skip naar content skip naar hoofdnavigatie spring naar service navigatie
sluit
Hulp nodig?

Chat is online op maandag t/m vrijdag van 10.00 - 16.00 uur en van 19.00 - 22.00 uur.

Op dit moment zijn we offline. Je kunt je vraag stellen via e-mail of WhatsApp: 06-12887717 (alleen berichtjes)

Meer informatie over de chat-service? Klik hier

Online op dit moment

Stel je vraag

Lisette Kuijper
Lisette Kuijper Bhic
Menu
sluit
Hulp nodig?

Chat is online op maandag t/m vrijdag van 10.00 - 16.00 uur en van 19.00 - 22.00 uur.

Op dit moment zijn we offline. Je kunt je vraag stellen via e-mail of WhatsApp: 06-12887717 (alleen berichtjes)

Meer informatie over de chat-service? Klik hier

Online op dit moment

Stel je vraag

Lisette Kuijper
Lisette Kuijper Bhic

Archieven

5015 Parochie Heilige Nicolaas te Helvoirt, 1732-1970

Uitleg bij archieftoegang

Een archieftoegang geeft uitgebreide informatie over een bepaald archief.

Een archieftoegang bestaat over het algemeen uit de navolgende onderdelen:

• Kenmerken van het archief
• Inleiding op het archief
• Inventaris of plaatsingslijst
• Eventueel bijlagen

De kenmerken van het archief zijn o.m. de omvang, vindplaats, beschikbaarheid, openbaarheid en andere.

De inleiding op het archief bevat interessante informatie over de geschiedenis van het archief, achtergronden van de archiefvormer en kan ook aanwijzingen voor het gebruik bevatten.

De inventaris of plaatsingslijst is een hiërarchisch opgebouwd overzicht van beschreven archiefstukken. De beschrijvingen zijn formeel en globaal. Het lezen en begrijpen van een inventaris behoeft enige oefening en ervaring.

Bij het zoeken in de inventaris wordt de hiërarchie gevolgd. De rubrieken in de inventaris maken deel uit van de beschrijving op een lager niveau. Komt de zoekterm in een hoger niveau voor, dan voldoen onderliggende niveaus ook aan de zoekvraag.

beacon
 
 
Inleiding
Historisch overzicht
5015 Parochie Heilige Nicolaas te Helvoirt, 1732-1970
Inleiding
Historisch overzicht
De eerste vermelding van een kerk, althans van een kapel, in Helvoirt dateert van oktober 1192. De toenmalige heer van Tilburg, Giselbert, en zijn moeder Alaysa bezaten gronden in Helvoirt. Daarover bepaalden zij dat na de bouw van een kapel op dit grondbezit de pastoor van Oost Tilburg de mis in die kapel zou gaan opdragen en daarvoor een derde van de tienden van Helvoirt zou ontvangen. Eind twaalfde of begin dertiende eeuw moet deze kapel daadwerkelijk gebouwd zijn. Daarvan getuigt een oorkonde, die waarschijnlijk van vóór 1222 is en waarin de toenmalige pastoor van Oost Tilburg, een zekere Olivier, verklaart dat de kapel in Helvoirt afhankelijk is van zijn parochiekerk in Oost Tilburg. Oost Tilburg omvatte het westelijk gedeelte van Oisterwijk. De parochie Oost Tilburg omvatte echter een veel groter gebied: behalve Oisterwijk in zijn geheel ook Berkel en Udenhout.
In het begin van de dertiende eeuw droegen Betto van Stavenisse en zijn vrouw Beatrix het eigendom van hun bezittingen in Oost Tilburg over aan Hendrik I, Hertog van Brabant. Deze schonk alle kerken in dit gebied met de bijbehorende goederen in 1231 aan de St. Gertrudis abdij in Leuven. Tussen 1296 en 1327 werd de kapel tot een zelfstandige kerk verheven met de H. Nicolaas als patroon. *  In deze periode werd het oorspronkelijk houten gebouwtje vervangen door een stenen. Tot aan 1797 (toen de abdij werd opgeheven door de Fransen) bleef de abt van St. Geertrui verantwoordelijk voor de benoeming van de pastoors in de kerk in Helvoirt. In 1648 werd het kerkgebouw onttrokken aan de katholieke eredienst ten gunste van de hervormde gemeente. De katholieke parochie moest als alle parochies in die tijd "onzichtbaar" voor de autoriteiten doorgaan. Vrij snel na 1648 werd er in Helvoirt een schuurkerk gebouwd, die in 1724 vergroot werd en waarvan de lemen wanden werden vervangen door stenen muren. Deze schuurkerk stond aan de Dreef. Meer dan een eeuw bleef de schuurkerk in gebruik. In 1840 werd er een zogenaamde waterstaatskerk *  gebouwd en in 1852 werd daarbij een nieuwe pastorie in gebruik genomen. *  Deze waterstaatskerk werd zo genoemd, omdat het ontwerp van de hand van ingenieurs van Rijkswaterstaat was, die ook het toezicht op de bouw hielden. De rijksoverheid droeg ook in aanzienlijke mate in de bouwkosten.
Dit kerkgebouw werd aan het begin van de negentiende eeuw vervangen door een nieuw gebouw in neogotische stijl, naar een ontwerp van de Vughtse architect J.H.J. van Groenendaal. Pastoor Eduard Blomjous was de grote intiator van de nieuwe kerk, waarvoor de eerste steen werd gelegd op 30 april 1901. Nog voordat de bouw was voltooid overleed de pastoor. Zijn broer, Constant Blomjous, volgde hem op en kon op 5 oktober 1903 bisschop W. van de Ven assisteren bij de zegening van de nieuwe kerk. De decoratie van het interieur was toen nog maar net begonnen: het duurde nog bijna twintig jaar voordat de beschildering van de muren en het gewelf af was. Die beschildering is dan ook een bijzonder werk: ontwerp en uitvoering waren van de hand van J. Lommen en E. Perey, die een uitgewerkt iconografisch en symbolisch programma volgden. * 
De kerk in Helvoirt is vrij lang een bedevaartsoord geweest. Zowel Coppens *  als Schutjes *  geven aan dat de verering voor St. Job in Helvoirt al een lange geschiedenis kent, maar van wanneer precies weten ze kennelijk ook niet (ze hebben het respectievelijk over "vanouds" en "van onheuglijke tijden"). In ieder geval dateert het cultusbeeld van St. Job in de kerk, een lijdende man, overdekt met zweren en bulten, waarschijnlijk uit de achttiende eeuw. In de negentiende eeuw kwamen ieder jaar tussen 10 en 17 mei grote groepen pelgrims vanuit de (wijde) omgeving van Helvoirt om de H. Job te vereren en een aflaat van 200 dagen te verdienen. Zoals het beeld al laat zien, werd Job aangeroepen tegen zweren en puisten. Buiten de kerk stonden kramen, zoals dat tijdens de kermis ook gebruikelijk was. Daar werden dan ook moppen verloot, die de bakkers Paymans en Van der Doelen speciaal voor de gelegenheid bakten. *  In 1926 werd de bedevaart afgeschaft door pastoor H.M. van Onzenoort, omdat het allemaal zou zijn ontaard in een soort kermis met veel kabaal en weinig devotie. * 

Streekarchief Langs Aa en Dommel, 2004
Aanvulling voor periode 1970 - 1997
Aanwijzingen voor de gebruiker
Bijlage: pastoors vanaf 1648

Kenmerken

Datering:
1732-1970
Vindplaats origineel:
BHIC 's-Hertogenbosch
Openbaarheid:
Deze toegang bevat een of meer stukken die tot 1 januari 2064 niet zonder meer openbaar zijn.
Het precieze jaar van openbaarheid kun je per inventarisnummer vinden.

Bij vragen kun je contact opnemen met het BHIC.