Mijn Studiezaal (inloggen)
1808
Collectie Welsch - Velsen, (1407) 19e eeuw-20e eeuw
Inleiding
Historie
Adam Hendrik Velsen en Pieter Hermanus Velsen waren in de 19e eeuw papierfabrikant te Boxtel. De Boxtelse papierfabriek, de eerste en in die tijd de enige in de provincie Noord-Brabant, die in 1802 was opgericht door drie Bredanaren, had op zeker moment bijna 100 mensen in dienst. Deze fabriek kwam vanaf 1831 in handen van Adam Hendrik Velsen. In het begin werd er in die papierfabriek gewerkt met een waterpapiermolen, die dicht bij de samenvloeiiing van de Dommel en het Smalwater stond.
Adam Hendrik Velsen en Pieter Hermanus Velsen waren in de 19e eeuw papierfabrikant te Boxtel. De Boxtelse papierfabriek, de eerste en in die tijd de enige in de provincie Noord-Brabant, die in 1802 was opgericht door drie Bredanaren, had op zeker moment bijna 100 mensen in dienst. Deze fabriek kwam vanaf 1831 in handen van Adam Hendrik Velsen. In het begin werd er in die papierfabriek gewerkt met een waterpapiermolen, die dicht bij de samenvloeiiing van de Dommel en het Smalwater stond.
Die fabriek produceerde uitstekend velijnpapier dat zelfs landelijke bekendheid kreeg. De naam van de fabriek luidde L'infatigable (=de onvermoeibare). De roem werd nog groter toen in 1809 koning Lodewijk Napoleon de papiermolen bezocht. De onderneming werd in die tijd uitgebreid met een windmolen. In augustus 1819 werd de fabriek, dat wil zeggen de windmolen en de schuren, verplaatst naar het Leysenven later "Molenwijk" genoemd.
De tweede papierfabriek werd enkele jaren daarvoor (in 1826) opgericht in Kleinder-Liempde door de eigenaar, Adam Hendrik Velsen. Hij kocht in 1831 de eerste papierfabriek L'infatigable op. De papierbracnche had in die tijd zwaar te lijden van het gebrek aan lompen als ook van de hoge belastingen en illegale invoer van buitenlands papier.
Daarom kon zijn zoon Pieter Hermanus Velsen de eerste papierfabriek L'infatigable niet openhouden en 4 jaar na overname moest hij de deuren sluiten. En ook al ging Velsen in 1859 over tot mechanisering door een stoommachine, uiteindelijk moest hij de tweede fabriek in Kleinder-Liempde ook sluiten. Wegens gebrek aan belangstelling voor overname van zijn bedrijf was hij genoodzaakt het te laten ontmantelen en verkocht hij in 1875het pand. Een roemloos einde van wat ongeveer driekwart eeuw daarvoor
zo opzienbarend en hoopvol was gestart. (bron J.J.E.M. de Visser "Boxtel. Van Brabantse Baronie naar Groene Gemeente. 1999). De familie Velsen woonde een tijdlang in de Clarissenstraat 22, een mooi herenhuis, met fraaie zijgevel en leilinden voor en opzij van he huis. Achter en terzijde het pand lag een bos, waarin ondermeer een eendenvijver en ooievaarsnest. Na de Velsens woonden er enige burgemeestersfamilies.
Geschiedenis van het archief en verantwoording
De archiefstukken in deze collectie zijn -bijna zonder uitzondering- een afspiegeling van de bezittingen aan onroerende goederen te Boxtel, Esch en Vught van Adam Hendrik Velsen en zijn zoon Pieter Hermanus Velsen.
De archiefstukken in deze collectie zijn -bijna zonder uitzondering- een afspiegeling van de bezittingen aan onroerende goederen te Boxtel, Esch en Vught van Adam Hendrik Velsen en zijn zoon Pieter Hermanus Velsen.
Een eerste aanzet tot het ontsluiten van deze collectie is door de heer Doyen, archivaris van de gemeente Boxtel, ondernomen. Het ontbrak hem aan tijd om het karwei af te maken. In 2010 heeft een inventarisator van het BHIC de klus geklaard. De eigendommen zijn ingedeeld naar geografische locatie.
Het archief is voor een klein gedeelte al eerder beschreven, waardoor de oude orde -die er mogelijk is geweest- verstoord was. Bij een aantal eigendomsakten zijn retroacta (bijlagen die oorspronkelijk in een ander verband zijn opgemaakt of ontvangen, hetzij binnen hetzelfde archief, hetzij daarbuiten) aangetroffen. Ondermeer van het te Esch gelegen huis Leeuwenborgh en Groenlincs hoeve en Ouwerkerk. Er is wel geprobeerd waar sporen van een oude orde aanwezig waren (bijv. inv.nr. 37 index op retroacta) de betreffende archiefstukken bij elkaar te houden. Er is voorts gekozen om de vnml. eigendomsakten dan wel retroacta daarbij in te delen naar geografische ligging.
201 beschreven archiefstukken
27 gedigitaliseerd
totaal 176 bestanden
Inventaris
Algemeen over onroerende goederen
1808 Collectie Welsch - Velsen, (1407) 19e eeuw-20e eeuw
Inventaris
Algemeen over onroerende goederen
201 beschreven archiefstukken
27 gedigitaliseerd
totaal 176 bestanden
Kenmerken
Datering:
(1407) 19e eeuw - 20e eeuw
Vindplaats origineel:
BHIC 's-Hertogenbosch
Categorie:
201 beschreven archiefstukken
27 gedigitaliseerd
totaal 176 bestanden