In zijn inleiding van de inventaris die al uit 1911 dateert geeft mr. J. Smit, rijksarchivaris in de provincie Noord-Brabant, een mooi kijkje in de geschiedenis van het Graafs Veer. Daarom is besloten om die inleiding integraal over te nemen in deze paragraaf.

Het archief van het Graafse Veer komt mij voor zeer merkwaardig te zijn en alle zorg voor zijn conservatie waardig, zowel uit het oogpunt van de geschiedenis van dit recht, daar immers de literatuur over het Brabantse recht van veer, voor zover mij bekend, zeer klein is, als uit dat der handhaving van het tegenwoordige recht in zijn gehele omvang.
De toestand van het archief werd door mij tamelijk gunstig bevonden: de meeste stukken hadden slechts weinig of niets geleden. Ook schijnen sedert de laatste anderhalve eeuw slechts weinig stukken verloren gegaan te zijn. Van slechts 3 van wie de kopie in een van de oude inventarissen was opgenomen, was het voor mij niet meer mogelijk het origineel te voorschijn te brengen.
De ordening van het archief was slecht en onsystematisch. Er was slechts een klein gedeelte beschreven en gekopieerd, doch ook de volgorde hierin was geheel willekeurig.
Om deze reden moest door mij een geheel nieuwe ordening verricht worden, waarbij voorop stond zowel het praktische doel van dit archief als het wetenschappelijk belang, terwijl tevens zoveel mogelijk de oude verdelingen werden geeerbiedigd.
Mede besloot ik de stukken na ca. 1800 niet meer in het vaste verband op te nemen en deze slechts voorlopig te inventariseren. Meerdere originele stukken van vóór die datum zullen waarschijnlijk bij nader onderzoek niet meer gevonden worden (zij zouden bovendien nog steeds tussen te voegen zijn), terwijl juist het aantal 19e eeuwse stukken opvallend klein is.
De mogelijkheid is dus niet uitgesloten, dat door een enigszins nauwkeurig onderzoek, hetzij onder particulieren, hetzij in de archieven, nog meerdere van dergelijke documenten gevonden zullen worden of authentieke kopieën verkregen worden, uit te geven door hetzelfde lichaam, waarvan oorspronkelijk is uitgegaan.

Zo zou het nieuw-archief van het Graafse veer aanzienlijk uitgebreid kunnen worden, terwijl moderne kopieën nooit de plaats van de in het oud-archief ontbrekende oorspronkelijken mogen innemen, doch slechts als een aanhangsel te beschouwen zijn.


's-Hertogenbosch, 19 januari 1911

Joseph P.W.A. Smit