13 en 14 eeuw:
In deze periode worden vele Gilde opgericht.
Jan 1 van Cuijk (1265-1308) geeft gemeentegronden uit.

1384-1477: Het Bourgondische Nederlanden.
Via overerfing, en anderzins, verkrijgen Filips de Stoute, Jan zonder vrees, Filips de Goede, en uiteindelijk Maria van Bourgondie grote delen van de Lage landen.


1477-1555: De Habsburgse Nederlanden
Door het huwelijk van Maria van Bourgondie met keizer Maximiliaan van Oostenrijk, wordt het Bourgondische Rijk toegevoegd aan het Habsburgse Rijk.


1453: Volgens een contract uit dit jaar draagt Hermen Geurts jaarlijks 2 malder rogge af aan het Cuijkse Gilde.
De oudst bekende verwijzing naar het Gilde.

1467-1477: Karel de Stoute.
De 17 Nederlandse gewesten behoren tot het bourgondische rijk.
1473: Karel neemt de Stad-Grave en het Land van Cuijk in pand over van Arnoud van Gelder.

1477-1482: Maria van Bourgondië
Tijdgenoten zijn o.a. Jeroen Bosch en Erasmus van Rotterdam. Het Hertogdom Brabant (noord en zuid) is belangrijk.
1481: Grave en het Land van Cuijk worden van Gelderland gescheiden en bij Brabant gevoegd.
In 1482 valt Maria van haar paard maar zoon Filips is nog te jong zodat oom Maximiliaan zolang regent is.


1482-1493: Maximiliaan regent voor Filips de Schone.
1485: Maximiliaan maakt het Land van Cuijk bestuurlijk los van zowel Brabant als Gelderland.
1485-1520: Bouw van de Martinuskerk waarvan nu nog alleen de toren staat met daarin Museum Ceuclum.

1493-1506: Philips de Schone.
Deze huwt met Johanna (de Waanzinnige), erfgename van Spanje. Hierdoor ontstaat de relatie van de Nederlanden met Spanje.

1504: Het oudst bekende document, een koopacte, betreffende het Cuijkse Gilde.

1506-1519: Maximiliaan.
Als Filips sterft, is zijn zoon Karel van Luxemburg nog te jong. Oom Maximiliaan mag weer regent zijn.
Karel van Luxemburg wordt landsheer van de Nederlandse gewesten.

1515: Het Gilde beschikt over een huishoudelijk regelement uit 1515 en diverse acten van koop en verkoop uit deze eeuw.

1519-1555: Karel van Luxemburg gekroond tot Karel V.
In de Nederlanden vertegenwoordigd door de zuster van Karel V, Margaretha van Oostenrijk (later van Parma).
Willem van Oranje groeit op aan het hof.

1549: In de Pragmatieke Sanctie bepaalt Karel V dat de Nederlanden één en onverdeeld moeten blijven.


1555: De Spaanse Nederlanden.
Filips II begint aan zijn regeerperiode. Het botert echter niet goed tussen hem en de Nederlanden. Margaretha van Parma is hier landvoogdes.

1566, 10 augustus: Beeldenstorm, haagepreken en smeekschrift der edelen. Dit is de inleiding tot de 80-jarige oorlog.

1579: Unie van Utrecht. De Nederlandse gewesten besluiten tot gezamenlijk verzet tegen Filips II.

1581: Plakkaat of Acte van Verlatinghe. De Zeven Verenigde Nederlanden, waaronder Brabant, zweren Filips II af, en verklaren zich zelfstandig.
Het beging van de 80-jarige oorlog.

1635: In het kader van de 80-jarige oorlog wordt Cuijk geplunderd en in brand gestoken door Kroatische troepen. Het oudste zilver dat bekend is en waarover het Gilde thans nog beschikt, is het Koningsjuweel uit 1635.

1642: Rembrandt van Rijn schildert de "Nachtwacht", ook wel genoemd "De Schuttersoptocht" of "De korporaalschap van kapitein Frans Banning Cocq en luitenant Willem van Ruytenburgh". Dit was een 'compagnie' vrijwilligers. Ook door andere schilders werden er in die tijd 'schuttersstukken' geschilderd.

1648: Vrede van Munster.
Dit leidt tot de erkenning van de Republiek der 7 Verenigde Provinciën. Het hertogdom Brabant wordt gescheiden in Noord Brabant en Zuid Brabant. In Noord Brabant (Staats Brabant) wordt het katholicisme verboden. Zuid Brabant blijft onder controle van Spanje.
De Martinuskerk komt in protestantse handen.
Het oudste nog bestaande Gildeboek en de goederenadministratie beginnen in dit jaar.

1665, 13 oktober: In het kerkboek van de Martinuskerk wordt door pastoor Embertus Emberti geschreven dat het Gildezilver, een Gildeboek en vele kerkelijke attributen zijn veiliggesteld bij monsieur Gerardus de Groodt te Venlo waarschijnlijk wegens de overdracht van het kerkgebouw aan de protestanten.

1680: Alle Gilde-eigendommen keren weer terug uit Venlo.

1710: Het Gilde beschikt over 1 officiersschild uit 1710.

1712: Een grote brand verwoest een aanzienlijk deel van Cuijk, en mogelijk ook Gilde-eigendommen.

1725: Oudst bekende Koningsschild (Theodorus Kessels), in bezit van het Brabants Museum.

1737: Jan Mooren, de enige bekende Keizer

1752: Het oudste Koningsschild thans nog in bezit van het Gilde (Koning Henricus Claesens).
Het Gilde beschikt over diverse acten van koop en verkoop uit de 18e eeuw.

1793: Frankrijk verklaart de oorlog aan de Republiek.
1795-1801: Prins Willem V vlucht naar Engeland. De Bataafse Republiek onder Frans gezag.
1798, 15 oktober: Bij artikel 5 van de staatsregeling worden de Gilden verboden en hun goederen verbeurd verklaard. In Brabant en Limburg is dit verbod echter weinig effectief. 1801-1806: Na een grondwetswijziging wordt De Bataafse Republiek het Bataafse Gemenebest met o.a. Rutger Jan Schimmelpenninck als Raadspensionaris.

1806-1810: De Nederlanden ingelijft bij Frankrijk (Napoleon Bonaparte)
1810--1813: Koningkrijk Holland onder Lodewijk Napoleon
1811: Het Gilde beschikt over een schild geschonken in 1811 door burgemeester Maire Spengler en de Municipaalsraad van Cuyk en St. Agatha bij gelegenheid van de 'doop van de koning van Rome' (zoon van Napoleon).

18/6/1815: Slag bij Waterloo, leidend tot de verdrag van Wenen en de vorming van het Koningkrijk der Nederlanden (incl. Belgie en Luxemburg) onder Koning Willem 1. Het Hertogdom Brabant blijft verdeeld over Noord-Brabant, Zuid-Brabant en Antwerpen.

1816: Wegens 'wangedrag' wordt door pastor Kerstjens het Gilde practisch opgeheven. Vele materialen moesten worden verkocht maar dit gebeurde echter niet. De onroerende goederen met hun administratie worden ondergebracht bij de 'Armenzorg'. Het Gilde blijft berooid achter.

1839: Afscheiding van Belgie en Luxemburg. Noord Brabant blijft bij Nederland.

1846: Oprichting Vincentiusvereniging. De Vincentiusvereniging neemt de armenzorg van het Gilde over. Alle goederen gaan over naar de Vincentiusvereniging, en het Gilde blijft berooid achter.

1885: Het Gilde viert het "Jubeljaar 1635". Blijkbaar ging men er van uit in 1635 te zijn opgericht.

1913: De oude Martinuskerk wordt afgebroken, de nieuwe in gebruik genomen.
De oude toren blijft alleen achter.

1932: Het Wilhelmus (vermoedelijk geschreven in 1568 door Filips van Marnix van Sint Aldegonde) wordt op verzoek van Koningin Wilhelmina ons officiële volkslied. Bij officiële Gildegelegenheden wordt het volkslied gespeeld en gezongen.

1940-1945: De Gilden worden verboden en de wapens moeten ingeleverd. De Cuijkse Gildenbroeders komen echter nog wel enkele malen bijeen.

1976: Het Gilde staakt zijn activiteiten.

1981: Heroprichting.
door o.a. Stouthart, van der AA en Gerards, echter de eerste 15 jaar zonder schietterrein .

De recente geschiedenis van het Sint Antonius en Martinusgilde

Een chronologisch overzicht van de belangrijkste gebeurtenissen van 1960 - 2010
1960: ingebruikname van de eerste echte uniformen, oprichting drumband en schutterij

1961: het gilde deponeert een deel van haar archief bij het Streekarchief

1962: het vaandel wordt verdoekt

1963: Cuijkse Gildedag, 26 mei, bezoeken aan Kevelaar en Brasschaat

1964: bezoek aan Werl

1967: hinderwetvergunning tot inrichting van een schietterrein op het Brouwersbos

1968: Gildebegravenis Coos Vergeest

1971: Bert van Houtert Nederlands reserve-kampioen Wipschieten

1972: nieuwe uniformen 12 aug., praalwagen in de carnavalsoptocht, opheffing drumband

1974: Bezoek aan paleis Soestdijk bij gelegenheid van Koninginnedag

1976: laatste maal Koningschieten, het Gilde staakt haar activiteiten

1979: heroprichtingsvergadering 6 februari, Eerste ledenvergadering 19 nov.

1980, eerste maal Koningschieten 29 mei, vastlegging statuten 18 nov

1981: Koning Bert Hemmen trekt zich terug

1982: inschrijving bij de Kamer van Koophandel

1983: uitgave Gouden Guld

1984: begin 3e Gildeboek, aanschaf eerste nieuwe zilver (Koningschilden 1982, 1983 en 1984, en vogel), gemeentelijke subsidie wordt gestopt, het aanbieden van de erewijn bij het Koningschieten wordt verplaatst van het gemeentehuis naar het Gildehuis (café De Toerist)

1985: organisatie eigen schiettoernooien mag niet meer in Oeffelt, uiteenvallen schutterij, restauratie Koninginnenkroon, Gildetentoonstelling in Museum Ceuclum, eerste versie van ‘Geschiedenis van het Sint Antonius en Martinusgilde’.

1987: 3 Koningsschilden worden teruggekocht uit privé-verzameling te Waalre, eerste maal ‘vogel peelen’, Koningschieten 2 weken uitgesteld wegens slecht weer, start jaarverslagen, 13 perkamenten komen uit een inboedel te voorschijn o.a. een reglement uit 1515

1988: restauratie Koningsjuweel, 6 Koningschilden getraceerd in Brussel

1990: organisatie jaarvergadering Kring Land van Cuijk, start Vaandelfonds (later voortgezet als Uniformenfonds)

1992: Koningschieten in 2 dagen

1993: nieuw vaandel 17 jan., gemeentelijke herindeling, start gezamenlijk overleg en gezamenlijke activiteiten van de 6 Gilden in de gemeente Cuijk, principebesluit dat dames volledig lid kunnen worden, Gildebegravenis Deken-Schatbewaarder A. van den Boom

1994: gemeentelijke herindeling, eerste maal Cuijks Gemeente Koningschieten (te Linden)

1995: introductie kruisboog, circulaire ‘Beperking loodbelasting bij het traditioneel schieten’.

1996: nieuw schietterrein op de Groenendijkse Kampen, Informatiedag Nieuwe Wetgeving Gilden en Schutterijen, organisatie Gemeente Koningschieten op het terrein van voetbalvereniging SIOL

1997: plaatsing schietmast met wettelijk goedgekeurde ricochetkogelvanger van de firma Jansen Products, gemeentelijke subsidie wederom gestart, start eigen internet site

1998: ‘Aanvullende circulaire Traditioneel schieten’, eerste maal collecteren voor de Nationale Collecte Verstandelijk Gehandicapten

1999: herziening circulaire ‘Traditioneel schieten’.

2000: ingebruikname nieuwe uniformen

2001: op 12 oktober 2001 wordt de milieuvergunning op het schietterrein effectief

2002: 5 mei, organisatie gemeentekoningschieten op het schietterrein te Linden (wegens slecht weer verschoven naar 12 mei).
20 mei: aftredend Koning Piet Vis schenkt zijn in 1987 prive-verworven Koningschilden terug aan het Gilde.

2005: Commandant Bert van Raaij benoemd tot Lid in de Orde van Oranje Nassau.
Tweede kogelvanger van de firma Vorstenbosch (Erp) geplaatst.

2009: Plannen voor de herinrichting van de sportvelden zijn in een vergevorderd stadium.
Het schietterrein is geprojecteerd naast de schietlocatie van handboogschietvereniging l'Arc.


2010: Door het onverwachte aftreden van burgemeester Schoots, en de betrokken wethouder komen de plannen voor de
herinrichting van de sportvelden niet tot verdere uitvoering.


2010: Nieuwe wetgeving. Hierdoor is er geen hinderwetvergunning meer nodig voor het inrichten van een schietterrein.
Nieuwe statuten: Vrouwen kunnen nu volwaardig lid worden.


bron{http://members.home.nl/mgvkempen/gilde/sam1.htm]

Armenzorg

Uniek voor Cuijk was dat het gilde daar tevens betrokken is geweest bij de armenzorg in de parochie. De parochie omvatte behalve het dorp Cuijk ook de buurtschap Heeswijk, noordwestelijk van Cuijk. Dit hoewel Heeswijk indertijd een eigen St Sebastianusgilde kende (later thuis in Vianen), dat vermoedelijk ouder is dan het Cuijkse. De Cuijkse gildemeesters beheerden dus de armengoederen. Daarvan zijn een aantal voorbeelden aanwezig bij onderhavig archief. Inkomsten verkreeg de armenkas uit jaarrenten, soms uitgedrukt in malder rogge of philippusgulden, welke voor arme inwoners konden worden aangewend. Jaarlijks vond op Goede Vrijdag een armenspinding plaats, een uitdeling van roggebroden en soms haringen, schoenen of hemden.

[bron: wetenswaardigheden over het Cuijkse gilde uit De Gulde 1974]

Geraadpleegde literatuur o.a.:



De Gildebrief van 1515 van het St. Maartens-en St.Anthoniusgilde te Cuijk.
door
H. Douma in MERLET, 1993, nr.3-4, p51-66

Geschiedenis van het land en der Heeren van Cuyk.
door
Dr. Jan-J. F. Wap, Kemink en Zoon, Utrecht, 1858

De schuttersgilden en Schutterijen van Noord-Brabant
door
J.A. Jolles, Gysbers en van Loon, Arnhem, 1974


Onze vaderlandse geschiedenis.
door
K. Jansma en M. Schroor, Inter-Combi van Seijen, Leeuwarden, 1987


Cuijk door de eeuwen heen
door
A. Leuve, H. Buijks en G. Hulsegge, ISBN 90-9015321-7
een uitgave van de Gemeente Cuijk en Streekarchief Brabant Noordoost