Parochiegeschiedenis

De eerste gegevens over kerkelijke leven in Vorstenbosch dateren uit de 14e eeuw. In de eerste helft van die eeuw werd daar een kapel gebouwd, toegewijd aan de H. Antonius. In die tijd heerste de pest en men zocht zijn toevlucht tot de H. Antonius Abt om van die ramp bevrijd te worden.
De vrede van Munster maakte een einde aan de 80-jarige oorlog, maar ook aan de vrijheid van de katholieke gelovigen in deze streek: de katholieke godsdienst werd in de Meijerij en dus ook in Vorstenbosch verboden.

Grenskapel op Bedaf

De Norbertijnse paters van Berne openden daarom een grenskapel in Bedaf, juist in het Land van Ravenstein.
Vanaf dat moment waren de inwoners van het grensgebied van Vorstenbosch voor hun kerkbezoek aangewezen op deze grenskapel, een schuurkerk in Bedaf. Hoewel beide gehuchten elkaar begrenzen en de kerkjes oorspronkelijk vlak bij elkaar lagen op nog geen twee kilometer afstand, lag daartussen de onverbiddelijke grens met het land van Ravenstein waar de katholieken wel ongehinderd hun godsdienst mochten uitoefenen.
De jurisdictie van deze aan Antonius Abt gewijde kapel behoorde toe aan het vicariaat van 's-Hertogenbosch en niet, zoals de rest van het Land van Ravenstein, tot het prinsbisdom Luik aangezien het bedehuis - afgezien van de lokale bevolking - uitsluitend diende voor katholieken uit het Meijerijse grensgebied. Vijf Norbertijner pastoors van Heeswijk hebben de kapel of kerkschuur te Bedaf (of Bidaf, ook wel: 'op 't Bedaf' ) bediend, totdat hun orde na 1672 zelf te Heeswijk een schuurkerk kon betrekken. De kerkschuur van Bedaf behoorde dan ook tot het bezit van de abdij van Berne. Na het vertrek van de Norbertijner zielzorgers is een rectoraat opgericht en werd de grenskapel/schuurkerk door seculiere priesters bediend. Men bouwde er ook een huis dwz. een pastorie en een schooltje voor kinderen uit dit grensgebied tussen de dorpen Dinther, Loosbroek, Nistelrode, Uden en Veghel.
In de lente van 1848 werd de kerkschuur van Bedaf tenslotte afgebroken ten gunste van de nieuwe parochiekerk van Vorstenbosch. Priester Walther van Krieken verhaalt in zijn memoriaal dat dit nog een heel gevoelige eigendomskwestie is geweest die speelde tussen de prelaat van Berne, de bisschop van Den Bosch en hem als rector van Bedaf, die ook de eerste pastoor van Vorstenbosch werd.

De rectoren van Bedaf waren achtereenvolgens:

1648 Balthasar Jansen, van Lierop
1650 Bartholomeus Somers, van Den Bosch (+ 8 mei 1658)
1658 Cornelis de Jode, van Antwerpen, vanaf 1663 pastoor te Bokhoven
1663 Wilhelmus Bosch, van Heeswijk, (+10 mei 1668)
1669 Lucas Siongers, van Heeswijk, later pastoor te Mill
1681 Joannes Joachimi
1717 Wilhelmus van Oosterhout, van Deurne
1725 Henricus van der Aa
1740 Antonius Vermeulen, van Schijndel (+11 mei 1779)
1779 Joannes van de Weteringh, (+9 dec 1795)
1795 Wilhelmus Baeten, van Moergestel, (+1799)
1800 Adrianus Smits, van Den Dungen, (+17 jun 1818)
1818 Wilhelmus Vogels, van Nuenen, (+15 apr 1834)
1834 Waltherus van Krieken, van Boxtel, vanaf 1850 pastoor van Vorstenbosch

[n.b. de eerste vijf bedienaars der kapel waren pastoor van Heeswijk]
[n.b. In 1950 werd bij gelegenheid van het 100 - jarig bestaan van de parochie Vorstenbosch op de plaats van de oude schuurkerk van Bedaf een Mariakapelletje gebouwd.]

Cuneraverering


Vorstenbosch is lang bekend geweest vanwege de verering voor de Heilige Cunera maagd-martelares, wier voorbede bij veeziekten wordt ingeroepen. De Vorstenbossche cultus vond zijn oorsprong weer in de schuurkerk op Bedaf, waar tussen 1648 en 1784 een reliek van Cunera werd vereerd. De reliek was eerder uit de kapel van Kaathoven naar Bedaf overgebracht.

Parochie Vorstenbosch

Ofschoon pastorie en kerk van Bedaf in 1802 goed was verbouwd, kwam men eindelijk tot besluit om deze schuurkerk te verlaten
Omstreeks 1840 begon men in Vorstenbosch en ook in Nistelrode, waaronder het gehucht behoorde, te ijveren voor een nieuwe kerk. Daar was behoefte aan vanwege het grote aantal gelovigen. De inwoners van Bedaf (samen met Hoogstraat ongeveer 360 gelovigen uit 60 huisgezinnen) die ook werd bezocht door inwoners van Veghelse heide en Dintherse hoek pleitten voor hun schuurkerk als locatie van de nieuwe kerk, waarop ook de abdij van Berne, als stichter, belang cq. rechten zou hebben.
Er was niet genoeg bevolking en kapitaal om twee parochies te stichten en zo ontstond strijd en wedijver tussen de gehuchten Bedaf en Vorstenbosch en autoriteiten over de plek van de nieuwe parochiekerk. In januari 1846 evenwel kwam er een KB van Willem I uit Den Haag waarbij een rijkssubsidie werd verstrekt voor de nieuwe kerk te Vorstenbosch en moest de kerk op Bedaf worden afgebroken. Op 30 maart 1846 werd de oude Vorstenbossche kapel afgebroken en daarna begon men de beenderen te verzamelen van het kerkhofje ten westen van deze kapel achter en deze heeft men onder de berg met het kruis herbegraven.
Volgde de aanbesteding van de kerk met een toren. Op 9 sep 1846 begon met met de fundamenten van de nieuwe kerk ter plaatse. Op 15 jul 1847 begon men met de fundamenten van de pastorie. Kerk en pastorie konden op 7 dec 1847 worden betrokken. Daarna begon men over te verhuizen van de kerkschuur Bedaf naar de nieuwe kerk te Vorstenbosch.
Het nieuwe kerkhof werd op 5 juni 1848 gewijd.
In 1850 ontstond de parochie Vorstenbosch (canonieke oprichting 31 dec 1849).

[bronnen:
memoriaal parochie Vorstenbosch, inv.nr. 3
instelling parochie, inv.nr. 28
stukken viering 150 jarig bestaan, inv.nr. 34
Boek Schutjes, geschiedenis bisdom Den Bosch]

H. Lambertuskerk, gebouwd 1847-1849

De kosten van de nieuw te bouwen waterstaatskerk werden geraamd op f. 14.682,-.
Met een rijkssubsidie van f. 5000,- van koning Willem II begon men in 1847, na de afbraak van de oude Vorstenbossche kapel, ter plaatse met de bouw van de kerk en de pastorie. Aannemer was W. Kuijpers te Veghel (voor een bedrag van 7.975 gulden), onder toezicht van ingenieur L. Rijsterborgh van Provinciale waterstaat. Dat dit nog een heel werk was laat zich raden. De bouwstenen moesten door ingezetenen en vrijwilligers met paard en kar worden afgehaald aan de Veghelse haven. De afbraak van de oude kapel betekende dat deze stenen dienden te worden schoongemaakt alvorens te worden hergebruikt.
De nieuwe pastoor verhaalt nog hoe de inwoners van de wijken die van ouds bij Bedaf kerkten, minder geneigd waren te helpen met de stenen.
De kerk is op 4 september 1849 ingewijd.
Per 1 januari 1850 werd Vorstenbosch tot een zelfstandige parochie verheven en de vroegere rector van Bedaf, Van Krieken, werd als eerste pastoor aangesteld.
Deze eerste kerk van Vorstenbosch is gebouwd op de plaats waar in het begin van de 14e eeuw de eerste houten Antoniuskapel stond en is ruim 80 jaar als kerk in gebruik geweest.

Herleving Cuneraverering


De schenking van een zogenaamd reliekpartikel (stukje bot) van de heilige Cunera in 1892 gaf een sterke impuls aan de Cuneraverering. Vereerders konden voortaan een volle aflaat verwerven in de parochiekerk. De reliek stond uitgesteld op 12 juni, 28 oktober (de sterfdag van Cunera) en op iedere zaterdag. De volle aflaat kon worden verdiend als men op 12 juni en het octaaf hiervan in de parochiekerk van Vorstenbosch biechtte, communiceerde en bad voor de intentie van de paus. In 1894 werd er in Vorstenbosch een Cunerabroederschap opgericht.
Tijdens het pastoraat van H.P. Liebrechts (1926-1955) bereikte de verering wel haar hoogtepunt. Op 24 juni of de zondag ervoor werd dan op de speelplaats van de lagere school en in de pastorietuin een Cuneraprocessie gehouden, waaraan het St. Antoniusgilde deelnam, de Zusters van Barmhartigheid, de dorpsfanfare en heel veel bruidjes of engeltjes.

H. Lambertuskerk, gebouwd 1932-1933

Door het grote aantal parochianen (Dintherse Hoek en Hazelberg waren in 1928 bij de parochie gekomen) werd het noodzakelijk om een nieuwe kerk te bouwen.
De nieuwe kerk, naar een ontwerp van architect H.C. van Leur, werd gebouwd op het kerkhof van de vroegere Antoniuskapel. Deze architect heeft zich laten inspireren door de ideeën van de benedictijner monnik Dom Paul Bellot.
Qua opzet is de kerk een zeer goed voorbeeld van een zogenaamde volkskerk, met een zeer breed schip en smalle zijbeuken, die uitsluitend dienst doen als loopgangen. De architect streefde daarmee naar een inniger deelname van de gelovigen: het gehele kerkvolk zit, in tegenstelling tot bijvoorbeeld in laat-negentiende-eeuwse kerken, in het middenschip, vanwaar men ongehinderd door pijlers of andere altaren, een onbelemmerd zicht heeft op het vieringaltaar.

Binnen heeft de kerk met vele bogen en kleurige tegeldecoraties op muren en vloer (in blauw, wit en oker) versierende elementen van Art Déco en Expressionisme. Buiten heeft de architect geprobeerd het kerkgebouw door laag muurwerk, steile pannendaken en topgevels, aan te laten sluiten bij de dorpse sfeer van Vorstenbosch. De kerk is nu rijksmonument, samen met de pastorie en bijbehorend koetshuis.
En er is nog meer monumentaals in de kerk: het orgel. Boven de voorhal bevindt zich de orgeltribune met betonnen overstek, waarop het orgel staat dat Adrianus Kuijte uit Oss in 1876 voor de kerk bouwde. Ook dit is een rijksmonument.
Het beeld van Cunera dat nu in de Vorstenbossche kerk staat, is waarschijnlijk uit de kapel van Bedaf afkomstig. Het stelt de heilige voor met de worgdoek om haar hals. Het beeld dateert voor het grootste deel uit de periode 1500-1550. Cunera’s hoofd en de attributen die zij in haar handen houdt, zijn rond 1800 aan het beeld toegevoegd. Op het hoofd na is het beeld volledig verguld.

Klooster


In 1937 kwamen de Zusters van Barmhartigheid naar Vorstenbosch. Zij gaven onderwijs aan meisjes. Adres van klooster en tuin: sectie E 1969, Kerkstraat 6.
Na het vertrek van de zusters bleef de kapel van hun klooster nog een tijdlang in gebruik bij de parochie, tot hij in 2006 werd omgebouwd tot buurtcentrum. Het klooster zelf had al eerder een woonbestemming gekregen.

Herindeling parochies

In 1981 telde de parochie Vorstenbosch ongeveer 1600 zielen en c. 350 huisgezinnen.
Op 18 december 2003 werden de parochies van Vorstenbosch en Nistelrode officieel samengevoegd en dat betekende vanaf dat ogenblik dezelfde pastoor.

Pastoors

1850-1864  Waltherus van Krieken
1864-1891  Henricus van Leur
1891-1899  Petrus Wilhelmus Pastoors
1899-1920  Bernardus Baijens
1920-1926  Lubertus Ernestus Gerardus Arnoldus Moonen
1926-1955  Hendrikus Petrus Liebregts
1955-1969  Henricus Jacobus Josephus Maria Sliepen
1969-1987  Rudolphus Dekkers
1987-1990  J. Schepers (parttime, ook in Volkel)
1990-2008  H. Groothuijse (vanaf dec 2003 tevens van Nistelrode)
2008 - .....  Frits Ouwens (tevens van Nistelrode)

Bron

www.pastoraleeenheidnv.nl