skip naar content skip naar hoofdnavigatie spring naar service navigatie
sluit
Hulp nodig?

Chat is online op maandag t/m vrijdag van 10.00 - 16.00 uur en van 19.00 - 22.00 uur.

Op dit moment zijn we offline. Je kunt je vraag stellen via e-mail of WhatsApp: 06-12887717 (alleen berichtjes)

Meer informatie over de chat-service? Klik hier

Online op dit moment

Stel je vraag

Mariët Bruggeman
Mariët Bruggeman Bhic
Menu
sluit
Hulp nodig?

Chat is online op maandag t/m vrijdag van 10.00 - 16.00 uur en van 19.00 - 22.00 uur.

Op dit moment zijn we offline. Je kunt je vraag stellen via e-mail of WhatsApp: 06-12887717 (alleen berichtjes)

Meer informatie over de chat-service? Klik hier

Online op dit moment

Stel je vraag

Mariët Bruggeman
Mariët Bruggeman Bhic

Archieven

1107 Microfiches van archivalia in Algemeen Rijksarchief Brussel over Noord-Brabant over de periode ca. 1312-18e eeuw, 1994-1998

Uitleg bij archieftoegang

Een archieftoegang geeft uitgebreide informatie over een bepaald archief.

Een archieftoegang bestaat over het algemeen uit de navolgende onderdelen:

• Kenmerken van het archief
• Inleiding op het archief
• Inventaris of plaatsingslijst
• Eventueel bijlagen

De kenmerken van het archief zijn o.m. de omvang, vindplaats, beschikbaarheid, openbaarheid en andere.

De inleiding op het archief bevat interessante informatie over de geschiedenis van het archief, achtergronden van de archiefvormer en kan ook aanwijzingen voor het gebruik bevatten.

De inventaris of plaatsingslijst is een hiërarchisch opgebouwd overzicht van beschreven archiefstukken. De beschrijvingen zijn formeel en globaal. Het lezen en begrijpen van een inventaris behoeft enige oefening en ervaring.

Bij het zoeken in de inventaris wordt de hiërarchie gevolgd. De rubrieken in de inventaris maken deel uit van de beschrijving op een lager niveau. Komt de zoekterm in een hoger niveau voor, dan voldoen onderliggende niveaus ook aan de zoekvraag.

beacon
 
 
Inleiding
Deze inventaris bevat een overzicht van de bestanden uit het Algemeen Rijksarchief te Brussel, die in opdracht van het Streekarchief 'Het Kwartier van Oisterwijk' en de 'Brabantse Kring van Archivarissen' zijn verfilmd in de jaren 1993-1997. Deze microfiches zijn geplaatst in studiezaal 2 van het Brabants Historisch Informatie Centrum.

Afkortingen:
ARA = Algemeen Rijksarchief
R.A. = Rijksarchief
Coll. = Collectie
inv. = inventaris
inv.nr. = inventarisnummer
fol. = folio
fm = film(s)
ft = fotokopie(ën)
kw = Kwartier
r = recto (voorzijde van de folio)
mf = microfiche(s)
v = verso (achterzijde van de folio)
Voor toelichting en literatuur zie: P.Th. de Lange en drs. W.F.L. Reijnders, 'Brabantse bronnen in Brussel, voorlopige overzichten van archivalia betrekkelijk de stad en Meijerij van 's-Hertogenbosch, berustende in het Algemeen Rijksarchief te Brussel' (1992). Vele beschrijvingen hierin van verfilmde archivalia zijn sindsdien door de Lange, Reijnders en door Buiks aangepast.

Veel van deze bronnen worden eveneens toegelicht of zijn gebruikt voor het proefschrift van Eduard van Ermen 'Feodaal-heerlijke verhoudingen en territoriale patronen in het middeleeuwse hertogdom Brabant (12de-14de eeuw) met bijzondere aandacht voor de regio Leuven', 6 dln. (K.U. Leuven, 1989). Dit proefschrift is te raadplegen op het stadsarchief te 's-Hertogenbosch. Voor de Meijerij van 's-Hertogenbosch is deze studie echter niet altijd even betrouwbaar. Zie voorts de kopnotities bij de verschillende onderdelen.

Voor het aantal microfiches per inventarisnummer of groep van nummers (soms staan meerdere inv.nrs. op één fiche) wordt verwezen naar bijlage I. Voorts dient te worden opgemerkt dat bij de beschrijvingen soms wordt verwezen naar op het Rijksarchief in Noord-Brabant te 's-Hertogenbosch reeds aanwezige oudere kopieën of afschriften, en naar aldaar berustende bronnen.

Rijksarchief in Noord-Brabant, 1997
Brabants Historisch Informatie Centrum
Aanwijzingen voor de gebruiker
Bijlagen
Inventaris
Nadere toegangen
Uittreksels uit akten, inventarisnrs 632-644 van de Rekenkamer van Brabant, de betrekking hebben op grondgebied huidige provincie Noord-Brabant
Inleiding
1107 Microfiches van archivalia in Algemeen Rijksarchief Brussel over Noord-Brabant over de periode ca. 1312-18e eeuw, 1994-1998
Inventaris
Nadere toegangen
Uittreksels uit akten, inventarisnrs 632-644 van de Rekenkamer van Brabant, de betrekking hebben op grondgebied huidige provincie Noord-Brabant
Inleiding
Aan de uittreksels zijn de volgnummers 1-256 toegevoegd.
Geselecteerd zijn alle akten de betrekking hebben op Noordbrabanders of plaatsen in Noord-Brabant. Daarbij zijn de grenzen van de huidige provincie aangehouden. Een man uit Bergen op Zoom de in Antwerpen een doodslag pleegt komt dus voor in de selectie, een man uit Antwerpen de hetzelfde doet in Bergen op Zoom eveneens, een Antwerpenaar de zich aan een Brusselaar vergrijpt na te veel gedronken te hebben is niet opgenomen.
In de oude inventaris op het archief van de in 1404 opgerichte Brabantse Rekenkamer der Domeinen worden deze bestanden omschreven als 'registers met Kopieën van grossen van akten van onderscheidene aard'. Het gaat voornamelijk om vergunningen ('octrooien'), akten waarin gratie wordt verleend wegens zware misdrijven en om akten waarin kinderen de buiten een huwelijk verwekt waren alsnog werden gewettigd. De registers dienden als bewijsstukken bij de rekeningen de de audiencier opmaakte wegens de opbrengsten van het door hem geïnde zegelrecht.
Inderdaad bevat het register verscheidene soorten akten. De belangrijkste zijn:
1. gratieverleningen, veelal wegens doodslag
2. wettigingen van bastaarden
3. vergunningen
4. regelingen met betrekking tot de stedelijke financiën.
De gratieverlening is uitgebreid besproken door H. de Schepper in artikel in het vriendenboek aangeboden aan Van Deursen (H. de Schepper en M. Vrolijk, 'Vrede en orde door gratie. In Holland en Zeeland onder de Habsburgers en de Republiek, 1500-1650', in: Mensen van de Nieuwe Tijd (Amsterdam, 1996) 98-117.
Aan dit artikel valt weinig toe te voegen op één punt na. De Schepper en Vrolijk menen dat de feiten de vermeld staan in het verzoekschrift waarin om gratie wordt verzocht doorgaans weinig betrouwbaar zijn. In deze ingang bevindt zich echter een gratieverlening (nr 199) de opnieuw moest worden uitgevaardigd omdat de feiten in het verzoekschrift behorend bij een eerdere gratieverlening niet juist waren weergegeven. De gratie zelf werd verleend door de vorst, maar de akte moest worden geinterineerd bij de Raad van Brabant en ook worden geregistreerd bij de Rekenkamer. Deze instanties bepaalden ook hoeveel er voor deze gunst moest worden betaald, want ook toen gold al de regel dat alleen de zon voor niets opging. In de akte zelf wordt niet vermeld hoe groot het bedrag was, maar uit andere bronnen weten we dat het om zeer grote bedragen ging. Een ander argument ten gunste van de aangevoerde feiten is dat de relazen zeer gedetailleerd en concreet zijn en dat zij bijna altijd het tijdstip en de plaats waar alles gebeurde noemen. De feiten zelf komen zeer realistisch over. Wel worden bepaalde verzachtende omstandigheden opvallend vaak vermeld zoals dronkenschap en driftbuien. We weten dat er in deze tijd in de Nederlanden vooral door mannen zeer veel werd gedronken. De verzoekers om gratie hebben ongetwijfeld hun best gedaan om hun gedrag in een gunstiger daglicht te stellen, maar het gaat mij te ver om de aangevoerde feiten als zijnde onbetrouwbaar terzijde te stellen
Bijna alle gratieverleningen volgden op een doodslag. De daders waren meestal mannen.
Standaard en dus niet opgenomen in de samenvattingen is de bepaling dat de dader zich al heeft verzoend met de familieleden van het slachtoffer.
De wettigingen van bastaarden betroffen naar verhouding vaak kinderen van edelen of hovelingen. Een probleem is dat in de akte zelden wordt aangegeven waar de betroffen persoon woonde of geboren was zodat we de Noordbrabanders niet goed konden selecteren.
De vergunningen zijn zeer uiteenlopend van aard. Het meest komen voor vergunningen verleend aan dorpsbesturen om delen van de gemene gronden (de 'gemeijnte') te verkopen.
De maatregelen rond de sanering van de stedelijke financiën vormen een vierde betrekkelijk kleine groep. Voor Noord-Brabant hebben zij betrekking op de steden 's-Hertogenbosch en Bergen op Zoom. De stadsbesturen kregen vaak verlof tot uitstel van betaling van hun renten. Regelingen bedoeld om de stedelijke financiën te saneren heetten in de tijd een 'staet'.
Een opmerkelijk gegeven is dat deze registers een enkele keer akten bevatten over Holland. Deze horen hier eigenlijk niet thuis, want Holland had sinds het midden van de 15de eeuw een eigen Rekenkamer der Domeinen. De niet opgenomen akten hebben betrekking op de rest van het hertogdom Brabant, op het hertogdom Limburg en op de Landen van Overmaze, Valkenburg, 's-Hertogenrade en Dalhem.
Sommige akten bevinden zich in originali in het stadsarchief van 's-Hertogenbosch of zijn afgeschreven in de privilegeboeken, waarvan het stadsarchief er een aantal bezit. Dit is steeds aangegeven in een N.B. onderaan de samenvatting.
De samenvattingen bestaan uit 2 gedeelten. In de eerste alinea wordt de akte kort samengevat, daarop volgt een meer gedetailleerde beschrijving.
Ik heb de voornamen van personen en de namen van plaatsen omgezet in moderne spelling. De achternamen zijn letterlijk overgenomen
Wat tussen vierkante halen staat [ ] is mijn commentaar.
Bij de datering ben ik ervan uitgegaan dat het nieuwe jaar destijds op Goede Vrijdag begon (zie bijv. nr 84).

Kenmerken

Datering:
1994-1998
Vindplaats origineel:
BHIC 's-Hertogenbosch
Categorie: