Archieven

34 Deze verklaring betreft getuigenverslag van een uit de hand gelopen ruzie om vaten bier die wel of niet op eerlijke wijze zijn verkregen. Er zijn vijf getuigen, drie slachtoffers en twee aanstichters. Vier van de vijf getuigen zijn dienstbodes van Cornelia van Heeswijck, met name: (1) Gijsbert Schraats, (2) Hendrik Jansen van Hal, (3) Catharina Peters Brock en (4) Johanna Peters de Croon. Cornelia is weduwe Gijsbert van Engelen en woont te Helvoirt op ’t Eijnd. De vijfde getuige is Johan Diederik Wagener, kleermaker te Helvoirt. De getuigenverklaring wordt onder ede afgelegd op verzoek van Everardis van Engelen, bierbrouwer te Helvoirt. De getuigen verklaren dat zij jongstleden maandag, 11-6-1736 ten huize van hun meesteres ’s middags aan eettafel zaten in de keuken, waar ook Lambert Jan Anthonissen en Maria Jansen Ondersteijn zijn vrouw aanwezig waren. Het paar is eigenaar van de Posthooren op de Erfdijk. De getuigen hoorden Lambert Anthonissen schreeuwen tegen Cornelia van Heeswijck. De ruzie betrof bier dat hen was geleverd maar niet betaald. Lambert en zijn vrouw dreigden met geweld. Everardis zei hen dat hij het bier zou terughalen als zij niet zouden betalen. Getuige (3) verklaart dat zij haar meesteres en Everardis heeft gezegd op haar hoede te zijn voor Lambert en zijn vrouw omdat zij niet terugdeinzen voor het gebruik van geweld. Ook Pieter de Lorge, wonend te ’s-Hertogenbosch, die op dat moment ten huize van Cornelia was wordt bedreigd en wel met een mes onder de verwensing “jij vuile verrader”. Op bevel van Cornelia zijn de getuigen (1) en (2) en twee arbeiders naar het huis van Lambert gegaan met een bierwagen en hebben daar drie tonnen bier uit de kelder gehaald en op bierwagen geladen. De vorster, die ter plekke is geroepen, houdt hen tegen. Ze houden halt bij huis van weduwe Van Engelen zo verklaren getuigen (1) en (2).

11 Hendien Hendrickx Vooghs en Peter Gerrit Dirckx inwoners te St Michielsgestel hebben op verzoek van Ruth Gerrits d’Cooijmans ook woonachtig te St Michielsgestel verklaart het volgende: de vorster Poederoije van St Michielsgestel is naar het huis van Aert Capiteijns gegaan waar tegenwoordig Paulijne Peters van Langenbergh woont. Deze heeft gevraagd wie haar verwond had waarop Paulijne antwoord: niemand, ik ben in mijn mes gevallen dat op mijn zijde hangt.

11 Ter instantie van Jan Aerts verklaart Jan Janssen Emonts dat hij in november 1656 vanuit Den Bosch in Rosmalen bij de Bergen kwam met paard en kar. Hij is daar de vrouw van Jan Aerts tegengekomen en zij mocht op de kar gaan zitten en hij ging lopen op de zandweg. Toen kwamen zij daar Dries Jansen uit Rosmalen tegen en omdat de vrouw van Jan Aerts het paard niet machtig was, voer zij tegen Dries Jansen aan. De kar moest van de weg getrokken worden waarop Dries Jansen zijn paard sloeg en weg wilde. Door het geschreeuw van de vrouw kwam haar man Jan Aerts tevoorschijn waarop Dries Jansen zijn geweer van de kar getrokken heeft. Hierop volgt een gevecht met messen.

107 Getuigenverklaring van Marte Jan Penninx [75], Jan Ansems van der Eerden [74], Jan Janse van der Spank [74], Peter Adriaans van Heeswijk [70], Antonu Poulus Smits [66], Jan Peter Verhoeven [64], Bartel Wijnant Schevers [63], Jacob Antony Voets [62], Gijsbert Adriaans van der Schoot [61], Hugo Jansse Verhagen [59], Hugo Jacobs van Berkel [58], Jan Hendrik Voets [71], Eijmbert Simons Verhagen [53], Jan Andries Beex [53] allen uit Schijndel die verklaren en bevestigen ten behoeve van de schepenen van het dorp dat sinds enige jaren geleden door het consumeren van Luikse of andere vreemde hop de prijs van de hop sterk is verminderd. Verkocht men voorheen voor 100 pond 10, 11, 12, 13, 14 of zelfs 15 gl. nu is de prijs gedaald voor de hop die hier in Schijndel wordt geteeld naar 2 gl. 10 st. per 100 pond en dat betekent schade voor de ingezetenen ‘welke hunne landerijen voor een groot gedeelte met hoppe beteulen en welke landerijen tot het teulen van andere granen door de laagte en suure gront niet soo bequaam sijn en zodanig sijn verarmt geworden dat deselve voor het grootste gedeelte buijten staat sijn omme hunne lasten aan den lande te voldoen en bovendien nogh dagelijx van wegens de collecteur alhier tot voldoeninge van deselve lasten door het middel van parate executie werden geruïneert, soo dat men int gemeen bespeurt dat dese gemeente van Schijndel van dagh tot dagh meer en meer verarmt”., gevolgd door alle handtekeningen.