Algemeen

De gemeente Boekel ligt in Noordoost-Brabant, in het noordwesten van het langgerekte Peelgebied. Het grootste gedeelte van de ruim 8.600 inwoners woont in de kernen Boekel, Venhorst en Huize Padua, maar het oude patroon van de verspreide bewoning is niet geheel verdwenen. Nog steeds zijn de buurtschappen Peelsehuis, Elzen, Molenwijk, Bovenstehuis, Neerbroek, Burgt, Heivelden, Donk, Zandhoek, Arendsnest, Peelstraat, Mutshoek, Leurke, Gewandhuis, Berkhoek en Logt herkenbaar.

Het dorp Boekel en de buurtschappen, ze liggen alle aan of dichtbij de beekjes, die hier "lopen" worden genoemd. Deze ontspringen op het Peelplateau en zoeken westwaarts hun weg om via de Leigraaf in de Aa uit te komen. Alleen Venhorst is gesitueerd op het Peelplateau; het is dan ook niet ontstaan, maar doelbewust gesticht, als één der nieuwe Peeldorpen.

Venhorst

Sedert ongeveer 1780 zijn de Peelontginningen langzaam, maar zeker op gang gekomen, maar pas na 1920 worden de zaken grootschalig aangepakt. Overal in de Peel verrijzen nieuwe dorpen; de nieuwe woonkern bij Boekel, waar Josephus de Raad dan pastoor is, krijgt de naam Sint-Jozefpeel. In oktober 1934 vindt er de plechtige inwijding plaats van de nieuwe parochiekerk, ook aan Sint-Jozef toegewijd.

Van het begin af maakt de P.T.T. bezwaar tegen de naam "Sint-Jozefpeel", vooral omdat er verwarring zou kunnen ontstaan met andere plaatsnamen. Aanvankelijk lukt het niet de gemeenteraad van Boekel daarvan te overtuigen. Pas na tussenkomst van de minister van Binnenlandse Zaken stemmen de plaatselijke bestuurderen in februari 1936 met een naamswijziging in.
De nieuwe naam Venhorst verwijst enerzijds naar de vele vennen die er vroeger in dit stukje Peel waren, anderzijds naar de horst, het relatief hooggelegen Peelgebied.

Gemeente

Het ambtelijk apparaat was tot de 20e eeuw nog beperkt in omvang: een secretaris, een gemeente-ontvanger en een veldwachter.
Aangezien in de 20e eeuw het takenpakket van de gemeente allengs werd uitgebreid, begon het ambtelijk apparaat te groeien. Het gemeentehuis was spoedig te klein en in 1931 kon op dezelfde plaats nieuwbouw in gebruik worden genomen. Het gemeentehuis is in 1971 grondig verbouwd en uitgebreid.

Oorlog

In december 1939 worden de 3.000 gemobiliseerde militairen van het 17e Regiment Infanterie in Boekel ingekwartierd.

De jaren van de Duitse bezetting (1940-1944) zijn de oudere Boekelnaren in het geheugen gegrift. Is het voor sommigen vanwege het feit dat 8 dorpsgenoten als soldaat of als verzetsstrijder sneuvelden, anderen denken vooral terug aan de beklemmende sfeer: vreemde soldaten met niet veel goeds in de zin, spertijd, Arbeitseinsatz, persoonsbewijzen, overvliegende en soms neerstortende bommenwerpers en V-1's.

In Boekel weten we van vijf crashes: in april en december 1942 stortten respectievelijk in Venhorst en meer ten zuiden van Boekel een Britse bommenwerper neer. In januari en juni 1943 kwamen bij Huize Padua en Vosdeel opnieuw Britse bommenwerpers naar beneden. En op 20 oktober van datzelfde jaar crashte een Duitse jager bij op ’t Goor.
Op 4 februari overvalt een verzetsgroep het gemeentehuis: honderden distributiestamkaarten worden buitgemaakt.

Toch zijn Boekel en Venhorst de oorlogsjaren betrekkelijk goed doorgekomen, zeker in vergelijking tot een aantal Oostbrabantse gemeenten in de corridor Eindhoven-Nijmegen, waar in september 1944 de oorlogsmachine kompleet overheenrolde.

Groei

Van 1947 tot 1960 kozen met tienduizenden landgenoten ongeveer 300 inwoners van de gemeente voor een nieuw bestaan elders; deze emigratie richtte zich vooral op Canada.
Voor hen èn het relatief zeer grote aantal Boekelse religieuzen in de missie verschijnt vanaf 1959 het blad "Uit onze Knollentuin". Pastoor De Raad stimuleerde vanaf 1915 dat jongens met een goed verstand naar de verschillende priesteropleidingen gingen. En zo zwermden Boekelse jongeren als missionaris of missiezuster vanaf de jaren 1920 tot ver na de Tweede Wereldoorlog uit over heel de wereld. Boekel kende in de jaren ’60 procentueel het hoogste aantal roepingen van Nederland. Er waren in die tijd rond de 150 religieuzen uit Boekelse families actief. Het "rijke roomse leven" is heel lang rijk gebleven in Boekel.

Ondanks de aanvankelijk wat minder rooskleurige vooruitzichten werd de periode na 1945 gekenmerkt door een ongekende groei van de welvaart en van het aantal inwoners. De boerenstand, die het traditionele gemengde bedrijf grotendeels inruilde voor de intensieve veehouderij, floreerde als nooit tevoren, maar niet zonder het milieu zwaar te belasten. Ook de middenstand en de dienstensector zagen hun omzetten toenemen.

Inwonertal

1900----- 2439
1930----- 3231
1940----- 3927
1950----- 4880
1960----- 5548
1970----- 6817

Enkele vermeldenswaardige gebeurtenissen

De weg tussen Boekel en Venhorst wordt in 1938 verhard met geld van de provincie. Vandaar dat hij de naam krijgt van Statenweg. In hetzelfde jaar krijgt Boekel een aansluiting op het waterleidingnet (Venhorst volgt eerst in 1950).
Venhorst krijgt in 1956 een ontsluitingsweg in de vorm van de De Quayweg.
Bouw van gemeenschapshuis Nia Domo in 1959. In hetzelfde jaar wordt de kiosk op markt afgebroken en vervangen door een verplaatsbare muziektent. Ook in dat jaar besluit de gemeenteraad de molen van Verbeek aan de Kerkstraat te kopen, om hem zo voor het dorp te behouden.
De Rijkspolitie krijgt in 1961 een nieuw politiebureau aan de Mr. Van Hooffstraat.
Boekel viert in 1963 zijn 650-jarig bestaan met onder meer een Historische Optocht.
In 1964 bouwde men het gemeenschapshuis De Horst in Venhorst en het PTT-kantoor.
Er wordt in 1968 begonnen met de aanleg van het aardgasnet.

















Van 1886-1888 werd het Liefdesgesticht "Sint-Petrus" van de Zusters van Liefde van Schijndel opgericht. Het stond aan de "Rutger van Herpenstraat". In 1962 vertrokken de zusters en in 1964 werd het verkocht aan de "Stichting Bejaardentehuis Sint-Petrus".