De rechter beslist in buitengerechtelijke zaken niet bij vonnis, maar bij beschikking. Een beschikking wordt in de meeste gevallen door de rechter gegeven op verzoek van een belanghebbende. Geen beschikking volgt onder andere de volgende buitengerechtelijke (extra-judiciële) zaken: het toezicht bij de boedelscheiding, het toezicht bij boedelbeschrijving, bij het optreden als opsporingsambtenaar en hulpofficier van justitie inzake strafbare feiten die niet aan zijn bevoegdheid als kantonrechter zijn onderworpen en de tegenwoordigheid bij en last tot het betreden van woningen tegen bewoners wil.

Tot de handelingen van de kantonrechter in buitengerechtelijke zaken horen onder andere:
- adviseren op gratieverzoeken in strafzaken;
- beëdiging van diverse ambtenaren;
- benoeming en ontslag van tijdelijke voogden en waarnemend toeziende voogden;
- benoeming van en toezicht op bijzondere curatoren;
- benoemingen van voogden en toeziende voogden;
- bewaring van verschillende akten;
- goedkeuring van huwelijksvoorwaarden bij het huwelijksverlof van minderjarigen of onder curatele gestelden;
- machtiging voor de verkoop van roerend goed;
- ontzegging van verzegeling van boedels;
- optreden als opsporingsambtenaar en hulpofficier van justitie inzake van strafbare feiten die niet aan zijn bevoegdheid als kantonrechter zijn onderworpen;
N.B. In de praktijk komt dit niet of nauwelijks voor.
- rogatoire commissies in civiele en strafzaken;
- tegenwoordigheid bij en last tot het betreden van woningen tegen bewoners wil;
- toekenning van een beloning aan een vervangende voogd;
- toezicht bij boedelscheiding;
- toezicht bij boedelbeschrijving;
- uitzetting van vreemdelingen;
N.B. Vanaf 1 januari 1967 is dit een taak van de arrondissementsrechtbank. Zie Stb. 1965, nr. 40, en Stb. 1966, nr. 461.
- verhoren en huiszoekingen ten behoeve van de rechter-commissaris;
- verklaring van erfrecht;
- verlenen van handlichting;
- verlenen van toestemming tot huwelijk;
- verstrekken van akten van bekendheid;
- werkzaamheden bij opening van codicillen en testamenten.