De parochie van Herpen

Herpen in het land van Ravenstein bevat het dorp Herpen en de gehuchten Aalsvoort, Grote en Kleine Koolwijk en Overlangel.
Rond 870 gaf heer Ansfridus, graaf van Taxandrië, het patronaatsrecht van de parochiekerk van de heerlijkheid Herpen aan de benedictijnenabdij Lauresheim in het Duitse Lorsch.
De oude heerlijkheid van Herpen (inclusief Uden) was wellicht een leengoed van de hertog van Brabant. Deze oude heerlijkheid werd vanaf de 14e eeuw de heerlijkheid Ravenstein genoemd toen Ravenstein langzaam aan belangrijker werd dan Herpen.
De parochie Herpen bezat in de late middeleeuwen bijkapellen te Schaijk, Overlangel en Koolwijk. De parochie behoorde onder het aartsdiakonaat Kempenland van het bisdom Luik, sinds 1559 onder het bisdom ‘s-Hertogenbosch.

Herpen

De parochiekerk van Herpen, toegewijd aan de H. Sebastiaan (martelaar, 20 jan.) en de H. Hubertus (bisschop van Luik, 3 nov.), stamt uit de 15e eeuw.
Tijdens de restauratie- en uitbreidingswerkzaamheden van 1907 werd op de koorgewelven een aantal schilderingen ontdekt. Dit soort schilderingen is uiterst zeldzaam. Ze zijn vermoedelijk in opdracht van Philips van Kleef/Ravenstein (1492-1527) vervaardigd. De doopvont is nog veel ouder, vermoedelijk uit de 12e eeuw, en een belangrijk religieus monument.
In de 16e eeuw kwam de kerk van Herpen in het bezit van een botreliek van Sint-Hubertus.
De eerste gedocumenteerde vermelding van verering van de heilige in Herpen dateert uit 1702 en betreft de zegening van brood op 3 november. Vanaf 1801 konden gelovigen in Herpen op de tweede zondag van oktober, de tweede zondag na Pinksteren en 3 november een volle aflaat verdienen.
Aan het begin van de 20e eeuw kende Herpen twee Sacramentsprocessies, één op Sacramentsdag en één op de tweede zondag van oktober. De processie op de tweede zondag van oktober, in de volksmond de Hubertusvaart geheten, trok na de H. Mis door het dorp. Op het dorpsplein stond een rustaltaar opgesteld. Processieroute: parochiekerk St. Sebastiaan, Hubertusstraat, Molenstraat, Kloosterstraat, parochiekerk. Na het zingen van enkele liederen (Tantum ergo, Aan U Koning ter ere en Hosanna, Koning van David) bij het rustaltaar keerde de processie weer terug naar de kerk. De Hubertusvaart in Herpen hield op te bestaan aan het begin van de zestiger jaren van de 20e eeuw wegens gebrek aan belangstelling.

Koolwijk

Ook de kapel van Koolwijk stamt uit de 15e eeuw. Deze kapel van St. Anna (26 juli) wordt in 1485 vermeld als onderdeel van de parochie Herpen.
Na 1629 (toen in de Meierij het katholicisme verboden was) kreeg de kapel de functie van 'grenskapel', waar behalve de plaatselijke bevolking ook de katholieken uit Berghem en Oss ter kerke gingen. Dat is zo gebleven tot aan de Franse Tijd.
De St. Annakapel is eeuwenlang een populair bedevaartsoord geweest. De H. Anna was de moeder van Maria. Omdat zij zelf pas op late leeftijd moeder werd, werd zij de voorspraak voor veel onvruchtbare vrouwen. Ook vrouwen die weinig kans hadden 'aan de man te komen' keerden zich tot St. Anna om alsnog een huwelijkskandidaat te vinden. In de kapel staat een bijzonder beeld van St. Anna, Maria en het kindje Jezus. Zo’n groep wordt vaak aangeduid als "Anna-te-drieën". Het beeld dateert uit 1500. In juli worden de St. Annafeesten georganiseerd.

Overlangel

Rond 1500 is er onder de parochie Herpen sprake van de Sint-Antoniuskapel van Overlangel. Deze oude kapel heeft in 1814 plaats moeten maken voor een nieuwe. Vijftig jaar later, op 11 september 1854, vierde Overlangel de afscheiding van de parochie Herpen. Vijf dagen eerder was namelijk de nieuwe kerk ingewijd. Deze nieuwe parochiekerk kon mede gebouwd worden dankzij een grote gift van de rijke familie De Bruijn. De kerk is toegewijd aan Sint-Antonius abt en heeft een heel bijzondere torenspits, namelijk geheel van gietijzer en opengewerkt. Een zeilschip bekroont de spits.

Schaijk

Het dorp Schaijk behoorde ook tot de heerlijkheid Ravenstein, die ten opzichte van de Nederlandse Republiek een autonome positie innam, onder andere op religieus gebied.
In Schaijk stond aanvankelijk een kapel, gewijd aan de heilige Antonius en de heilige Cornelius (16 sep.). Deze kapel wordt voor het eerst vermeld in 1421, maar was waarschijnlijk ouder. Schaijk viel in de vijftiende eeuw nog onder de parochie Herpen. In een pachtovereenkomst met de abdij van Berne in Heeswijk uit 1607 wordt echter al van een zelfstandige parochie gesproken.
Het schijnt dat de heren van Ravenstein het gezag van de bisschop van Den Bosch (sinds 1559) niet wilden erkennen maar weer onder het bisdom Luik wilden behoren, hetgeen een korte tijd (1666/1667) nog opnieuw is geweest.
Rond 1667 werd de kapel van Schaijk een zelfstandige parochiekerk, die aan de H. Antonius Abt (17 jan.) was toegewijd.

Lijst van pastoors, ca. 1500-2004

Ludovicus de Bullestraet (1500)-….
Joannes van Mil (1520)-….
Joannes Frederickx (1556)-1615
Joannes van Aer 1621-1636
Joannes Ludolphi 1636-1651
Leonardus van Aelst 1651-1673? uit Oss, ook bekend als Leonardus van Os
Arnoldus Vercuijlen 1673-1692
Gerardus Wetzelar 1692-1702 uit Kleef
Abraham Ignatius van der Linden 1702-1725
Richardus van Uden 1725-1728
Wilhelmus Abels 1728-1736
Gijsbertus Ronde 1736-1792 uit Emmerik
Wilhelmus van Vechel 1792-1823 uit Ravenstein
Adrianus van Vugt 1823-1845 uit Deursen
Arnoldus van Rooij 1845-1859 uit Herpen
Egidius Joanes Albers 1859-1866 uit Grave
Henricus Barten 1866-1894 uit Beers
Wilhelmus Lambertus Strijbosch 1894-192
Cornelis J.A.M. Lübbers 1922-1929
Petrus Leonardus L. Verkuijl 1929-1957
Joannes Karel N.M. van Vugt 1957-1964
Joannes M.A. Willems 1964-1977
M.A.M. School 1977-1971
P.S.M. Kok 1987-1995
E.J. van Liemt 1995-1997 pastoor van Megen, Haren en Macharen
A.B.M. Driever 1997-2004


bronnen inleiding:
www.bhic.nl
www.meertens.knaw.nl/bedevaart/extra/Herpen-Hubertus.doc
http://www.heemkunderavenstein.nl/
L. Schutjes, geschiedenis van het bisdom Den Bosch, 4e deel, Sint-Michielsgestel 1873
Herpen, een eeuw in woord en beeld, door Stichting Herpen in Woord en Beeld, Hapert 1991
Schaijk, dorp en parochie door de eeuwen heen, Geffen/Schaijk 2002