Het archief

Het archief van de familie Van de Mortel-De la Court is op 23 juni 1969 door Jan Hein L. van de Mortel in bruikleen afgestaan aan het Rijksarchief in Noord-Brabant. *  In augustus 1970 werd hier nog aan toegevoegd het archief van het landgoed Baast. *  Het Rijksarchief in Noord-Brabant was reeds in het bezit van een aantal stukken die aan Paulus E.A. de la Court hadden toebehoord. Deze archivalia zijn in 1945 door Jan B.V.M.J. van de Mortel geschonken aan het Rijksarchief in Noord-Brabant. *  Zij zijn in 1948 geordend door C. Lohmann als de Collectie De la Court. * 

In 1980 zijn nog drie mappen in bruikleen afgestaan aan het Rijksarchief door J.B.C.M. van de Mortel. *  Deze stukken zijn opgenomen in de derde afdeling van de inventaris, namelijk Papieren van Genealogische en Heraldische aard.
Een groot deel van het archief werd voorheen bewaard op het Huis te Baast in archiefkasten en is tijdens de bevrijding in 1944 door de geallieerden enigzins beschadigd: "Slechts geringe schade liep het huis op door de bescherming van grote eiken, zo behalve een 20 tal ruiten, granaatsplinters in de gang, archiefkasten en salon". * 

De inventarisatie

Een oude orde was in het archief van de familie Van de Mortel - De la Court niet aanwezig. Wel heeft J.B.V.M.J. van de Mortel een zekere ordening aangebracht. Naast een onderzoek naar de geschiedenis van zijn geslacht heeft hij het archief ook gebruikt voor zijn dissertatie "De positie van de landdrost van 1807 tot 1810". Nadat C. Lohmann in 1948 de stukken betreffende Paulus E.A. de la Court had geïnventariseerd, zijn er van onderdelen van het familiearchief nog twee inventarissen vervaardigd door J.H.S.M. de Beer en P. Kroes tijdens hun stage aan het Rijksarchief in Noord-Brabant in 1969-1970. P. Kroes heeft na haar opleiding aan de Rijksarchiefschool de inventarisatie van dit archief voortgezet. Ook vervaardigde zij in deze inventaris voorkomende genealogische overzichten en stambomen en verschafte zij gegevens voor deze inleiding.

De genoemde drie deelinventarissen hebben naar schatting betrekking op een derde gedeelte van het archief. Bij het archief bevonden zich een aantal stukken (circa 400 waarvan het merendeel charters) verzameld door J.B.V.M.J. van de Mortel. Deze stukken zijn niet opgenomen in deze inventaris, maar zijn apart geplaatst en vormen nu de collectie Van de Mortel. Deze collectie is nog niet geïnventariseerd. De ordening die J.B.V.M.J. van de Mortel had aangebracht was niet bruikbaar voor het samenstellen van deze inventaris. Voor de indeling van de stukken is gekozen voor het schema stukken van persoonlijke aard - stukken van zakelijke aard met een aparte afdeling voor Papieren van Genealogische en Heraldische aard.

De stukken van persoonlijke aard zijn ondergebracht in de eerste afdeling. Deze is als volgt ingedeeld: eerst de stukken van de familie van de Mortel, daarna die van de familie De la Court beide met aanverwante families. Op bladzijde 7, 59 en 60 bevinden zich de genealogische overzichten aan de hand waarvan de indeling in generaties tot stand gekomen is. Per generatie worden na de hoofdtak (respektievelijk Van de Mortel, De la Court) de aanverwante families behandeld. Hierbij zijn ook de stukken van oudere generaties van die betreffende verwante familie geplaatst. Dat het gedeelte Van de Mortel begint bij generatie VII duidt er dus op dat van de generaties I tot en met VI (volgens het overzicht op bladzijde 7) geen stukken bewaard gebleven zijn in het archief. Ter verduidelijking zijn bij elke nieuwe generatie de personen met hun gegevens in cursief gedrukt.

De tweede afdeling bevat de stukken betreffende het landgoed Baast, de heerlijkheid Onsenoort en Nieuwkuijk en overige bezittingen, alfabetisch geografisch ingedeeld. De derde afdeling, 'papieren van genealogische en heraldische aard', is ingedeeld op dezelfde manier als de eerste afdeling.

Aan de inventaris is een alfabetisch-lexicografische index op persoonsnamen toegevoegd. Een index op plaatsnamen is niet opgenomen, daar in het zakelijk gedeelte onder iedere plaatsnaam verwezen wordt naar andere inventarisnummers waar die plaatsnaam in voorkomt.

Wat betreft de beschrijving van de stukken het volgende. De datum van een afschrift of uittreksel wordt alleen dan vermeld als deze afwijkt van de datum van het origineel. Namen van notarissen voor wie akten zijn gepasseerd werden niet opgenomen, wel die van schepenen. Zegelaanduidingen, voor zover van toepassing, zijn opgenomen in een N.B. onder het betreffende inventarisnummer.

De asterisk achter een aantal inventarisnummers bij het gedeelte De la Court duidt erop dat deze stukken eigendom zijn van het Rijksarchief in Noord-Brabant, dit in tegenstelling tot de overige stukken die in bruikleen zijn gegeven (zie bladzijde VI van deze inventaris). De onderstreepte nummers in de rubriek J.B.V.M.J. van de Mortel zijn tot het jaar 2000 niet openbaar, tenzij met toestemming van de eigenaar Jan Hein L. van de Mortel.
Tot slot wil ik P. Hendriks danken voor het typewerk en C. Philipsen voor de vervaardiging van de index.

J. Andrik, 1982