De procureur-generaal bij het gerechtshof en het parket van de procureur-generaal

Tot de "rechterlijke macht" rekenen we niet alleen de rechters (zittende magistratuur) maar ook het Openbaar Ministerie (staande magistratuur).
De procureur-generaal staat aan het hoofd van het Openbaar Ministerie bij het gerechtshof en is als zodanig belast met het vervolgen van strafbare feiten in hoger beroep, die in eerste instantie door de rechtbanken in het ressort van zijn gerechtshof behandeld zijn, met de handhaving der wetten en met het doen uitvoeren van alle strafarresten (vonnissen).

Binnen het O.M. bestond een strenge hiërarchie.
Bij de gerechtshoven wordt het O.M. uitgeoefend door de procureurs-generaal.
Zij worden bijgestaan door advocaten- generaal die tevens als plaatsvervangers optreden. Deze functionarissen zijn ondergeschikt aan de procureurs-generaal.
Volgens de Wet op de Rechterlijke Organisatie (RO) die in 1838 in werking trad, werd het O.M. belast met de handhaving van de wetten, met de vervolging van alle strafbare feiten en het doen uitvoeren van alle strafvonnissen. 1)

Daarnaast heeft het O.M. een taak op het gebied van de opsporing van strafbare feiten.
Tot 1886 hadden de procureurs-generaal een zelfstandige vervolgingstaak met betrekking tot de misdaden en vervolgens werd hun taak beperkt tot strafzaken in hoger beroep. Ook hebben zij een toezichthoudende taak ten opzichte van het O.M. bij de rechtbanken. Zij kunnen daardoor bevelen geven aan de hoofden van de arrondissementsparketten in zijn ressort.

De pocureur-generaal is tevens is hij fungerend directeur van politie in zijn ressort.
In deze functie ziet hij erop toe, dat de politie haar justitiële taak naar behoren vervult. Als zodanig pleegt hij regelmatig overleg met de politie over de vervulling van haar taak. Voorts adviseert hij de Hoge Raad en zijn gerechtshof met betrekking tot het beschikken op gratie-rekesten. Samen met de president van zijn gerechtshof doet hij aan de minister van Justitie voordrachten van kandidaten voor vacatures bij de rechterlijke macht in zijn ressort.

De ambtenaren van de rijkspolitie staan onder de bevelen van de directeur van politie. De Rijksveldwacht, opgericht in 1856, viel ook onder de bevelen van de procureurs-generaal, evenals de Koninklijke Marechaussee. Deze twee korpsen werden 1 maart 1941 samengevoegd. Verder waken de procureurs-generaal over de handhaving van wetten, Koninklijke besluiten, over de rust en veiligheid van de Staat en over de bescherming van personen en goederen. Volgens de Vreemdelingenwet is de procureur-generaal tevens belast met het toezicht op de toelating en uitzetting van vreemdelingen. 2)

Bij het Rijkspolitiebesluit van 1935 bleef de functie van de procureur-generaal als fungerend directeur van politie bestaan. Deze taak werd toen uitgebreid met medeverantwoordelijkheid voor de openbare orde. De ondergeschiktheid aan de commissaris van de Koningin kwam te vervallen. 3)
Waarschijnlijk heeft de procureur-generaal en fungerend directeur van politie in Brabant en Limburg erop toegezien dat zijn ‘katholieke’ schapen in het gareel liepen, zowel in juridische als in politieke zin. De archiefvormer-procureur-generaal E.L.M.H. baron Speyart van Woerden (zie ook: http://www.thuisinbrabant.nl/personen/s/speyart-van-woerden,-baron-elmh) 4) was fel anti-communist en even fel tegen de nationaal-socialistische agitatie in Zuid-Nederland. In die hoedanigheid heeft hij veel informatie verzameld over alle activiteiten van met name NSB-ers in Zuid-Nederland, o.a. krantenknipsels over nazistische bijeenkomsten, processen verbaal van politie van toerritten, bijeenkomsten, verspreiding van pamfletten, verslagen van vergaderingen, rapporten van politie enz.



Bronnen:

1) Artikel 4 wet R.O.
2) Wet van 13 augustus 1849, staatsblad 39
3) K.B. van 6 augustus 1935, staatsblad 497
4) Zie ook: J. van Oudheusden e.a. (red.), Brabantse biografieën. Levenbeschrijvingen

van bekende en onbekende Noordbrabanders. Deel 1 (Uitgeverij Boom en Stichting

Brabantse regionale geschiedbeoefening, Amsterdam/Meppel 1992)