Mijn Studiezaal (inloggen)
343
Collectie kaarten en tekeningen van het Rijksarchief in Noord-Brabant, ca. 1500 - ca. 2000
Inleiding
Topografische Kaarten
343 Collectie kaarten en tekeningen van het Rijksarchief in Noord-Brabant, ca. 1500 - ca. 2000
Inleiding
Topografische Kaarten
De verzameling topografische kaarten, vervaardigd door de Topografische Dienst en haar voorgangers, is een onderdeel van de Kaarten-, prenten- en tekeningenverzameling van het Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC). De verzameling is sinds het eind van de negentiende eeuw ontstaan door aankoop en schenking en bestaat uit kaartbladen van de algemene topografische kaartseries van Nederland op de schalen 1:10.000, 1:25.000, 1:50.000 en 1:200.000. De kaartbladen in de verzameling betreffen voornamelijk de provincie Noord-Brabant. Een uitzondering vormt de Chromo-Topographische Kaart van het Koninkrijk der Nederlanden op de schaal van 1:50.000 die in zijn geheel en in meerdere edities aanwezig is in de verzameling. Kaarten met een bepaald thema, zoals waterstaat, geologie of wegen, zijn niet in de hier beschreven verzameling opgenomen.
Het oudste kaartblad van de verzameling behoort tot de Topographische en Militaire Kaart van het Koningrijk der Nederlanden (TMK). Deze kaart in zwart-wit op de schaal van 1:50.000 verscheen tussen 1850 en 1864 en diende als basis voor vele andere kaarten, waaronder de Topographische Kaart op de schaal van 1:200.000.
Vanaf 1885 verscheen de Chromo-Topographische Kaart van het Koninkrijk der Nederlanden op de schaal van 1:50.000. In tegenstelling tot zijn voorganger, de TMK, was dit een uitgave in kleur. Vanaf circa 1905 verscheen een nieuwe kaartserie op de schaal van 1:50.000, nu verdeeld in oost- en westbladen.
Toen de TMK in 1864 gereed was, werd in opdracht van het Ministerie van Oorlog een begin gemaakt met de kartering voor een kaart op de schaal van 1:25.000. Deze werkzaamheden resulteerden onder meer in de Chromo-Topographische Kaart van het Koninkrijk der Nederlanden op de schaal van 1:25.000. De bladen van deze kaart worden ook wel Bonnebladen genoemd naar de gebruikte projectiemethode die in het midden van de achttiende eeuw werd ontwikkeld door de Franse kartograaf Rigobert Bonne (1727-1795).
Vanaf 1935 werd de Chromo-Topographische Kaart geleidelijk vervangen door een nieuwe kaart op dezelfde schaal, maar op een ander formaat en met een andere bladindeling.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog gaven zowel de Duitsers als de Geallieerden kaartbladen uit op de schaal van 1:25.000. De series die werden uitgegeven door de Geallieerden noemt men de G.S.G.S.-uitgaven, dat wil zeggen General Staff, Geographical Section. Van twee van deze series (G.S.G.S. 4427 en G.S.G.S. 4041) bevinden zich enige zwart-wit-kopieën in de verzameling. Ze zijn aan het Rijksarchief geschonken door een bezoeker die ze ten behoeve van eigen onderzoek had laten vervaardigen.
Tenslotte bevinden zich in de verzameling vier bladen van de Topografische Kaart op de schaal van 1:10.000. Deze kaart in grijsdruk verscheen voor het eerst in 1961.
In deze inventaris zijn de kaartseries naar schaal en daarbinnen chronologisch geordend. Binnen elke kaartserie zijn de bladen volgens de originele bladnummering geordend. Indien van een kaartblad meerdere edities aanwezig zijn, dan zijn deze chronologisch geordend.
Voor de datering van ongedateerde bladen van de Chromo-Topographische Kaart 1:25.000 is dankbaar gebruik gemaakt van een overzicht van de Topografische Dienst, ter beschikking gesteld door de heer R. Braam, aangevuld met gegevens uit een lijst uit het archief van het Rijksarchief waarop aanschaffingsjaren staan genoteerd. Die lijst is ook gebruikt voor de datering van de Chromo-Topographische Kaart 1:50.000, terwijl voor de datering van de opvolger van die laatste kaartserie weer gebruik gemaakt is van het overzicht van de Topografische Dienst.
Van sommige kaartbladen is een foto opgenomen in de fotocatalogus van de Kaarten-, prenten- en tekeningenverzameling van het Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC). Dit staat vermeld in de inventaris, direct onder de titel van de kaartserie. Daar worden tevens gemakkelijk toegankelijke reproducties van kaartseries vermeld.
Voor de kaartseries 1:25.000 en 1:50.000 waarvan geen afbeelding beschikbaar is, is een bladwijzer als bijlage aan deze inventaris toegevoegd.
Verwijzing naar archiefstukken geschiedt door (volledig): Brabants Historisch Informatie Centrum, Kaarten en prentenverzameling, inv. nr . . . , of (verkort): BHIC, Kaarten en prenten, inv. nr . . .
Overige kaarten
Aanwijzingen voor de gebruiker
Bijlagen
3.540 beschreven archiefstukken
2.972 gedigitaliseerd
totaal 2.973 bestanden
Inventaris
3.540 beschreven archiefstukken
2.972 gedigitaliseerd
totaal 2.973 bestanden
Kenmerken
Datering:
ca. 1500 - ca. 2000
Inhoud:
Bevat ook topografische kaarten, vervaardigd door Topografische Dienst en haar voorgangers. Voor ontbrekende inventarisnrs zie bij 'Afbeeldingen'.
Vindplaats origineel:
BHIC 's-Hertogenbosch
Categorie:
3.540 beschreven archiefstukken
2.972 gedigitaliseerd
totaal 2.973 bestanden