond en 15 roede in het gemeint achter Orthen over de Dyesa naast de Beckencamp, nader gesitueerd.

703 1444 april 29.
Ghijsbert, heer van Hemert, en Segher van Uutwijck namens Jacob, heer van Hoorn, Altena, Cottersum (Kortessem) en Montagis (Montigny) ter ene zijde; Dierck van der Merwede, ridder, heer van Ethen, Meuwen en 's Gravenmoer, Aernt van Wijck, heer van Hondzoirde (Onzenoord) en Nyeukuyck, de schepenen en burgemeesters van Huesden, allen vanwege het dorp van Genderen ter andere zijde, geven een ordonnantie uit (in 10 punten) op de dijkage (bedijking en dijkbeheer), welke het dorp Genderen te Andel in het Land van Altena heeft.

704 1444 april 30.
Schepenen van Buscumducis oorkonden, dat Johannes z.v.w. Baudewinus Nicolauszn van den Water heeft overgedragen aan zijn zuster Hilla, dochter van Baudewinus voorn. en Elizabeth dochter van Willelmus van den Hoernic, een erfcijns van 5 pond uit een stuk land in de parochie van Scijnle aan de Born op Eelde in de Roghoeven, welke cijns Hubertus z.v.w. Zegerus van den Nuwenhuys toegezegd had aan Reynerus, broer van Johannes voorn., en die Reynerus overgedragen had aan Johannes.

705 1444 mei 9
In domo habitationis Wilhelmi filii quondam Johannis Spierinc, sita op die Voert in Heeswijck.
(Niet genoemde notaris) instrumenteert, dat Johannes z.v.w. Johannes Spierinck van Heeswijck zijn testament maakt in het bijzijn van zijn vrouw Ida, luidend als volgt: hij regelt zijn uitvaart waarbij toortsen moeten branden, te verschaffen door de kerkfabriek van Heeswijck en door de castrale kapel van S. Anthonius aldaar; schenkt eenmalige legaten aan genoemde kerkfabriek, nl. 10 rijnsgulden, aan de kapel van S. Anthonius 5 rijnsgulden, aan de kapelaan aldaar 1 rijnsgulden, aan de koster 6 kromstaart; voorts legateert hij voor zijn jaargetijde een pacht van 2 vat rogge uit zijn huis Ten Broeck in Heeswijck, voor 5 dertigdagen-diensten (trencionalia), waarvan heer Henricus Schouwer-mans (rector van de castrale kapel) er twee, Rutgerus Vos (kapelaan in Dinther) één, de Minderbroeders in Buscumducis één, en de Predikheren aldaar ook één zullen verzorgen, 5 rijders; voor zijn nagedachtenis aan Arnoldus van de Wiel (pastoor van Heeswijk) 2 rijnsgulden; voor een wekelijkse mis aan het Maria-altaar een som gelds, goed voor de koop van een pacht van 4 mud rogge; voor de armen ter plaatse een som, goed voor de koop van een cijns van 1 mud rogge; hij spreekt vrouwe Johanna van der Leck (van kasteel Heeswijk) vrij van haar schuld aan hem, nl. 225 rijnsgulden, en schenkt aan zijn zuster Katharina zijn beste twee zwarte jassen, 2 mantels en 2 paar schoenen; tenslotte laat hij aan zijn natuurlijke zoon Victor zijn hofstede Ten Broeck met toebehoren na.

706 1444 juni 1.
Broeder Cornelius van den Velde, prior van het klooster van Sint-Mariencroen binnen Huesden van de Orde van Cistercium, geeft vidimus van de akte van 28 juli 1434 (reg. nr.662).

707 1444 juni 2.
Schepenen en burgemeesters van Huesden geven vidimus van de akte van 28 juli 1434 (reg. nr.662).

708 1444 juli 1
Des woensdages in octavis beati Johannis Baptiste.
Peter van Hemert, abt van Berna, zegt toe, dat hij aan zijn medebroeder heer Mercelis van Macharen voor 10 jaren in pacht zal geven de uithof in Meersberch, nl. na het verstrijken van de jaren dat heer Geert die Greve bezitter en rector van deze uithof is (nl. in 1448); dit op de volgende voorwaarden en afspraken:
1. Mercelis zal daar de missen en diensten in de kapel naar behoren verrichten;
2. jaarlijks zal hij uit de goederen en renten op St. Mertensmis (11 nov.) 35 Franse schild betalen en evenveel op St. Petersmis-in-de-lente (22 febr.);
3. in geval van bijzondere lasten, schade of ongeluk vanwege brand of oorlog, zullen 4 mannen, 2 van abtswege en 2 van Mercelis wege, nader beslissen;
4. hij zal de geestelijken, die van Berne of van elders, op zijn kosten ontvangen;
5. hij zal de kapel, het huis en de uithof in orde houden;
6. hij mag zonder toestemming geen turf of hout verkopen; wel mag hij voor eigen gebruik turf en hout benutten; en elk van zijn pachters mag 1 dagwerk turf steken;
7. de cijns en het zilver moet hij betalen uit de uithof;
8. hij moet zelf de schulden betalen, niet het klooster van Berne;
9. als rentmeester moet hij de 70 schild onverkort aan Berne betalen (zie nr.2);
10. blijft hij in gebreke, dan vervalt deze aanstelling en zal de abt handelen naar eigen goeddunken.

709 1444 augustus 7.
Schepenen van Heeswijck, Alaert Janszn, Henrick van Tyller, Roelof Artszn, Fuynsel, Henrick die Sluyter en Matheus die Monick, oorkonden, dat Henrick verkocht aan Symon Vos een cijns van 1 mud rogge uit een huis en erf in de nader gesitueerd.

710 1444 ...
Opten....
Schepenen (van Buurmalsern"), Ot van Haeften Alaertszn en Jan van Kuyc Janszn van Meteren, oorkonden, dat ... ... heeft verkocht Voor 100 pond aan Goert Hermanszn (een stuk land, geheten) de Rutenacker (aldaar), groot omtrent 2½ hond en 10 roede en gelegen aan de openbare weg.

711 1445 februari 28
In onser stat van Bruessele, opten lesten dach van februario int jaer des Heeren 1444 nae costumen ons Hoofs.
Philips (de Goede), hertog van Brabant, etc. staat toe aan (Johanna van der Leck), vrouwe van Hooch-straten, Heeswijck en Dynther, dat zij voor haar ziel en zaligheid bij testament beschikt over haar goederen, leengoed of eigen goed.

712 1445 april 10.
Jacob, heer van Gaesbeeck, Apcoude, Putten en Strien, voorts Peter van Hemert, abt van Berne, en zijn convent bepalen ter aanvulling en verandering van de akte van 5 april 1370 (reg. nr.344), hierbij geïnsereerd - waarbij zijn voorvader Ghijsbert, heer van Apcoude aan de proost van Meersberch toestaat een duiker aan te leggen ter ontwatering van zijn land - met toestemming van de proost en de schout met de heemraden van Woudenberch aldus: de proost mag nu een andere duiker ("huele") leggen in de Hynderdijck, 7/8 vierkante voet wijd en 15 voet lang, die altijd mag blijven lopen; de oude duiker in de Monnikedijck zal komen aan Ghijsbert Bucen's erfgenamen; het vuile water mag hij niet meer lozen en de afvoer moet dicht; dit alles op straffe van 2 oude Franse schild. Tenslotte wordt toegevoegd, dat de proost de kade tussen zijn land en de Rumelair op eigen kosten moet onderhouden.

713 1445 september 5
In Bochoven, ante castrum ibidem.
Notaris Jacobus Martinuszn van Huesden, priester, instrumenteert op verzoek van broeder Zanderus van Os, kanunnik van Berne ten gunste van abt en convent, dat broeder Henricus van den Broeck ("de Palude"), kanunnik van Berne, namens abt en convent heer Johannes Oem, ridder, heer van Bochoven, gevraagd heeft, waarom hij verhinderd had de tienden binnen te laten rijden door hen, die deze van Berne hadden verworven; waarop heer Oem van zijn kant om een bewijsstuk verzocht; waartegen heer Henricus inbracht, dat de tienden vrij waren en niet aan heer Oem moesten worden betaald, en dat hij desnoods zijn recht zou halen; waarop heer Oem zei, dat hij niet bang was voor "paep" noch knaep", alleen voor God en de keizer, van wie hij de heerlijkheid in leen had, en dat hij, alvorens de tiende af te geven, eerst een dwangbevel wilde ontvangen.

714 (14)45 september 12
In monasterio nostro Bernensi.
Brief van Petrus van Hemert, abt van het klooster van Berne, aan zijn vrienden de heren Henricus van Heeswijck en mr. Wilhelmus Scut, vertoevend te LuikDe abt beklaagt zich over heer Joannes Oem, ridder, heer van Bochoven, die ten onrechte de opbrengsten van de tiende in Bochoven van de inwoners vordert en afperst; hij meldt, dat deze bij het bezoek van kanunniken van Berne hun rechtvaardige eisen grof heeft afgewezen en dreigende taal heeft gebezigd; waarom hij beide bovengenoemde personen als zaakgelastigden voor Berne verzoekt, een bevel tot verbod te laten uitvaardigen, samen met een aanklacht van de ordesprocurator, als deze bij hen in Luik is, of van de officiaal aldaar, dan op abt's kosten; hij verzoekt tevens om - daar heer Oem het dorp en zijn kasteel van het Luikse kapittel in leen houdt - het verbod uit te vaardigen op straffe van verlies van het leen.

715 1445 september 16.
De officiaal van Leodium bericht aan de priester van Buchoven en andere priesters, clerici en notarissen van het bisdom dat, aangezien heer abt Petrus van Hemert en het convent van Berna zich zijns inziens terecht - ernstig hebben beklaagd, dat heer Johannes Oem, ridder, heer van dorp en heerlijkheid van Buchoven, zich vergrijpt aan hun goederen als koren, hooi, vruchten e.d., aan hun inkomsten en cijnzen, dat hij, officiaal, nu heer Oem en zijn dienaren gebiedt, zich te onthouden van dit vergrijp, op straffe van excommunicatie en van een boete van 1000 zilvermark, half voor de bisschop, half voor de benadeelden.

716 1445 september 30.
Schepenen van Buscumducis, Rudolphus Scilder en Amelius van den Hoevel, oorkonden, dat Johannes Mathiaszn IJsvogel, man en voogd van Hilla dr.v.w. Baudewinus z.v.w. Nicolaus van den Water, heeft overgedragen aap Nicolauszn van den Water een cijns van 5 pond uit een stuk land in de parochie van Schijnle Aen den Born, ter plaatse van Elde, geheten In die Roghoeve; welke cijns Hubertus z.v.w. Zegerus van den Nieuwenhuys had toegezegd aan Reinerus voornoemd.

717 1445 oktober 10.
Johannes (...), abt van Premonstratum, bekrachtigt de aanstelling van Mercelis van Macharen, zoals geschied bij akte van 1 juli 1444 (reg. nr.708), waardoor deze akte is gestoken.

718 1445 oktober 21.
Lubbertus Sprakelar, priester en vicarius in de parochiële en collegiale kerk van S. Johannes, apostel en evangelist in Buscumducis, meldt aan de heer officiaal van Leodium, dat hij krachtens de akte van 16 sept.1445 (reg. nr.715), waardoor deze is gestoken, persoonlijk heer Johannes Oem, ridder heeft benaderd en hem zijn verbod heeft opgelegd en hem een kopie ervan heeft overhandigd; dat deze verzocht om verlenging van bedenktijd, nl. tot 28 oktober, wat hij, Lubbertus, hem echter niet heeft toegestaan; en dat hij van hem geen antwoord meer ontvangen heeft.

719 1445 december 21
Op Sinte-Thomaesdach apostel.
Schepenen van Huesden oorkonden, dat Jan Bruystenszn heeft opgedragen aan beer Wouter Back, priester en pastoor van Hedichusen, 2 hond, gelegen in een veld van 2 morgen in de ban van Hedichusen, nader gesitueerd.

720 1446 maart 21.
Notaris Rutgherus Voss van Oorschot, priester, instrumenteert, dat Arnoldus Zochelman en zijn vrouw Elisabeth bij testament nader genoemde, eenmalige legaten vermaken aan de Lambertuskerk in Leodium, aan de kerk van Dinter, aan heer Johannes Keesmeker, priester aldaar, aan de koster, aan O.L.Vrouw en S. Theobaldus; voorts een pacht van 1 mud rogge voor de kerkfabriek voor onderhoud en opbouw en voor kaarsen op hun jaargetijden, een pacht van 2 mud voor de heiliggeesttafel en een van ½ mud voor de jaargetijden; verder een pacht van 4 mud voor 2 wekelijkse missen op het altaar van Maria, ev. als fundatiegoed voor het nog op te richten Theobaldus-altaar; voorts aan de kinderen van Johannes Johanneszn Koyters en zijn vrouw Hildegondis hun huis, erf c.a. en tenslotte pachten aan enige nader genoemde personen; waarbij zij als executeurs aanstellen heer Emundus Carnificis (Slagers), vicarius in Dinther, en Arnoldus Ruttenzn, met opgave van 4 getuigen.

721 1446 juli 22.
Schepenen van Hezewijck, Alaert Janszn, Henric van Tyller, Roelof Artszn, Henric van Vinkel, Jan Fuynsel, Henric die Sluyter en Matheus die Monick, oorkonden, dat Gherit Hals en zijn vrouw Henric, dochter van wijlen Gherit Vos, hebben overgedragen aan haar zuster Weyndelmoed een pacht van 1 mud rogge, niet nader aangegeven.

722 1446 augustus 23
Op Sente-Berthelemeusavont.
Schepenen van Huesden oorkonden, dat heer Jan die Rijc, kanunnik van Bern, heeft overgedragen aan zijn medebroeder heer Sander van Osse, ten behoeve van de kapel bij het infirmitorium te Bern, 2 morgen land in de ban van Herpt in het Herpterbroeck, nader gesitueerd.

723 1446 oktober 17.
Schepenen van Empel en Merwic, Diric Bobnaegel, Heyn van den Hornic, Boc Boeyenszn, Jan die Coenunc en Jan Claes, oorkonden, dat de medeschepenen Aert van Malsen en Willem Roggenzn getuigen, dat Claes die Vocht heeft overgedragen aan Heyn Soen 2 morgen in het gericht van Empel en Merwic, ter plaatse genoemd de Auwen Camp.

724 1446 november 10.
Petrus van Tuyl, dienstdoend priester in de parochiekerk van Berlikem instrumenteert, dat Henricus van Leynsvelt op zijn ziekbed, door hem voorzien van de kerkelijke sacramenten, met toestemming van zijn vrouw Jutta, zijn testament maakt, waarbij hij vermaakt aan de kerkfabriek van S. Lambertus in Leodium 1 stuiver eenmalig; aan het altaar van Anthonius-abt en Barbara in de parochiekerk in Berlikem, weliswaar gefundeerd, maar nog niet gewijd, een stuk land van 2 lopen aldaar op Belver, nader gesitueerd.

725 1447 juli 18.
Schepenen van Huesden oorkonden, dat heer Zander van Osse, kanunnik van Beerne, ten gunste van Airnt van Wijck Vrientszn afstand heeft gedaan van een huis en hofstede, eertijds van Robbe Scoesutters te Huesden aan de Smeetstraat, nu bewoond door Jan Scunde, nader gesitueerd, tegen een erftijns van 32 schelling; tevens geven zij vidimus van de akten van 2 dec. 1430 (reg. nr.646), 21 dec. 1406 (reg. nr.519) en 24 mei 1407 (reg. nr.526).

726 1447 september 10.
De officiaal van Leodium, ingelicht door Petrus Broeck, clericus en procurator aan het Hof, en ter instantie van abt Petrus van Hemert en het convent van Berne, bericht aan de priester van Buchoven, de andere priesters, clerici en notarissen van het bisdom, dat hem ter ore is gekomen, dat de heer Joannes Oem, ridder, heer van dorp en heerlijkheid van Buchoven, op vermetele wijze door zijn handlangers bij de dorpelingen hun wagens en paarden, beladen met de opbrengsten der tienden, in beslag heeft doen nemen en naar het kasteel laten brengen, hoewel op zulk een vergrijp krachtens de synodale statuten van Leodium ipso facto de excommunicatie staat; waarom hij, officiaal, de geadresseerden opdraagt, de genoemde heer Joannes Oem en diens handlangers te gelasten, of straffe van excommunicatie en een boete van 100 zilvermark, de inbeslagname onverwijld ongedaan te maken, eventuele schade te vergoeden en toe te laten, dat de tiendheffers ongestoord hun taak kunnen vervullen, tenzij zij, Joannes Oem en de zijnen, daartoe naar Leodium gedaagd, afdoende aantonen, tot dat alles niet gehouden te zijn; blijven zij in gebreke, dan worden zij in het publiek geëxcommuniceerd verklaard.

727 1448 februari 8 [9]
Anno Domini 1447.
Schepenen van Buscumducis, Rutgerus van Geldrop en Nicolaus Spierinc, oorkonden, dat Luytgardis dr.v.w. Wolterus Spierinc van Hezewijck toegezegd heeft te betalen aan haar zuster Katharina een erfpacht van ½ mud rogge uit ¼ deel van een weiland in de parochie van Schijnle aan de Aa, nader gesitueerd, alsook uit een ander¼ deel ervan, dat haar ook toebehoort.

728 1448 juni 21.
Schepenen van Buscumducis, Willelmus Dicbier Johanneszn en Willelmus Waerloes, geven vidimus van de akte van de abt van Premonstratum van 10 okt. 1434 (reg. nr.663) en van die van de abt van Berna van 26 jan.1435 (reg. nr.666).

729 1448 augustus 9.
Schepenen van Buscumducis oorkonden, dat Theodericus z.v.w. Godefridus van Os heeft overgedragen aan Petrus van den Doren z.v.w. Petrus van den Doren een erfpacht van 1,5 mud rogge uit huis, erf, tuin en erven annex, gelegen in de parochie van Scijnle op het Lutteleynde, nader gesitueerd, welke pacht Theodericus had gekocht van Johannes uyten Enghe, natuurlijke z.v.w. Arnoldus van Apelteren; met behoud echter van het recht van terugkoop voor Johannes uyten Enghe.

730 1449 januari 19.
Peter van Hemert, abt van Bern, oorkondt, dat Philip Jan Aerntsznszn namens jonkvrouw Heyman Heyman Heymansznsdochter van Hedechusen het leen van de smaltiende van Outhuesden aan hem heeft teruggegeven ten overstaan van de mannen van leen van Brabant Jan Dirck Lubrechtszn en Dirck Kuyst van Veen, daartoe gemachtigd door de kastelein van Huesden; en dat hij, de abt, deze tiende nu in leen uitgeeft aan Bertout van den Dijck, man en voogd van jonkvrouw voorn., welke hem hulde en eed doet; met nadere bepalingen voor het geval van haar overlijden, en met de bepaling, dat deze tiende wordt verheergewaad met 1/4 aam rijnwijn.

731 1449 juli 11
In den huyse wilneren Mercelis die Lu, daer nu Mathijs Back in woent, gelegen in sHertogenbosch opten Papenhuls.
Notaris Rutger van Arkel van sHertogenbosch instrumenteert, dat ridder Jan Oem, heer van Bochoven en Olmen, op zijn sterfbed zijn testament maakt in tegenwoordigheid van zijn echtgenote vrouwe Aleyt, waarbij hij wenst in de kerk van Bochoven begraven te worden voor het door hem gefundeerd altaar, en hij legateert aan het convent van Berne een rente van 1 oude schild uit zijn goederen aldaar voor zijn jaargetijde.

732 1449 augustus 9.
Schepenen van Buscumducis oorkonden, dat Henricus Gheck z.v.w. Johannes Gheck heeft verkocht en overgedragen aan Nycolaus z.v.w. Gerardus Bouwel het huis, erf en tuin aldaar aan de Hynthamerstraat, nader gesitueerd, met de helft van de stenen muur en van de goot (guttarium) tussen het huis van Petrus Hoze Lambertuszn en dat van Arnoldus van den Berg, barbier, met het stukje erf, 5 voet breed en 13 voet lang, nader gesitueerd, met het gebruiksrecht van een steeg (viculum) van Petrus Hoze, ook nader gesitueerd, tussen de Hynthamerstraat en het water, en met het gebruiksrecht van trap en riool bij dat water, alsook met het gebruiksrecht van een weg van 5 voet breed, lopend van de steeg tot het erf van Jacoba, weduwe van Goeswinus Hellinc; welk goed echter belast blijft met ½ oude groot voor de Hertog, met 16½ groot erfcijns in mindering (defalcatio) op de 42½ groot erfcijns voor de erven van wijlen Gerardus van der Aa, en met 10 schelling erfcijns voor de geestelijke van de Begijnen in de stad; met nadere bepalingen omtrent eigendom en onderhoud van de stenen muur, de goot, de trap, het riool en de kade(?) (edificium, werff vocatum).

733 1449 augustus 23
In aula domus decanalis ecclesie S. Johannis Evangeliste de Buscoducis juxta emunitatem dicte ecclesie.
Notaris Johannes Amelricuszn de Buscoducis, clericus van Leodium, instrumenteert, dat Johannes, Theodericus, Henricus en Gerardus, kinderen van vrouwe Anna en wijlen Gerardus van der Aa, wapendrager, voor de Bossche schepenbank overdragen aan bovengenoemde notaris, ten behoeve van de bedienaar van de kapel van S. Anthonius voor het kasteel van Heesic [Heeswyc], voor het houden van een wekelijkse mis tot zielerust van de vermoorde Thomas van Hazelbosch, hun gerechtelijk als genoegdoening opgelegd, een pacht van 2 mud rogge uit een stuk weiland, 2½ bunder min 20 roede groot, geheten de Smaeldonck en gelegen in de parochie van Schijndel achter de kerk in de Haerbeemde, welke pacht zij verkregen hebben van hun moeder Anna.

734 1449 oktober 8.
Schepenen van Huesden, Jacob van den Velde en Heinrick van der Beeck, oorkonden, dat Laureyns van Wijck zich heeft laten richten aan alle goederen, erven, erftijnzen en -pachten, huren en jaarscharen die Heylwich dochter van Heinrick Gieliszn bezat in de ban van Hedichusen, nl. 1 gezaai met opstal, 2 hond en 3½ hond, alles nader gesitueerd; alsook aan een erftijns van 3 wilhelmus-schild, nu betaald door Jan Hubenzn en aan een erftijns van 2 bourgondische schild en 3 pond, nu betaald door Heyman Airntszn; en aan alle andere goederen en inkomsten die Heylwich's zuster Lijs-bet in deze ban bezat; en dat Godert van Derenter al deze goederen van beide gezusters "vercoft" aan Laureyns van Wijck "om 9 penninge".

735 1449 oktober 13.
De officiaal van Leodium bevestigt de overdracht van de pacht van 2 mud rogge voor de castrate kapel van S. Anthonius te Heeswijk, geschied bij akte van 23 aug.1449 (reg. nr.733), waardoor deze was gestoken.

736 1449 oktober 21.
Godefridus Dickbier, deken van het dekenaat van Woencel, keurt de overdracht goed van de pacht van 2 mud rogge ten behoeve van de castrale kapel van S Anthonius te Heeswijck, geschied bij akte van 23 aug.1449 (reg. nr.733), waardoor deze was gestoken.

737 1450 mei 15.
Schepenen van Huesden oorkonden, dat Laureyns van Wijck heeft opgedragen aan Peter Hannenzn als hoofdman van het Sinte-Kathelijnengilde van Hedichusen een erftijns van 3 wilhelmusschild, die Jan Hubenzn betaalde aan de dochters van Heinric Gieliszn; onder beding, dat Godert Huge Gyeliszn, priester, en zijn opvolgers ten eeuwige dage een wekelijkse mis zouden opdragen op het nog te wijden St. Katherinen-altaar in de kerk van Hedichusen; tevens geven zij vidimus van de akte van 8 okt. 1449 (reg. nr.734), waarin sprake van deze tijns.

738 1450 september 2.
Johannes (van Heinsberg), bisschop van Leodium, regelt op verzoek van de priesters en clerici van het Fraterhuis van het Gemene Leven in Buscumducis, de biechtjurisdictie van de rector en de andere priesters van dit huis ten opzichte van hun medebroeders, priesters, clerici, de huisgenoten en andere vrome mensen die tot onderricht of stichting het huis bezoeken; en staat tevens toe, dat evenals in de andere fraterhuizen in de aangrenzende bisdommen van Traiectum en Cameracum op zon- en feestdagen na de dienst in de parochiekerk een stichtende toespraak of lezing wordt gehouden voor de clerici, scholieren en vrome huisbezoekers, echter zonder spitsvondigheden die eenvoudige zielen tot ketterij zouden kunnen brengen.

739 (na 1429 - ca.1450).
Brief van ... (pachter van de goederen te Maarsbergen) aan abt en convent van Berne omtrent nieuwe voorstellen en afspraken over het beheer van deze goederen, hem onder wijlen abt Godschalk van Veen (1400-1429) in pacht gegeven.
De pachter is voornemens met zijn vrienden op de uithof een klooster te stichten, en wil daartoe een, twee of drie priesters uit het klooster van Bern kiezen.
De pachtsom wordt gesteld voor het eerste jaar op 50 Franse schild; voor het 2de, 3de, 4de en 5de jaar op resp. 60, 70, 80 en 90 schild; voor de daarop volgende jaren op 100 schild, te betalen half op kerstmis en half in mei; en moet de pachtsom worden bijgesteld, dan zullen 4 mannen, van iedere partij 2, hierover beslissen.
De motieven voor deze kloosterstichting luiden als volgt.
In Meersberch zou vroeger een klooster hebben gestaan, en hij beroept zich op de vriendschap met wijlen proost Henric van Woudrichem (gest. ca.1402), en met de huidige proost Anthonis van den Wiel.
De verbrande en verwoeste huizen en boerderijen dienen te worden herbouwd, een nieuwe kerk gebouwd met ertegenaan een refter en andere kloostervertrekken.
In geval van watersnood, brand of oorlog kan Bern er zijn toevlucht vinden, desnoods voor altijd; de bisschop van Utrecht kan er gratis onderdak krijgen met zijn ruiters en knechten.
Verder belooft hij het klooster van Berne alle onkosten te vergoeden aan schatting, schade en lasten die proost Anthonis van den Wiel in de oorlog geleden heeft; en hij stelt zijn 2 boerderijen met opstallen, niet ver van Mersberch gelegen en goed voor 52 schild per jaar, beschikbaar aan de uithof, terwijl de boerderijen op de uithof zelf tot onderpand dienen voor de pacht.
Tenslotte deelt hij mee, dat hij vanwege de onveiligheid nu niet toekomt aan een bezoek aan Bern, en vraagt daarom schriftelijk antwoord op zijn vraag en aanbod; ook is hij bereid iemand van Berne ergens in het Sticht te ontmoeten om de zaak nader te bespreken.

740 1451 maart 18
Anno Domini 1450.
Schepenen van Buscumducis oorkonden, dat Johannes Lambertuszn Selenzn als man en voogd van Heilwigis, dr.v.w. Henricus Scerpinck en Henrica, dr.v.w. Gerardus Vos, heeft overgedragen aan Lambertus van Doerne Christianuszn ten behoeve van de rector van de kapel van Jacobus en Antonius in Hezewijck een pacht van ½ mud rogge uit een stuk land in de parochie van Dynter, nader gesitueerd.

741 1451 september 29
Traiecti Leodiensis diocesis (Maastricht).
Nicolaus van Cusa, priester-kardinaal van St. Petrus-Banden te Roma, apostolisch legaat voor Alamania, verleent aan allen die na het spreken van de biecht de kapel van Jacobus en Anthonius voor het kasteel van Heeswijck bezoeken op de feestdagen van Kerstmis, 's Heren Besnijdenis, Driekoningen, Pasen, Hemelvaart, Maria-Lichtmis, Maria-Boodschap, Maria-Hemelvaart, St. Jan de Doper, Petrus en Paulus, Kerkwijding, eigen patronen en Allerheiligen, aldaar de diensten bijwonen en een gift schenken voor de bouw, versiering en reparatie van de kapel, een tijdelijke aflaat van 100 dagen.

742 1452 februari 3
Anno Domini 1451.
Schepenen van Buscumducis oorkonden, dat Johannes z.v.w. Bersisius van Oirle heeft verkocht aan Henricus z.v.w. Erardus z.v.w. Petrus Engelen een erfpacht van 1 mud rogge uit een stuk weiland, 2 bunder groot, gelegen in de parochie van Tilborch achter Broechoven en nader gesitueerd.

743 (voor 1452 februari 13).
De aartsdiaken van Campinia (Kempenland) doet gerechtelijke uitspraak in de kwestie betreffende de voordracht van een nieuwe pastoor van Bochoven ten gunste van heer Henricus Gruyter, priester, voorgedragen door Petrus van Hemert, abt van Berne, en heer Walterus Back, priester en pastoor van de moederkerk Hedichusen; dit met uitsluiting van heer Robertus Oem van Bochoven, priester en kanunnik van de H. Kruiskerk te Leodium (voorgedragen door de heer van Bokhoven).

744 1452 februari 13
In ecclesia de Bochoven.
Notaris Philippus de Boubugen (lees: Boningen) instrumenteert, dat op datum dezes heer Henricus Gruyter, voorgedragen voor de parochiekerk van Bochoven, door heer Adrianus Reyneruszn, dienstdoend priester aldaar, er is geïnstalleerd; dat hem kelk, missaal, boeken en andere kerkelijke voorwerpen en de sleutels zijn overgereikt, hij in het bezit is gesteld van de goederen en inkomsten en hem is opgedragen dit alles goed te beheren; met opgave van 5 met name genoemde getuigen.

745 1452 mei 20.
Schepenen van Huesden oorkonden, dat heer Airnt van Wijck, kanunnik en pitancier te Beerne, zich heeft laten richten aan huis en hofstede van Robbrecht Scoesutterszn, nu bewoond door Jan Scund, voorheen door Robbrecht voorn.; en dat hij deze goederen "vercof t" aan Dirck Willem Merlantszn "om 9 scillinge".

746 1452 oktober 10
In parochia de Berlikem in domo inhabitationis ipsarum testatricum.
Johannes van Berlikem, dienstdoend priester en waarnemend pastoor in de kerk van Berlikem, instrumenteert, dat Margreta, dochter van Theodericus Wellenszn, en haar enige natuurlijke dochter Elizabeth, beiden bedlegerig en door hem van de kerkelijke sacramenten voorzien, haar testament maken, waarbij zij vermaken aan het altaar van Anthonius-abt en Barbara in de parochiekerk aldaar, weliswaar gefundeerd maar nog niet gewijd, een cijns van 10 schelling uit hun woonhuis, erf en hof, aldaar op de Hasselt, groot 1½ lopen akkerland en nader gesitueerd; en aan de pastoor aldaar voor hun jaargetijden een cijns van 1 oude groot uit genoemde goederen.

747 1452 november 17
Des vrydaghes nae Sunte-Martensdach apostoli.
Schepenen van Beerlikem, Jan Goeyartszn, Dyrck Mathijszn, Roelof Janszn, Jacob Rutgherszn, Herman Janszn, Heyne van Lenxvelt en Heyne Heyne Gheritszn, oorkonden, dat Dyrck Jans Smeetszn, geheten Dyrck die Visscher, heeft toegezegd aan de pastoor van Beerlikem en zijn opvolger een erfcijns van pond uit een gezaai, huis en hof in de parochie aldaar, op Middelroede, nader gesitueerd, voor een jaargetijde, te houden op vrijdag na St. Maarten (11 nov.) en bij verzuim opnieuw te funderen door de erfgenamen van Heyn Smollers.

748 1453 augustus 23.
Schepenen van Buscumducis oorkonden, dat Jutta, dr.v.w. Gerardus Heymanszn, en weduwe van Henricus van Leenxvelt, overdraagt aan Johannes die Lodder, priester en bedienaar van het altaar van Maria en Katherina in de kerk van Beerlikem, ten behoeve van dit altaar en zijn bedienaren, voor het houden van een wekelijkse zielemis aan dit altaar op vrijdag, voor haar, haar ouders, echtgenoten en kinderen, een erfcijns van 7 pond uit een stuk land, de Keselair, en een stukje land annex, het Geerken, in de parochie van Vechel, nader gesitueerd; alsook een erfcijns van 40 schelling uit huis, erf, hof en land annex, 2 mudzaad groot en gelegen in Vechel in het Kesseler.

749 1453 september 15.
Johannes van Berlikem, priester van Leodium en vice-pastoor van Berlikem, instrumenteert, dat vrouwe Hillegondis, dr.v.w. Gijsbertus Bollen en vrouw van Johannes Nycholauszn, na voorzien te zijn van de kerkelijke sacramenten, met toestemming van haar man en bijgestaan door haar moeder Elizabet, weduwe van Gijsbertus Bollen, haar testament maakt, waarbij zij vermaakt aan de kerkfabriek van S. Lambertus in Leodium 3 stuiver eenmalig; voor het houden van jaargetijden voor haar en haar ouders een cijns van 20 schelling uit huis, hof en stuk akkerland van haar vader in de parochie van Berlikem op de Hovel, nader gesitueerd, terwijl haar moeder afstand doet van het vruchtgebruik van genoemde goederen.

750 1453 oktober 28.
Petrus van Hemert, abt van het klooster B. Maria van Berne, bericht aan alle wereldlijke overheden en vooral aan hertog Philippus (de Goede) van Bourgondia en de behartigers van diens leengoederen in Brabant, dat hij aanstelt tot zaakwaarnemer ("procurator") Alexander van Os, geprofest monnik van Berne, investiet van Outhuesden, en hem machtigt de leengoederen of het roerend goed die deze heeft verworven bij dood van zijn moeder Margaretha of nog zal verwerven, in leen te ontvangen van de hertog of van diens plaatsvervanger en de leeneed af te leggen; tevens bekrachtigt hij de brief van de abt van Premonstratum hierover.

751 1454 februari 4
In domo habitationis domini Johannis Slozen in villa de Beerlichem.
Notaris Phillipus van Bonyngen instrumenteert, dat voor hem en heer Lambertus van den Yevelaer, regulier kanunnik van Berne en investiet van Beerlichem, de volgende personen, nl. Johannes z.v.w. Henricus Cortkens en Henricus van den Scoetecker, kapelmeesters van de kapel van Middelrode, alsook Nicolaus Spierinck, Johannes van Uden, Goswinus Tolinck en Nicolaus Coel van Beerlichem, alle parochianen van Beerlichem en inwoners van Middelrode, bij monde van Martinus van Rode, meester in de rechten, uiteenzetten, hoe bezwaarlijk voor hen de kerkgang naar Berlichem is vanwege de afstand, nl. 1 grote Franse mijl (van kapel tot kerk is ca.4 km), bij duisternis, winterweer, oogsttijd enz.; en dat zij wensen de voorhanden kapel bij de brug van Middelrode, toegewijd aan de H. Maagd en paus Cornelius, te laten consacreren en te funderen met een cijns van 40 pond; dit op de volgende voorwaarden en bepalingen: 1. het patronaatsrecht over de kapel blijft bij de pastoor van Beerlichem en de abt van Berne;
2. de kapel wordt bediend door een geschikte priester, of door een binnen 1 jaar te wijden priester;
3. de bedienaar woont ter plaatse en verricht persoonlijk de diensten;
4. wekelijks wordt op maandag, woensdag, vrijdag en zaterdag een mis gecelebreerd, maar niet op Kerstmis, 's Heren Besnijdenis, Driekoningen, Sacramentsdag, St. Jan de Doper, Allerheiligen, Allerzielen, het Mariafeest (Maria Hemelvaart, 15 aug.) en op de patroondag van Beerlichem (St. Petrus Stoel van Antiochië, 22 febr.), als deze feestdag op een van de 4 genoemde weekdagen valt;
5. op deze 9 feestdagen (en op de gewone zondagen) moet de kapelrector in de moederkerk zijn diensten verrichten en de uitgevallen fundatiemis alsnog verzorgen;
dat heer Lambertus, investiet van Beerlichem, met deze wens en de bovengenoemde voorstellen instemt, echter onder voorwaarde, dat de miscollecten wel voor de rector zullen zijn, maar die op het feest van Cornelius voor de moederkerk blijft, en dat de kapel aan de moederkerk jaarlijks 1 gouden rijns-gulden betaalt; met nog andere bepalingen over de kapelmeesters, de jaarlijkse afrekening en verantwoording, de misbenodigdheden en de koster.

752 1454 juli 27.
Schepenen van Buscumducis oorkonden, dat Nycholaus Voet z.v.w. Johannes Voet verkocht heeft aan heer Johannes die Lodder, priester, een stuk land van 4 lopen, plus een weitje en het houtgewas annex, gelegen in de parochie van Beerlikem op Beecvelt, nader gesitueerd.

753 1454 oktober 12.
Petrus van Hemert, abt van Berna, en Lambertus van den Yevelaer, kanunnik van Berna en investiet van Beerlichem, hechten hun goedkeuring aan de oprichting, fundatie, begeving, consecratie en aanwijzing van goederen en dienstregeling van de kapel van Middelrode in de parochie van Beerlichem, ter ere van de H. Maagd en St. Cornelius, zoals vervat in de akte van 4 febr.1454 (reg. nr.751), waardoor deze is gestoken.

754 1455 mei 31.
Heer Peter van Hemert, abt van Beern, verhuurt aan Dirck Pauwelszn van Woeringen enige stukken laagland en afgegraven land met hun dijkkavels, eigendom van het klooster, in de ban van Harpt, nader gesitueerd, op een tiental voorwaarden en bepalingen, ook in verband met de onvruchtbaarheid van dit land; o.a. (regel 8:) "Medesoe sal dese pachtinge ingaen een (betekenis: in?) huer op den yersten dach in aprielle int jair van vijftich, duerende daerna vervolgende vive-endetwintich jaer lanck", (regel 10:) Dirck belooft afscheidingen aan te brengen, om de beesten van Berne en van anderen niet te benadelen; (regel 12:) Dirck moet een weg over het gehuurde land aanwijzen, waarlangs de pachters van de abdij kunnen af- en aanrijden; (regel 13:) de huurprijs zal bedragen 4 goede kapuinen; (regel 16:) de abt zegt toe, de pacht eventueel over 3 of 4 jaar met 15 jaar te zullen verlengen (zie citaat boven); mocht het gebruik van het land, waaraan huurder reeds zoveel kosten heeft gehad, hem door abt of convent worden ontnomen, dan garandeert de abt hem binnen een jaar een vergoeding van 200 gulden.

755 1455 juli 30.
Johannes (VIII van Heinsberg), bisschop van Leodium, willigt het verzoek in van frater Lambertus van den Yvellaer, regulier kanunik van Berna en pastoor van de parochiekerk van Berlichem, en van de inwoners van de buurtschap Middelrode, om de kapel van Maria en St. Cornelius, begiftigd met een cijns van 50 pond, te laten oprichten op titel van een blijvend beneficie van 4 wekelijkse missen, volgens de voorgestelde regeling en voorwaarden, zoals geformuleerd in de petitie van 4 febr. 1454 (reg. nr.751, samengevat in 5 hoofdpunten).

756 1455 september 6.
Schepenen van Buscumducis, Symon die Hoesch en Johanes Spyker, oorkonden, dat Johannes z.v.w. Mathias die Potter heeft verkocht het erfrecht van doorgang over zijn veld in de parochie van Orthen ter plaatse van de Langdonck tussen de Leycamp en de Diese, nog nader gesitueerd, en wel aan Lambertus van Doerne Christianuszn ten gunste van Heilwigis, weduwe van Gerardus Groen, die naast dit veld geërfd is.

757 1455 september 13.
De aartsdiaken van Campinia approbeert de oprichting en fundatie van de kapel te Middelroede in de parochie van Beerlekem, zoals vervat in de akte van 4 febr. 1454 (reg. nr.751).

758 1455 december 13.
Schepenen van Buscumducis oorkonden, dat Henricus Bloyman z.v.w. Henricus Bloyman, weduwnaar van Elisabeth dr.v.w. Henricus van Bruessel, heeft overgedragen aan hun zoon Henricus het vruchtgebruik van een stukje erf, dat deel uitmaakt van een erf van wijlen Arnoldus Heym en gelegen is aldaar in de Hynthamerstraat over de Geerlingsebrug (pons domini Goerlaci) aan het water, welk erf nader wordt gesitueerd en gelegen is naast de weg van 56 voet lengte; tevens het gebruiksrecht van deze weg, van de watertrap en het riool bij het water, welk stukje erf en rechten eerstgenoemde Henricus gekocht had van Petrus Hoze, klompenmaker, alsook het vruchtgebruik van de gebouwen op dat stukje erf.

759 1456 april 26
In villa de Heezwijck in domo inhabitacionis Johannis de Synnick alias dictus (sic) Vosken.
Notaris Henricus Scouwermans van Eyndoven, priester van het bisdom Leodium, instrumenteert, dat Heilwigis dr.v.w. Gherardus Hannenszn van Heeswijck, gezond van geest en lichaam, haar testament maakt met herroeping van alle vorige beschikkingen en vermaakt aan de kerkfabriek van S. Lambertus te Leodium voor onrechtmatig verworven goed z penning of kromstaart eenmalig; aan het beeld van Maria te Heezewijck 1 kromstaart eenmalig; aan de pastoor (plebanus) aldaar idem; aan de koster aldaar idem; dan aan haar natuurlijke zoon Jacobus, bij haar verwekt door Godcalcus van der Hellen van Geffen, een akker aldaar op het Velt, nader gesitueerd, inclusief de eventuele lasten erop; aan de bedienaar van de kapel van Jacobus en Anthonius 1 penning of oude Brabantse boddrager uit voornoemde akker, te betalen na de dood van erflaatster; aan zoon Jacobus voornoemd alle roerende en onroerende goederen, gereed goed en tegoeden.

760 1456 juli 9.
Peter van Hemert, abt van Bern, geeft zijn helft van de (halve koren-)tiende van Outhuesden, Holten en Herpt - de andere helft behoort aan Brien van Weyborch - die hij vroeger verworven had van jonk-vrouwe Elborg, vrouwe van Asperen en Langeraeck, en van Rutger van den Boetzeler, als haar man en voogd, en die zij voordien verworven had van heer Dirck van Palanen, heer van Asperen, van wijlen heer Gwij van Asperen en van haar man Rutger, en die de abt in leen had gegeven aan Ghijsbrecht, heer van Hemert, ridder, thans op verzoek van deze Ghijsbrecht en met instemming van Jan van Hemert, ridder, die ook rechten had op deze helft, in leen aan Ghijsbrecht van Hemert, zoon van Dirck van Brakel (en "neef" van eerstgenoemde Ghijsbrecht);
waarbij op diens verzoek en met toestemming van de abt uit deze helft een lijfrente wordt gegund aan Johanna, de moeder van Ghijsbrecht van Hemert van Brakel; dit met behoud van zijn aandeel in de cijns van 52 schelling en 6 penning uit de hele (halve koren-) tiende voor het klooster Bern, en met de clausule, dat de onderhavige helft is te verheergewaden met een halve aam wijn.

761 1456 december 4.
Broeder Ghiselbertus (Thomaszn), prior van het cisterciënzerklooster Ad Coronam Beate Marie (Mariënkroon) onder Huesden geeft transsumpt van de pauselijke bul van 26 aug. 1435 (reg. nr.668).

762 1457 maart 9
Int jaer ons Heren 1456.
Schepenen van Beerlikem, Jan Goeyartszn, Mathijs Rutgherszn, Heyne Heyne Gheritszn en Jan die Moller Heinricszn, oorkonden, dat medeschepen Jan Goeyartszn heeft opgedragen aan heer Jan Colen, vicarius van Beerlickem, een cijns van 2 pond uit een stuk weiland aldaar op de Loeffert, nader gesitueerd, waarvan voor de kerk 1 pond bestemd is voor 13 waskaarsen op de jaargetijden van hem, zijn vrouw en zijn ouders, en voor de vicarius 15 schelling en voor de koster 5 schelling.

763 1457 mei 8.
De scheidsrechters in de geschillen tussen Henrick van der Aa, heer van Buchoven, en Claeus Loenman, bezitter van leengoed van de hertog van Brabant binnen deze heerlijkheid, met name Jan Monix en Jan van Erpe Artszn namens de heer van Buchoven enerzijds, en Goessen Toelinc en Jan Loenman Janszn namens Claeus Loenman anderzijds, beslissen - na op 7 mei 1457 verschenen te zijn voor heer Henric Magnus, ridder en stadhouder van de lenen, voor de raadsheren Symon Harbays en Ambrosius van Dynther en voor meester Jan Stoep, secretaris van Brabant en commissaris voor de geschillen in Den Bosch bij minnelijke schikking aldus:
1. Claeus Loenman en zijn erfgenamen moeten aan de landsheer (i.c. de heer van Bokhoven) in de 4 gevallen, te weten van inhuldiging, huwelijk, ridderslag en gevangenschap, zoals anderen die binnen Buchoven gegoed zijn, de beden betalen;
2. Claeus moet o.a. de achterstallige dijklasten en de reparatiekosten betalen;
3. beide partijen zullen aan de hand van de bewijsstukken ter plaatse een regeling treffen over de preciese loop van hun gemeenschappelijke perceelgrens;
4. de heer van Buchoven moet, ingeval men bij Claeus weer rijshout steelt, hem recht doen geschieden.

764 1457 mei 18.
Schepenen van Huesden oorkonden, dat Roelof Dircsdochter van den Wiel zich heeft laten richten aan de goederen, erven, erftijnzen en -pachten, huren en jaarscharen van heer Peter van Hemert (abt van Berne) gelegen in de ban van Herpt; dat hij al deze goederen "om 9 penning vercoft" aan Aernt Mast; en dat Aernt deze "coip" weer aan Roelof heeft overgedragen.

765 1457 juni 25.
Schepenen van Buscumducis, Adam die Lu en Ghyselbertus van den Broeck, oorkonden, dat Elisabeth, dr. v.w. Henricus, gezegd Jan Abenszoon heeft gegeven aan Bartholdus z.v.w. Johannes Kuysten een huis, erf, hof en een erbij liggend stuk land in de parochie van Berlykem in de Hasselt, nader gesitueerd, tegen een pacht van ½ mengel wijn voor de kerk van Berlykem, een pacht van ½ mud rogge voor Aleidis Aertsen, alsook een pacht van 1½ mud rogge voor Elisabeth zelf; waarbij Bertholdus tot grotere zekerheid een stuk land, nader gesitueerd, als onderpand heeft aangeboden.

766 1457 augustus 20
In domo testatoris.
Notaris Theodericus Dommelmans van Helmont instrumenteert, dat heer Emondus Carnificis (Slagers), bedienaar van de vicarie van Dinter, bij testament zijn uitvaart regelt en een spinde verordent, nl. voor elke arme ½ stuiver; voorts schenkt hij eenmalig aan de kerkfabriek 20 peter voor een epitaaf bij het hoogaltaar of voor het aanbrengen van een gewelf in het priesterkoor (zie nota); voor een eeuwig jaargetijde met vigilie en mis, voor het inschrijven in het zielboek en het voorlezen vermaakt hij een pacht van 1 mud rogge, nader te verdelen onder de geestelijke, de kerk en de koster; aan heer Gerartszn, priester, een pacht van 1 mud voor het leven, nadien bestemd voor de erven van de erflater in Roda-S.Ode; aan zijn erven al zijn erfgoederen, onder nadere bepaling voor zijn oudste broer Johannes; aan zijn broer Mathias zijn paard; aan heer Johannes Keesmeker, zijn bloedverwant, een pacht van 1 mud voor het leven; aan zijn natuurlijke zoon Johannes de cijnzen van 22+10+ 22+5+2½ pond, ook voor het leven, plus een leengoed, de akker 't Hamme, 7 lopen groot, dit alles op voorwaarde, dat hij zich binnen 2 jaar priester laat wijden en met de bepaling, dat anders of bij zijn dood alles wordt verdeeld onder de kerkfabriek, de heiliggeesttafel en het Maria-altaar voor zielmissen; voorts voor het nog niet geconsacreerde altaar van S. Theobaldus 20 peter eenmalig en 2 zilveren kommen en 6 zilveren lepels voor een miskelk voor dat altaar en een pacht van 10 mud als fundatiegoed voor 4 wekelijkse missen aan dit altaar; met het verzoek aan deken en kapittel van S. Johannes in Buscumducis, als investiet (eigenlijke pastoor) en patroon van dit altaar, om zijn zoon Johannes als rector ervan aan te stellen; voorts eenmalig aan de koster 1 schild, aan zijn dienstmaagd Eringardis zijn bed, een beste koe, een zij spek, 1 mud rogge en zijn grijze jas; aan zijn dienstmaagd Agnes 1 schild; tenslotte aan de 4 bedelorden ieder 1 gulden; hierbij als executeurs aanstellend: vrouwe Johanna van der Leck, vrouwe van Heeswijck en Dinter, heer Arnoldus van Wijck, pastoor van Heeswijck, heer Johannes Keesmeker, priester, zijn broer Mathias, leek, en Theodericus Dommelmans, genoemde notaris, die alles in tegenwoordigheid van de getuigen: heer Henricus die Gruyter, pastoor van Boechoven, Arnoldus van Vairlair, boswachter van Dinter, Emondus Keesmeker, Theodericus Arnolduszn Wyrincx en anderen.

767 1457 september 2
In prenominata villa de Heezwijck in domo inhabitacionis Arnoldi dicti Beytels prescripti.
Notaris Henricus Scouwermans van Eyndoven, priester van het bisdom Leodium, instrumenteert, dat Heilwigis, dochter van Gherardus Hannenszn van Heeswijck, nu ziek en door hem van de kerkelijke sacramenten voorzien, haar testament van 26 april 1456 (reg. nr.759), (waarvan de tekst op hetzelfde charter), bevestigt, hierbij niets herroepend of veranderend.

768 1457 oktober 17
In capella dicti nostri castri.
Notaris Henricus Beys, clericus van het bisdom Leodium, instrumenteert, dat Johanna de Lecka, vrouwe van Heeswijck, Dynther, Asten en (Moer-)Gestel bij Oesterwijck, ter ere van God en Maria, van de evangelist Joannes en de apostel Jacobus de Meerdere, en van de martelaressen Catharina en Barbara een reeds geconsacreerd altaar in de kasteelkapel van Heeswijck verheft tot en begiftigt met een eeuwig beneficie, dat zij nu toewijst aan een priester of geschikte clericus die binnen een jaar gewijd kan worden, om er wekelijks op zondag, maandag, woensdag, vrijdag en zaterdag, op de feestdagen van de patroonheiligen en de apostelen, alsook op kerkwijding een mis te lezen, ev. te zingen - bij nalatigheid worden 2 oude groten van zijn inkomsten per mis afgetrokken - waarbij de inkomsten van de rector bepaald worden op een cijns van 30 rijnsgulden met toestemming van de hertog van Brabant d.d. 28 febr. 1445 (reg. nr.711), hierbij geïnsereerd, welke cijns betaald wordt uit 2 kasteelboerderijen, nl. uit die vóór het gasthuis van het kasteel en uit die in de Cameren, met nadere regeling van de wijze van betaling; waarbij voorts als volgt wordt geregeld: de rector zal goed te eten krijgen, maar de rijnwijn moet hij zelf betalen; hij zal een kamer in het kasteel bewonen om het altaar goed te bedienen en 's morgens en 's avonds de tafelzegen uit te spreken e.d., en eventueel andere diensten binnen- of buitenshuis te verrichten; hij zal de vereiste benodigdheden voor de kapel ontvangen als boeken, paramenten, kerk, miswijn, water en kaarsen; hij moet de eed van trouw afleggen en binnen 2 maanden een maandgetijde voor de kasteelheren houden; tenslotte wordt van hem een goed gedrag verwacht; en wordt bepaald, dat bij dood of vertrek van de rector binnen 6 weken een nieuwe rector wordt aangesteld. Als getuigen worden genoemd: Petrus van Zoemeren en Henricus den Gruter van Oisterwijck, kasteelkapelanen, Willem den Rover z.v. Wilhelmus Brants en Wilhelmus Dickbier, lekedienaren van het kasteel.

769 1458 februari 6
Rome apud S. Petrum; 1457 octavo idus februarii, pontificatus nostri anno tertio.
Paus Calistus III stelt Marcelius van Macharen aan tot abt van het klooster B. Maria van Berna, waarvan jaarlijkse inkomsten de 100 tournooise pond niet te boven gaan, nu Petrus (van Hemert) na een bestuur van meer dan 22 jaar vanwege ouderdom vrijwillig ontslag heeft genomen als abt van Berna langs zijn speciale procurator Petrus Bogaert, tweede dienstdoende geestelijke van de parochiekerk van Hulst.

770 1458 februari 7
Rome apud S. Petrum, in Thesauria Apostolica; die septima mensis
februarii, anno a Nativitate Domini 1458, indictione sexta, pontificatus Calisti pape III anno tertio.
Bartholomeus Regas, pauselijk vice-thesaurier, oorkondt, dat heer Marcelius Macharen, abt van het klooster B. Maria van Berna, de annaten voor zijn eerste ambtsjaar, zijnde de halve opbrengst van het klooster, nl. 40 goudgulden-de-Camera, heeft voldaan door handen van heer Petrus Bogaert, procurator van de hertog van Burgondia bij het Romeinse Hof.

771 1458 februari 12
Rome; sub anno a Nativitate Domini 1458, indictione octava, die dominica, 12 februarii, pontificatus domini nostri pape anno tertio.
Georgius (de Saluzzo), bisschop van Lausanna, substituut van de pauselijke kameraar Ludovicus (Scarambi Mezzarota), kardinaal-priester van de titelkerk van S. Laurentius-in-Damaso, (patriarch-aartsbisschop) van Aquileia, oorkondt, dat Marcus (de Marinoni), bisschop van Urbevetus (Orvieto), hiertoe aangezocht door eerdergenoemde Georgius, die daartoe gemachtigd was krachtens een mondelinge opdracht van paus Calistus III en uit hoofde van de bevoegdheden verbonden aan het ambt van vice-kameraar, de abtzegening heeft toegediend aan heer Marcelius van Macharen, abt van B. Maria in Berna van de premonstratenzerorde, in de kerk van het Hospitium van de natio Flandrie (San Giuliano dei Fiamminghi), gelegen in de wijk S. Eustachius te Roma, in aanwezigheid van Nicolaus (de Arpono), bisschop van Ostuni, en Angelus, abt van het (cisterciënzer) klooster (Tre Fontane) van S. Anastasius buiten de muren.

772 1458 februari 16.
Schepenen van Heeswijc, Alart Janszn, Henric van Tiller, Henric van Vinckel, Jan Fuynsel, Arnt Jan Arntsznszn, Willem Geritszn en Pauwels Roloff Arntsznszn, oorkonden, dat Henric Janszn van der Hoven verkocht heeft aan de kapel van St.Jacob-apostel en St.Anthonis in de parochie van Heeswijc, ten gunste van de rector een erfpacht van 1 pond uit een stuk land aldaar, gelegen aan de Herberghe Stege en nader gesitueerd.

773 1458 mei 8.
Peter van Hemert, voormalig abt van Beern (nu proost van Maarsbergen), verplicht zich de goederen te Meersberch en die in het Land van Althenae niet te vervreemden noch te belasten, zich te kwijten van alle verplichtingen tegenover het klooster van Beern en zijn schulden zelf te betalen.

774 1458 november 14.
Ludovicus van Bourbon, elect-bisschop van Leodium en graaf van Losse (Looz), oorkondt, dat hij in navolging van de minnelijke schikking tussen de bisschoppen van Leodium en de abten van Berne naar aanleiding van de twist over de roerende goederen, die de dienstdoende geestelijken ("rectores") na hun dood nalaten op de parochies, waarover de reguliere kanunniken van Berne het patronaat bezitten, en over de bewaking en het beheer erover, nu met de abt Merselius van Macharen hierover is overeengekomen, dat bij overlijden van een rector binnen een maand aan hem, oorkonder 5 goudfrank wordt betaald.

775 1458 december 25
Acta in domo ejus (rectoris in Loesbroeck).
Notaris Johannes Carnificis (Slagers), priester, instrumenteert, dat heer Johannes Keesmeker, bedienaar van de kapel van Sebastianus en Antonius in Loesbroeck in de parochie van Dynther, vermaakt voor de onkosten van zijn uitvaart aan de kerkfabriek van Dynther en aan het Maria-altaar elk 1 kaars en 2 pond was eenmalig; aan de kapel in Loesbroeck en aan die van de Driekoningen ten Bogaert ("in Pomerio", te Dinther bij de Aa) elk 1 toorts van 14 stuiver eenmalig; voor de verlichting bij het jaargetijde aan de kerk van Dynther 1 pond jaarlijks, waarvan de kerkmeesters 11 stuiver moeten betalen aan de rector van het altaar van Theobaldus en Barbara, die de vigilies en de mis van de jaargetijden zal verzorgen, en aan Johannes' dienstmaagd Agatha van Rucvenne ook 1 pond jaarlijks; welke 2 ponden Jacobus Jacobszn moet opbrengen.

776 (1458 of iets later).
"Informatio super quodam beneficio seu capella vacante, sita infra parochiam de Rijswijck, etc." Aantekeningen over de proosdij van Honswijk.
De kapel en het beneficie zijn destijds (1265, zie reg. nr.55) gesticht door Theodericus Borchman en zijn vrouw Ghistel, dochter van Horne, heer van Altena, met een gift van 25 morgen en de Vrouwenweide. Na de Elizabetsvloed (1421) bleef de grangia verlaten en de kapel onbenut. In 1451 begon de herindijking onder leiding van abt Petrus van Hemert, die daarvoor met een leek nader beschreven regelingen trof. Uit deze goederen ontvangt abt Van Hemert ook na zijn abbatiaat, vanaf 1458, een lijfrente van 16 postulaatgulden.
De nota sluit met de mededelingen, dat de huidige abt (Marsilius van Macharen, 1458-1461) deze rente oogluikend toestaat en dat Petrus van Hemert vreest deze lijfrente aan de bisschop van Utrecht te moeten afstaan, nu de diensten niet meer worden verricht, omdat de kapel nog niet is herbouwd.

777 1459 januari 5.
Schepenen van Huesden oorkonden, dat Heinrick de Ruveren zich heeft laten richten aan de erven, tijnzen, pachten, huren en jaarscharen die Herman Jan Ogenzn had liggen in de ban van Outhuesden; deze "om 9 penningen vercoft" aan Airnt Korstiaenszn, en dat Airnt deze "coop" weer aan Heinrick heeft overgedragen.

778 1459 maart 13
In domo inhabitationis dictorum conjugum testatorum, sita in parochia de Berlichem.
Notaris Gerardus van Grotel, clericus van Leodium, instrumenteert, dat de echtgenoten Johannes z.v.w. Godefridus Mettenszn en Conegundis, inwoners van Berlichem, bij testament vermaken aan het altaar van Maria en Catharina in de kerk aldaar voor het houden van 2 missen jaarlijks een cijns van 10 pond uit 2 morgen in de parochie aldaar in de Hasselt.

779 1459 juli 16.
Schepenen van Buscumducis oorkonden, dat Henricus van Arkel als man en voogd van Mechteldis dr.v.w. Johannes Nycolauszn Coel Keelbreker heeft overgedragen aan Henricus van Meerlair een erfpacht van 6 mud rogge, welke pacht Zebertus Nycolauszn Coel z.v.w. Zebertus die Dorre had toegezegd aan Elizabeth, weduwe van Johannes Nycolauszn Coel Keelbreker en aan hun dochter Mechteldis, uit huis, erf, tuin en aangrenzende erven, gelegen in de parochie van Beerlikem ter plaatse van Beecvelt en nader gesitueerd, uit een stuk akkerland van 12 lopen en uit een stuk broekland aldaar, ook nader gesitueerd; welke goederen genoemde Zebertus in pacht had gekregen van Elisabeth en haar dochter Mechteldis.

780 1459 .. ...
Aantekeningen van Theodericus Blerinct als priester-notaris en kapelaan te Heeswijk over enige Heeswijkse beneficies.
1. Arnoldus Wijck, pastoor van Heeswijk, resideert er dit jaar 1459; hij, Theodericus Blerinck, zijn kapelaan, verzorgt 3 wekelijkse missen en 1 mis op elke zon- en feestdag, waarvoor hij een erfpacht van 25 mud rogge geniet.
2. De bedienaar van het O.L.Vrouwe-altaar resideert er in 1549 niet; Theodericus voorn. leest er 2 wekelijkse missen, waarvoor hij 16 pond ontvangt.
3. De rector van het Jacobus- en Anthonius-altaar (in de castrale kapel van Heeswijk) is Henricus Scouwermans, die er nu resideert en 5 mud rogge ontvangt voor 3 missen wekelijks.

781 1460 februari 15.
Schepenen van Heze en Leende, Art Willems, Jan Michels, Jan van den Broeck, Jan Vorsterman, Henric Beeckmans, Wouter Wouters en Jacob Craendoncs, oorkonden, dat Heinric z.v.w. Jan Heinric verkocht heeft aan Gielis Heynen Heinricszn een erfpacht van 1 mud rogge, plaatselijke maat; en dat daarbij ook zijn broer Jan garantie heeft gegeven.

782 1460 juni 19.
Schepenen van Buscumducis oorkonden, dat Henricus z.v.w. Arnoldus Vriezen verkocht heeft aan Jacobus Henrics een cijns van 4 pond uit 2 huizen met erf en tuin in de parochie van Beerlikem, naast het erf van de abt van Berna.

783 1460 augustus 28
In domo inhabitationis ipsius testatricis.
Johannes van Berlikem, dienstdoend priester in de kerk van Berlikem, instrumenteert, dat vrouwe Geertrudis, d.v.w. Jacobus Keelbrekers en vrouw van Petrus z.v.w. Lambertus Johanneszn, op haar ziekbed, na te zijn voorzien van de kerkelijke sacramenten, haar testament maakt met toestemming van haar man, waarbij zij vermaakt voor het houden van jaargetijden van haar, haar man en kinderen door de pastoor samen met de koster (matricularius), aan het pastoraat (investitura) een pacht van 1 lopen rogge, aan de matricularius een van ½ lopen rogge en aan de kerkfabriek ook een van ½ lopen rogge, alle uit een huis, erf en hof in de parochie van Berlikem op Belver, nader gesitueerd, op voorwaarde, dat de kerkmeesters dan 3 waskaarsen opsteken ter ere van de Drievuldigheid; met als getuige o.a. Adrianus Sluyter, koster.

784 1460 december 6.
Peter van Hemert, voorheen abt van Beern, nu proost van Meersberch, erkent verhuurd te hebben met toestemming van abt Merselis van Macharen aan zijn medebroeder Aernt Yewin Hackenzn van Outhuesden, pastoor van Engelen en Vlijmen, de proosdij van Meersberch voor de tijd van 10 jaar met ingang van 1461 tegen de jaarlijkse pachtsom van 57 oude schild - 2 beierse gulden voor 1 schild gerekend aldus te betalen: in het eerste jaar 20 schild op St.Petersdag (22 jan.) a.s., 10 schild binnen de 4 Pinksterdagen, of althans binnen 6 weken nadien, en 27 schild min 9 rijnsgulden op St.Mertensdag (11 nov.), of althans binnen 6 weken nadien; en aldus ook de 9 jaren erna, maar dan in 2 termijnen (22 febr. en 11 nov.); met de bepaling, dat heer Aernt de tijnzen betaalt: 11 lood zilver aan de heren van St.Pieter te Utrecht, 2 oude schild aan die van Oudemunster aldaar, 2 oude-vlaams te Amerongen, 22 witte stuiver en 8 butken vanwege de (af-?)"wateringen" te Zeyst; waarbij tevens bepaald werd, dat heer Aernt hem jaarlijks 20 kapoenen zou leveren en dat bij meningsverschil over het voorgaande abt Mercelis en Heinrick den Ruever, de neef van heer Peter, zouden beslissen.

785 1460 december 11
In domo inhabitacionis honorabilis viri magistri Martini de Rode, sita in opido de Buscoducis.
Notaris Godefridus Hels instrumenteert, dat voor he en voor heer Lambertus van den Yvelaer, rector en investiet van de parochiekerk van Berlikem, meester Martinus de Rode, licentiaat in de rechten, en Johannes de Ouden, burger van Buscumducis, namens de geburen van Middelroy onder de parochie van Berlikem uiteenzetten, dat de inwoners van Middelroy aldaar een kapel met altaar ter ere van de H. Maria en de H. Cornelius, paus en martelaar, hebben opgericht en van voldoende inkomsten voor een eeuwig beneficie hebben voorzien tot instandhouding van 4 missen wekelijks op maandag, woensdag, vrijdag en zaterdag, en dat enige geburen tevens nog een vijfde mis op zondag willen stichten, waarvoor zij aan de bisschop van Leodium en aan de investiet van Berlikem toestemming hebben gevraagd; en dat nu deze laatste, overwegende, dat die van Middelroy, gewoonlijk zondags de kapel van Heeswijc bezoekend, vanwege de verre afstand bezwaarlijk naar Berlikem kunnen gaan, hun toestaat, zondags in de kapel van Middeiroy de mis te volgen, op voorwaarde dat deze mis voldoende wordt gefundeerd. Met als getuige o.a. heer Johannes Volken, rector van de kapel van Middelroy.

786 1461 februari 5
Anno Domini 1460.
Schepenen van Buscumducis oorkonden, dat Johannes die Sluyter z.v.w. Gerardus z.v.w. Johannes die Sluyter verkoopt aan Johannes Bauwens z.v.w. Johannes Bauwens een erfcijns van 4 pond uit een huis, erf en hof in de parochie van Beerlikem op Belver, nader gesitueerd.

2092 Norbertijnenabdij van Berne, oud archief, 1134-1857

Inleiding

Regesten

Delen

Doorsturen per email

Delen via Facebook

Delen via X (Twitter)

Printen

Duurzaam webadres

Mijn Studiezaal

Favoriet of een notitie maken

Stel een vraag of plaats een opmerking op de tijdlijn

Reageren

Stuur een reactie naar Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC)

786

1461 februari 5
Anno Domini 1460.
Schepenen van Buscumducis oorkonden, dat Johannes die Sluyter z.v.w. Gerardus z.v.w. Johannes die Sluyter verkoopt aan Johannes Bauwens z.v.w. Johannes Bauwens een erfcijns van 4 pond uit een huis, erf en hof in de parochie van Beerlikem op Belver, nader gesitueerd.

a. Oorspr. VIII. E. 33. Met de beschadigde zegels van Ghiselbertus Roesmont en Johannes Ghijselen. In dorso: Johannes Bouwens. Vier pont die men gilt te Belveren.
b. Getypte tekst in Map-Afschriften.