Eyckenlust

Kasteel Eyckenlust (ook gespeld als: Eikenlust), is een omgracht kasteel in de buurt van het Noord-Brabantse dorp Beek en Donk (gemeente Laarbeek) dat de residentie van de heerlijkheid Beeck bij Aerle is geweest.

Het kasteel is gelegen op een zandige hoogte in het rivierdal van de Aa.
De gebouwen op het vijfhoekige kasteeleiland zijn te bereiken via een bakstenen poortgebouw. Dit poortgebouw is samen met de gracht het oudste nog bestaande gedeelte van het complex en stamt uit 1500.
Het huidige huis en de kasteelhoeve stammen uit 1658.
In 1812 werd het huis ingrijpend gesloopt en vernieuwd en kreeg het grotendeels het huidige uiterlijk.
Buiten de omgrachting staat de kasteelboerderij uit 1818, bestaande uit diverse gebouwen rond een binnenplaats.
In 1870 werden er neogotische motieven aangebracht op de klassieke gevel, die bij de restauratie van 1976/78 weer verwijderd werden. Achter het hoofdgebouw staat nog een schuur uit 1870 en bij het poortgebouw een portierswoning uit 1870.
.
In 1779 bestond het goederencomplex uit circa 100 hectare. De aanleg van de Zuid-Willemsvaart sneed een deel van de gronden van het landgoed af.
Ingrijpend was de aanleg van een afwateringskanaal van de Aa op het kanaal in 1929. Het huidige landgoed beslaat nu circa 68 hectare. Gebouwen, tuin en parkaanleg van Eyckenlust zijn als historische buitenplaats een beschermd rijksmonument.

Hoofdgebouw

Deels op oudere fundamenten gebouwd hoofdgebouw bestaande uit een blokvormig huis van twee bouwlagen uit 1812, vernieuwd tot het huidige aanzien in ca. 1870 en een aanpalende L-vormige vleugel (bijgebouw) van één bouwlaag vermoedelijk uit 1658 (zie gevelsteen); dit laatste deel is gebouwd op oudere fundamenten. Bij de restauratie in 1977 is de voorgevel van het hoofdgebouw iets gewijzigd door het verwijderen van de borstwering en het plaatsen van kroon- en frontonlijsten. Het hoofdgebouw is overkapt door een met rode Oud-Hollandse pannen gedekt schilddak waarop een schoorsteen en dakruiter met luidklok. Ter hoogte van de onderdorpels van de vensters lopen natuurstenen cordonlijsten en de gevel wordt afgesloten door een geprofileerde goot(kroon)lijst. De symmetrisch ingedeelde, gepleisterde voorgevel van zes traveeën heeft een middenrisaliet van twee traveeën, dat met een halve verdieping boven de gootlijst uitsteekt en wordt bekroond door een driezijdig fronton met wijzerplaat/uurwerk. In de risaliet bevinden zich twee openslaande deuren en twee verdiepingsvensters en twee mezzaninovensters. De deuren en vensters, alle met gedeelde bovenlichten die op de begane grond een roedenverdeling hebben, zijn gevat in geprofileerde omlijstingen met kuif. De toegangsdeur bestaande uit een dubbele paneeldeur met bovenlicht is excentrisch in de gevel geplaatst. Voor het huis, aan weerszijden van de middenrisaliet staat een stel 19de-eeuwse SOKKELS tapstoelopend met decoratie in relief aan de voorkant en een platte achterkant.

Gevels

In de zijgevel; (noordwest) is één vensteras met gelijkvormig venster aan de voorgevel.
De witgeschilderde achtergevel heeft een onregelmatig aanzien met verschillende vensters en uitbouwen. De deels bepleisterde en witgeschilderde vleugel van handgevormde baksteen is gedekt onder met rode Oud-Hollandse pannen gedekte zadeldaken met wolfseinde; dakkapellen met driezijdig fronton. In de bouwmassa aan de voorzijde is een toren opgenomen met een met leien in maasdekking voorziene, achtkantige spits. De gevel aan de voorpleinzijde wordt geleed door zesruits schuifvensters en inrijdeuren. De regelmatig ingedeelde achtergevel aan de grachtzijde heeft rechts een driezijdige uitbouw (erker) met achtruits vensters en deuren met rondom een houten trans (omgang). Deels onderkelderd.


Waardering HOOFDGEBOUW (Eyckenlust) is van algemeen belang: - vanwege de ouderdom; - vanwege het 19de-eeuwse hoofdgebouw in eclectische stijl en de 17de-eeuwse vleugel als onderdeel van het oorspronkelijke kasteelgehucht; - vanwege de kenmerkende ligging binnen de tuin- en parkaanleg; - vanwege de functioneel-ruimtelijke relatie met de andere onderdelen van de buitenplaats. (bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed)

Wat behoorde tot landgoed ?

Zie voor het denombrement anno 1440 : inv.nr. 1368. Daarin wordt de staat van het leengoed beschreven.
Uit het register van inv.nr.1556 blijkt dat rond 1800 nog bij het kasteel behoren de volgende behuizingen met bijbehorende goederen te Beek en Donk:
01. neerhuizing met stal
02. woning in de poort
03. de tweede of andere woning van de poort (links bij het binnenkomen)
04. de eerste woning van het adellijk huis, aan het hek naast Beek
05. een huisje aan de buitengracht
06. tweede woning van het adellijk huis, aan het hek
07. de hoeve gelegen tegenover het kasteel
08. de hoeve over de rivier gelegen
09. een hoeve gelegen te Beek op de Donk aan de linkerkant inkomende
10. een hoeve gelegen te Beek op de Donk aan de rechterzijde inkomende
11. een hoeve gelegen in de Laardonken
12. een hoeve te Beek genaamd 'het slotje' alwaar voorheen een kasteel heeft gestaan
13. een schone hoeve op de Donk
14. een huizing enz. te Beek op den Heuvel genaamd 'St. Joris'
15. de korenwindmolen te Beek

En wat was het overig bezit van de familie De Jong ?

Uit het zelfde register blijkt dat rond 1800 verder nog bij de eigendommen van De Jong behoren:
16. enige verspreide percelen en nieuwe erven te Beek en Donk
Verder behoren daar nog bij:
17. een bos op Grootel onder Bakel
18. het heere ven en landerijen onder Lieshout
19. het aanstellen van de vorster
20. het recht van ijk binnen Beek en Donk
21. enige nieuwe erven te Beek en Donk
22. de erfsecretarie van Erp
23. molens te Erp
24. het kasteel (Frisselstein) te Veghel
25. met 6 daarbij behorende behuizingen en 3 kamers
26. nog een huizing te Erp