De bevoegdheid van de kantonrechter in burgerlijke zaken (absolute competentie) bleef beperkt tot kleine zaken en enkele bijzondere zaken. De arrondissementsrechtbank behandelde de overige burgerlijke zaken. De kantonrechter was bevoegd kennis te nemen van:

- louter persoonlijke rechtsvorderingen onder de tweehonderd gulden;

- rechtsvorderingen tot betaling van renten, huren, pachten, alsmede die tot betaling van renten of gedeelten van schulden onder de tweehonderd gulden, zelfs indien de rente, huur, pacht of hoofdsom van de schuld meer was dan tweehonderd gulden, mits de rechtstitel niet werd betwist;

- rechtsvorderingen tot vergoeding van schade door mensen of dieren toegebracht aan land, houtgewas, boom-, tuin- of veldvruchten;

- rechtsvorderingen tot herstel van huizen, woningen, gebouwen en pachthoeven, voorzover dat herstel volgens de wet ten laste van de huurder kwam;

- rechtsvorderingen terzake van een arbeidsovereenkomst;

- rechtsvorderingen terzake van huurkoop;

- rechtsvorderingen van mondelinge belediging;

- rechtsvorderingen tot ontruiming van huizen, woningen, stallen, zolders, kelders, pakhuizen, pachthoeven, landerijen, tuin- en andere gronden, indien de huurder / pachter geen bewijs van bestaande, vernieuwde of verlengde huur / pacht te berde bracht en in gebreke bleef het gehuurde / gepachte te ontruimen, mits de pachtsom van pachthoeven, boerderijen, tuin- en andere gronden niet meer dan tweehonderd gulden per jaar bedroeg (voor de andere gevallen gold de grens van tweehonderd gulden niet);

- rechtsvorderingen tot ontbinding van huur / pacht van huizen, woningen, stallen, pakhuizen, zolders, kelders, pachthoeven, landerijen, tuin- en andere gronden, wegens wanbetaling van de huur / pachtpenningen en dientengevolge tot ontruiming van het gehuurde / gepachte, indien de huur / pachtsom ten hoogste tweehonderd gulden per jaar bedroeg;

- alle geschillen vatbaar voor dading of compromis, in welke partijen zich bij een kantonrechter van hun keuze (mits binnen het arrondissement van de bevoegde rechtbank) aanmeldden en zijn beslissing inriepen;

- rechtsvorderingen voorkomende in bijzondere wetten;

- ten slotte verzoeken om beschikkingen ingevolge artikelen van het burgerlijk wetboek en bijzondere wetten. Te denken valt aan zaken als benoemingen van (toeziende) voogden en curators, machtigingen inzake beheer door voogden en / of curators, machtigingen ten behoeve van minderjarigen, plaatsing van krankzinnigen in een inrichting. * 

In geval van louter persoonlijke vorderingen en vorderingen inzake roerende goederen was de kantonrechter van gedaagdes woon- of verblijfplaats bevoegd. Had de gedaagde geen woon- of verblijfplaats in nederland, dan was de kantonrechter van de woonplaats van de eiser bevoegd. Bij vorderingen inzake onroerende goederen was de kantonrechter van het kanton waarin die goederen gelegen waren de bevoegde instantie. Dit was het geval indien de vordering strekte tot vergoeding van schade, toegebracht door mens of dier aan land, houtgewas, boom-, tuin- of veldvruchten; tot zodanig herstel van huizen, woningen, gebouwen en pachthoeven, dat volgens de wet ten laste van de huurder / pachter kwam; tot vergoeding van schade door de huurder / pachter aan het gehuurde / verpachte toegebracht; tot ontruiming van huizen, gebouwen, woningen, pakhuizen, stallen, zolders, kelders, pachthoeven, landerijen, tuin- en andere gronden, alsmede tot ontbinding van de huur / pacht. Afwijkingen van deze hoofdregels waren mogelijk. Zij werden dan in de desbetreffende wetten aangegeven. In niet-contentieuze rekestprocedures was die kantonrechter bevoegd in wiens kanton degene ten behoeve van wie een beschikking werd gevraagd, woonachtig was. *