Mijn Studiezaal (inloggen)
7632
Parochie Heilige Jacobus Zeeland, (1473, 1542) 1622 - 2011
Inleiding
a. De kapel van Zeeland, bekend van 1376
b. De parochie Zeeland, ontstaan 1628
c. De nieuwe kerk, van 1872
7632 Parochie Heilige Jacobus Zeeland, (1473, 1542) 1622 - 2011
Inleiding
c.
De nieuwe kerk, van 1872
Nieuwe kerk
In 1870 werd begonnen met de bouw van een kerk om de middeleeuwse kerk te vervangen.
Op 15 november 1872 werd het nieuwe kerkgebouw in Zeeland in gebruik genomen en na voltooiing eerst op 19 juli 1880 geconsacreerd. Het was door architect Cornelis van Dijk ontworpen in neogotische stijl, ter vervanging van het laat-middeleeuwse kerkje dat tot dan toe dienst had gedaan. Tegelijk met het in gebruik nemen van een nieuw gebouw, besloot men in de parochie over te schakelen op een nieuwe patroonheilige. De nieuwe kerk werd aan de H. Jacobus de Meerdere gewijd, wiens feestdag op 25 juli is. Dit is de meer bekende Jacobus, wiens graf in Santiago de Compostella door talloze pelgrims vereerd wordt. Na Jeruzalem en Rome is Santiago de belangrijkste bedevaartplaats voor katholieke christenen.
In 1870 werd begonnen met de bouw van een kerk om de middeleeuwse kerk te vervangen.
Op 15 november 1872 werd het nieuwe kerkgebouw in Zeeland in gebruik genomen en na voltooiing eerst op 19 juli 1880 geconsacreerd. Het was door architect Cornelis van Dijk ontworpen in neogotische stijl, ter vervanging van het laat-middeleeuwse kerkje dat tot dan toe dienst had gedaan. Tegelijk met het in gebruik nemen van een nieuw gebouw, besloot men in de parochie over te schakelen op een nieuwe patroonheilige. De nieuwe kerk werd aan de H. Jacobus de Meerdere gewijd, wiens feestdag op 25 juli is. Dit is de meer bekende Jacobus, wiens graf in Santiago de Compostella door talloze pelgrims vereerd wordt. Na Jeruzalem en Rome is Santiago de belangrijkste bedevaartplaats voor katholieke christenen.
Verder wel en wee in en rond de kerk
In 1914 is de kerk uitgebreid met een quasi-transept. In de zestiger jaren is het priesterkoor verbouwd, waarbij het oorspronkelijke hoogaltaar (1874), de preekstoel (1881) en de zijaltaren (1888) zijn verdwenen. Het huidig hoogaltaar met ciborium werd geplaatst in 1979.
In het interieur zijn nog vermeldenwaardig: het orgel gebouwd in 1891 of 1895 door Smits uit Reek, de Kruisweg werd in 1893 als houtsnijwerk vervaardigd, de balustrade van het zangkoor (1894), het beeld van de H. Cornelius (1899). De beelden aan de pilaren zijn gedurende de periode 1900-1916 vervaardigd door de kunstenaar Hendrik van der Geld. De glas-in-loodramen zijn gedurende 1915-1925 vervaardigd door Nicolaas en Z. te Roermond.
Heilig Hartbeeld door J. P. Maas en Zn. (Haarlem) uit ca. 1920, met opschrift 'H. Hart van Jesus, zegen de huisgezinnen, zegen het leven van arbeid'. Deze beeldengroep stond vroeger op het kerkplein recht voor de kerk.
Op 27 december 1977 werd in de Zeelandse kerk het ciborium ingewijd. Dit sacramentsaltaar was afkomstig uit de afgebroken kerk van St. Antonius van Padua Philipsdorp in Eindhoven.
Kerkhofkapel
In 1914 heeft architect J. van Groenendaal een neogotische kerkhofkapel met baarhuisje gebouwd. Naast de kerk staat een H. Hartbeeld van de firma J.P. Maas & Zn uit Haarlem. Het is een geschenk van de parochie aan pastoor Kitselaar bij zijn zilveren priesterfeest in 1929.
In 1914 is de kerk uitgebreid met een quasi-transept. In de zestiger jaren is het priesterkoor verbouwd, waarbij het oorspronkelijke hoogaltaar (1874), de preekstoel (1881) en de zijaltaren (1888) zijn verdwenen. Het huidig hoogaltaar met ciborium werd geplaatst in 1979.
In het interieur zijn nog vermeldenwaardig: het orgel gebouwd in 1891 of 1895 door Smits uit Reek, de Kruisweg werd in 1893 als houtsnijwerk vervaardigd, de balustrade van het zangkoor (1894), het beeld van de H. Cornelius (1899). De beelden aan de pilaren zijn gedurende de periode 1900-1916 vervaardigd door de kunstenaar Hendrik van der Geld. De glas-in-loodramen zijn gedurende 1915-1925 vervaardigd door Nicolaas en Z. te Roermond.
Heilig Hartbeeld door J. P. Maas en Zn. (Haarlem) uit ca. 1920, met opschrift 'H. Hart van Jesus, zegen de huisgezinnen, zegen het leven van arbeid'. Deze beeldengroep stond vroeger op het kerkplein recht voor de kerk.
Op 27 december 1977 werd in de Zeelandse kerk het ciborium ingewijd. Dit sacramentsaltaar was afkomstig uit de afgebroken kerk van St. Antonius van Padua Philipsdorp in Eindhoven.
Kerkhofkapel
In 1914 heeft architect J. van Groenendaal een neogotische kerkhofkapel met baarhuisje gebouwd. Naast de kerk staat een H. Hartbeeld van de firma J.P. Maas & Zn uit Haarlem. Het is een geschenk van de parochie aan pastoor Kitselaar bij zijn zilveren priesterfeest in 1929.
Restauratie
In 1998 werd het 125 jarig bestaan gevierd van het kerkgebouw in Zeeland. In die periode werd gestart met de restauratie acties "Red de toren". Aanvankelijk wilde men met die acties gelden inzamelen voor een onderhoudsbeurt. Maar in 2000 kreeg de kerk een rijksmonumentenstatus en begon het kerkbestuur te denken aan een meer complete renovatie. De acties gingen echter jaar na jaar door. In totaal werden daarmee 190.000 euro opgehaald. Samen met de subsidies was dat bedrag genoeg om aan restauratie te denken.
Op 8 april 2003 werd het Comité restauratie kerk opgericht om de acties te stroomlijnen.
Restauratie startte eerst in het voorjaar van 2007.
In 1998 werd het 125 jarig bestaan gevierd van het kerkgebouw in Zeeland. In die periode werd gestart met de restauratie acties "Red de toren". Aanvankelijk wilde men met die acties gelden inzamelen voor een onderhoudsbeurt. Maar in 2000 kreeg de kerk een rijksmonumentenstatus en begon het kerkbestuur te denken aan een meer complete renovatie. De acties gingen echter jaar na jaar door. In totaal werden daarmee 190.000 euro opgehaald. Samen met de subsidies was dat bedrag genoeg om aan restauratie te denken.
Op 8 april 2003 werd het Comité restauratie kerk opgericht om de acties te stroomlijnen.
Restauratie startte eerst in het voorjaar van 2007.
Orgel
De kerk heeft sinds 1895 een tweeklaviers orgel met vrij Pedaal, vervaardigd door F.C. Smits II uit Reek. Het hoofdwerk heeft 10 registers, het Recit 4, het Positief 8 en het Pedaal 4. Het instrument verkeert nog in oorspronkelijke staat.
De kerk heeft sinds 1895 een tweeklaviers orgel met vrij Pedaal, vervaardigd door F.C. Smits II uit Reek. Het hoofdwerk heeft 10 registers, het Recit 4, het Positief 8 en het Pedaal 4. Het instrument verkeert nog in oorspronkelijke staat.
Bedevaart naar Zeeland
Ondanks de toewijding aan Jacobus de Meerdere was de H. Cornelius nog niet vergeten: Zeeland was aan het begin van de 20e eeuw zelfs een druk bezochte bedevaartplaats, waar men een paar keer per jaar vanuit omliggende plaatsen in het Maaskantgebied naar toe kwam voor de verering van Cornelius. In de kerk staat een reliekhouder met een lindehouten beeldje van paus Cornelius, toegeschreven aan de bekende Brabantse beeldhouwer Petrus Verhoeven (Uden, 1729-1816).
Ondanks de toewijding aan Jacobus de Meerdere was de H. Cornelius nog niet vergeten: Zeeland was aan het begin van de 20e eeuw zelfs een druk bezochte bedevaartplaats, waar men een paar keer per jaar vanuit omliggende plaatsen in het Maaskantgebied naar toe kwam voor de verering van Cornelius. In de kerk staat een reliekhouder met een lindehouten beeldje van paus Cornelius, toegeschreven aan de bekende Brabantse beeldhouwer Petrus Verhoeven (Uden, 1729-1816).
http://www.meertens.knaw.nl/bedevaart/bol/plaats/898
http://www.bhic.nl/index.php?id=10292
http://www.kerkramen.nl/zeeland_jacobus/gebouw.html
http://www.bhic.nl/index.php?id=10292
http://www.kerkramen.nl/zeeland_jacobus/gebouw.html
De kerk heeft monumentnummer 519138.
Het in de kerk staande Smitsorgel is ook rijksmonument bekend onder nummer 451832.
Aan de westelijke zijde van de R.K. kerk van de Heilige Jacobus de Meerdere ligt het overigens niet beschermde kerkhof van de parochie, waarop een neo-gotische kerkhofkapel annex baarhuis, waarschijnlijk van de hand van J.H.H. Groenendaal en daterend uit 1914. Omstreeks 1950 is aan de noordelijke zijde een aanbouwtje van een tijdelijk karakter gerealiseerd. Deze valt buiten de bescherming.
Op de website: http://www.kerkramen.nl/zeeland_jacobus/mariametkind.html is alle informatie terug te vinden over de gebrandschilderde ramen van de kerk.
Ook de pastorie met adres Kerkstraat 51, die medio 19e eeuw werd gebouwd is rijksmonument geworden en wel onder nummer 519137. Thans zit in het voorste gedeelte een horecagelegenheid.
De kerkhofkapel annex baarhuis met bouwjaar 1914 gelegen op het kerkhof naast de kerk is ook rijksmonument onder nummer 51939 bekend. Sinds maart 1984 is dit in gebruik als rouwcentrum Maranatha met een ingang aan de Molenstraat.
[Het klooster van de Franciscanessen is gebouwd in 1885 en stond op de hoek van de Kloosterstraat, waar thans bejaardenhuis Compostella staat. Het is afgebroken in 1967.]
Het in de kerk staande Smitsorgel is ook rijksmonument bekend onder nummer 451832.
Aan de westelijke zijde van de R.K. kerk van de Heilige Jacobus de Meerdere ligt het overigens niet beschermde kerkhof van de parochie, waarop een neo-gotische kerkhofkapel annex baarhuis, waarschijnlijk van de hand van J.H.H. Groenendaal en daterend uit 1914. Omstreeks 1950 is aan de noordelijke zijde een aanbouwtje van een tijdelijk karakter gerealiseerd. Deze valt buiten de bescherming.
Op de website: http://www.kerkramen.nl/zeeland_jacobus/mariametkind.html is alle informatie terug te vinden over de gebrandschilderde ramen van de kerk.
Ook de pastorie met adres Kerkstraat 51, die medio 19e eeuw werd gebouwd is rijksmonument geworden en wel onder nummer 519137. Thans zit in het voorste gedeelte een horecagelegenheid.
De kerkhofkapel annex baarhuis met bouwjaar 1914 gelegen op het kerkhof naast de kerk is ook rijksmonument onder nummer 51939 bekend. Sinds maart 1984 is dit in gebruik als rouwcentrum Maranatha met een ingang aan de Molenstraat.
[Het klooster van de Franciscanessen is gebouwd in 1885 en stond op de hoek van de Kloosterstraat, waar thans bejaardenhuis Compostella staat. Het is afgebroken in 1967.]
In 1850 werd naast de oude kapel aan de westelijke zijde van de Kerkstraat een gemeentehuis opgetrokken, in 1858 uitgebreid met een lokaal voor de wekelijkse botermarkt. Ook de brandweerspuit (sinds 1773) werd daar ondergebracht. Een klein postkantoor opende de deuren in 1851.
In 1860 bestond de bebouwing van Zeeland uit een ononderbroken lint met ongeveer 70 boerderijen, huizen en andere gebouwen, langs beide zijden van de Kerkstraat tussen de huidige Oude Molenstraat in het zuiden en de huidige Kleine Graspeel in het noorden. Daar werd de bebouwing afgesloten door de ca. 1880 gebouwde windkorenmolen aan de Kerkstraat. Tot ca. 1940 is deze situatie niet ingrijpend veranderd.
In 1928 is het oude gemeentehuis gesloopt en nam het gemeentebestuur ten zuiden van de kerk, naast de pastorie, een forse villa in gebruik als gemeentehuis. Aan het zuidelijke deel van de Kerkstraat, waar sedert 1850 naast het kerkelijk ook het bestuurlijk centrum van de gemeente was gevestigd, zouden ook andere gebouwen verrijzen waardoor dit deel van de straat haar agrarische karakter verloor. Het oude kerkgebouw, dat volgens Van der Aa (1846) al te klein was om alle parochianen in onder te brengen, werd in 1871 afgebroken en vervangen door een niet-georiënteerde nieuwbouw in neo-gotische stijl, een ontwerp van C van Dijk. Tegelijkertijd werd de ten zuiden van de kerk gelegen pastorie vervangen. Aan de oostelijke zijde van de Kerkstraat, ter hoogte van het huidige bejaardenhuis, hadden in 1886 de zusters van het Liefdegesticht zich gevestigd. Zij openden aldaar een klooster met een meisjesschool.
In 1860 bestond de bebouwing van Zeeland uit een ononderbroken lint met ongeveer 70 boerderijen, huizen en andere gebouwen, langs beide zijden van de Kerkstraat tussen de huidige Oude Molenstraat in het zuiden en de huidige Kleine Graspeel in het noorden. Daar werd de bebouwing afgesloten door de ca. 1880 gebouwde windkorenmolen aan de Kerkstraat. Tot ca. 1940 is deze situatie niet ingrijpend veranderd.
In 1928 is het oude gemeentehuis gesloopt en nam het gemeentebestuur ten zuiden van de kerk, naast de pastorie, een forse villa in gebruik als gemeentehuis. Aan het zuidelijke deel van de Kerkstraat, waar sedert 1850 naast het kerkelijk ook het bestuurlijk centrum van de gemeente was gevestigd, zouden ook andere gebouwen verrijzen waardoor dit deel van de straat haar agrarische karakter verloor. Het oude kerkgebouw, dat volgens Van der Aa (1846) al te klein was om alle parochianen in onder te brengen, werd in 1871 afgebroken en vervangen door een niet-georiënteerde nieuwbouw in neo-gotische stijl, een ontwerp van C van Dijk. Tegelijkertijd werd de ten zuiden van de kerk gelegen pastorie vervangen. Aan de oostelijke zijde van de Kerkstraat, ter hoogte van het huidige bejaardenhuis, hadden in 1886 de zusters van het Liefdegesticht zich gevestigd. Zij openden aldaar een klooster met een meisjesschool.
In 1923 werd door deze Franciscanessen op dezelfde plaats een nieuw gebouw (tegenover het huidige gemeentehuis) in gebruik genomen, dat inmiddels gesloopt is. Ten noorden van de kerk vestigde de in 1912 opgerichte afdeling van de Noord-Brabants Christelijke Boerenbond een depot. Zuidelijk van het dorp werd in 1909 de eerste steen gelegd van de stoomzuivelfabriek St. Jacobus. In 1913 werd aan de Schoolstraat een ruim nieuw schoolgebouw in gebruik genomen. Rond 1933 betrok de parochie een nieuw parochiehuis, gelegen tegenover de kerk, thans in gebruik als openbare bibliotheek.
d. Parochiearchief en lijsten van priesters
401 beschreven archiefstukken
184 gedigitaliseerd
totaal 7.755 bestanden
Inventaris
401 beschreven archiefstukken
184 gedigitaliseerd
totaal 7.755 bestanden
Kenmerken
Vindplaats origineel:
BHIC 's-Hertogenbosch
Openbaarheid:
Deze toegang bevat een of meer stukken die tot 1 januari 2083 niet zonder meer openbaar zijn.
Het precieze jaar van openbaarheid kun je per inventarisnummer vinden.
Bij vragen kun je contact opnemen met het BHIC.
Het precieze jaar van openbaarheid kun je per inventarisnummer vinden.
Bij vragen kun je contact opnemen met het BHIC.
Categorie:
401 beschreven archiefstukken
184 gedigitaliseerd
totaal 7.755 bestanden