Kamer van Koophandel voor Provincie Noord-Brabant

De bezetting van Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog door de Duitsers had grote gevolgen voor de organisatie van de Kamers van Koophandel. Op 1 april 1942 werd door de bezetter een provinciale indeling opgelegd. Vanaf dat moment waren er dus elf provinciale Kamers. De overige vijfentwintig Kamers werden ondergeschikte kantoren. De voorzitters van de provinciale Kamers kregen, analoog aan het nationaal-socialistische leidersbegrip, vergaande bevoegdheden. Het democratisch principe werd dus losgelaten. De voorzitters werden aangesteld door de secretaris-generaal van het departement van Handel en Nijverheid en niet meer gekozen door de leden van de Kamer. (Besluiten van de Secretaris-Generaal van het departement van Handel en Nijverheid van 25-11-1941 en 31-3-1942). De Kamers werden gekoppeld aan het nieuwe corporatistische stelsel voor het bedrijfsleven. Dit hield in dat gelijksoortige ondernemingen horizontaal werden ingedeeld in een vakgroep. Zo ontstonden zes hoofdgroepen: industrie, handel, ambacht, verkeer, bank- en verzekeringswezen. In de Kamer was iedere hoofdgroep in de vorm van een afdeling vertegenwoordigd. Een Raad van Bijstand, gevormd door de leden van de Kamer, steunde het bestuur. (Van Gerwen, e.a., Mercurius' erfenis, 34).

Na de bevrijding veranderde er formeel niets in de organisatie, behalve dat het leidersbeginsel werd losgelaten. Dit laatste volgde uit het Londens Besluit Bezettingsmaatregelen, nr. E 93, van 17 september 1944. In werkelijkheid kregen de kantoren hun zelfstandigheid terug: zij kregen een eigen Raad van Bijstand, een ledenvergadering, die met een eigen voorzitter de regionale belangen behartigden. De Provinciale Raad van Bijstand der Kamers is louter een formaliteit gebleven. Ieder kantoor kreeg de beschikking over eigen inkomsten en was verantwoordelijk voor eigen uitgaven. Dit bleef zo tot en met 1950.

Met ingang van 1951 werden de Kamers van Koophandel gereorganiseerd. De oude Kamers werden nu formeel in ere hersteld. De grenzen van de regio waarin de Kamers hun zetels hadden, mochten die van een provincie voortaan niet overschrijden. Verschillende takken van handel en nijverheid zouden in de Kamer vertegenwoordigd zijn in overeenstemming met hun belang voor de regio. (Wet op de Kamers van Koophandel 1950, Stb. 367). Voor het verkiezingsstelsel werd vanaf 1951 een coöptatiesysteem gehanteerd. De verhouding met de Sociaal Economische Raad (SER) werd vastgelegd: de Kamers moesten aan de SER verslag uitbrengen over hun werkzaamheden en over de toestand van de handel en nijverheid in hun regio. Wat betreft de verhouding met het bedrijfsleven valt een accentverschuiving waar te nemen: de belangen werden niet langer behartigd, maar bevorderd, en de bedrijfstakken waren niet meer vertegenwoordigd, maar hadden zitting in de Kamer. (Van Gerwen e.a., Mercurius' erfenis, 38).