skip naar content skip naar hoofdnavigatie spring naar service navigatie
sluit
Hulp nodig?

Chat is online op maandag t/m vrijdag van 10.00 - 16.00 uur en van 19.00 - 22.00 uur.

Op dit moment zijn we offline. Je kunt je vraag stellen via e-mail of WhatsApp: 06-12887717 (alleen berichtjes)

Meer informatie over de chat-service? Klik hier

Online op dit moment

Stel je vraag

Stef Uijens
Stef Uijens RA Tilburg
Menu
sluit
Hulp nodig?

Chat is online op maandag t/m vrijdag van 10.00 - 16.00 uur en van 19.00 - 22.00 uur.

Op dit moment zijn we offline. Je kunt je vraag stellen via e-mail of WhatsApp: 06-12887717 (alleen berichtjes)

Meer informatie over de chat-service? Klik hier

Online op dit moment

Stel je vraag

Stef Uijens
Stef Uijens RA Tilburg

Archieven

2092 Norbertijnenabdij van Berne, oud archief, 1134-1857

Uitleg bij archieftoegang

Een archieftoegang geeft uitgebreide informatie over een bepaald archief.

Een archieftoegang bestaat over het algemeen uit de navolgende onderdelen:

• Kenmerken van het archief
• Inleiding op het archief
• Inventaris of plaatsingslijst
• Eventueel bijlagen

De kenmerken van het archief zijn o.m. de omvang, vindplaats, beschikbaarheid, openbaarheid en andere.

De inleiding op het archief bevat interessante informatie over de geschiedenis van het archief, achtergronden van de archiefvormer en kan ook aanwijzingen voor het gebruik bevatten.

De inventaris of plaatsingslijst is een hiërarchisch opgebouwd overzicht van beschreven archiefstukken. De beschrijvingen zijn formeel en globaal. Het lezen en begrijpen van een inventaris behoeft enige oefening en ervaring.

Bij het zoeken in de inventaris wordt de hiërarchie gevolgd. De rubrieken in de inventaris maken deel uit van de beschrijving op een lager niveau. Komt de zoekterm in een hoger niveau voor, dan voldoen onderliggende niveaus ook aan de zoekvraag.

beacon
 
 
Inleiding
Historisch overzicht
Verantwoording van de inventarisatie
Aanwijzingen voor de gebruiker i
Regesten
1 1134 (september 13 - 23)
Anno incarnationis 1134, indictione 12, anno vero regni
Lotharii 10, imperii vero eiusdem anno 2, episcopatus autem mei anno 7.
Andreas (van Kuyc), bisschop van Traiectum, oorkondt, dat Folcoldus van Berna, een vrij en rijk man, en zijn vrouw Bescela ter ere Gods langs hem ("per manus nostras") hebben opgedragen aan Rodbertus, abt van Insula B. Marie (Mariënweerd), Berna zelf, Masemunde, Erthepe in Tessandria, Altfurse en Merseberch; dat deze abt uit zijn kanunniken een nieuwe abt en confraters aan Berna heeft toegewezen en dit klooster ("ecclesia") onder het bestuur en gezag van hem, de bisschop, heeft gesteld, onder voorbehoud echter van het recht van correctie voor Rodbertus; waarna de bisschop het klooster vrijwaart van vordering en aan Berna de begrafenis en ziekenzalving van eigen mensen toestaat, alsook de olie ("zelf"?), zoals aan Mariënweerd werd toegestaan. Gedaan in het bovengeciteerde jaar, met de met name genoemde, Utrechtse getuigen: 5 proosten en dekenen, 9 kanunniken, 3 vrije mannen en 5 dienstlieden, waaronder de schout en de kastelein.
2092 Norbertijnenabdij van Berne, oud archief, 1134-1857
Inleiding
Regesten
1
1134 (september 13 - 23)
Anno incarnationis 1134, indictione 12, anno vero regni
Lotharii 10, imperii vero eiusdem anno 2, episcopatus autem mei anno 7.
Andreas (van Kuyc), bisschop van Traiectum, oorkondt, dat Folcoldus van Berna, een vrij en rijk man, en zijn vrouw Bescela ter ere Gods langs hem ("per manus nostras") hebben opgedragen aan Rodbertus, abt van Insula B. Marie (Mariënweerd), Berna zelf, Masemunde, Erthepe in Tessandria, Altfurse en Merseberch; dat deze abt uit zijn kanunniken een nieuwe abt en confraters aan Berna heeft toegewezen en dit klooster ("ecclesia") onder het bestuur en gezag van hem, de bisschop, heeft gesteld, onder voorbehoud echter van het recht van correctie voor Rodbertus; waarna de bisschop het klooster vrijwaart van vordering en aan Berna de begrafenis en ziekenzalving van eigen mensen toestaat, alsook de olie ("zelf"?), zoals aan Mariënweerd werd toegestaan. Gedaan in het bovengeciteerde jaar, met de met name genoemde, Utrechtse getuigen: 5 proosten en dekenen, 9 kanunniken, 3 vrije mannen en 5 dienstlieden, waaronder de schout en de kastelein.
nb vervolg:
Notities over de tekst, zoals gegeven in Bijlage I, blz.103:
regel 1. Amen; volgens Hoevenaars en De Fremery zou er andermaal staan: Domini. Ook ons inziens toch eerder: Amen, omdat de eerste letter iets anders, voller is dan de eerste letter van Domini, en vergelijkbaar met de geoblongeerde letter a van anno (tweemaal) in de datering; bovendien is het nauwelijks denkbaar, dat reeds in de aanhef van een dergelijk belangrijk stuk een schrijffout zou zijn gemaakt.
regel 4. Ihesum; men kan o.i. ook lezen: lesum; confer Cappelli p.175.
regel 5 van onder, blz.103, in Insula; is steeds ten onrechte gelezen als: de Insula. regel 5, blz.104, Lotharii X, niet IX, zoals in O.B. Muller en Bouman, nr.350. regel 8; achter: Herimanno preposito heeft De Fremery het woord ecclesie vergeten. regel 11, Willelmo (bedorven); er heeft o.i. niet gestaan Willelmo (geen spoor van derde letter 1 te zien), noch Willemo (te kort voor de ruimte); eerder: Willemno, zoals Hoevenaars leest; te vergelijken met Willelmo, tweemaal op de volgende regel.
NB:
a. Oorspr. I. B. 1. Met het op- en doorgedrukt zegel van de bisschop. Gerestaureerd door het Hauptstaatsarchiv te Düsseldorf, 1965; zie verslag van H. van Bavel, De conservatie van onze stichtingsoorkonde, in: Berne, 19(1966), blz.15-16. De echtheid van de oorkonde werd door 0. Oppermann in 1924 schriftelijk bevestigd.
b. Geïnsereerd in de Kroniek van Berne (reg. nr.31) met vele fouten en omissies.
c. Auth. kopie van notaris Johannes Hogardi Kelders (ca.1600), I. B. 1. [Ook A.R.A. Brussel, Fonds Kerk. Arch. v. Brabant, nr. 5564.]
d. Auth. kopie van Th. van Valkenisse, secretaris van Antwerpen, (ca.1700), I. B. 1.
e. Gedrukte tekst in: Ch. L. Hugo, Sacri et canonici ordinis praemonstratensis annales (Nancy 1734-1736), deel I, probationes, kolom 289.
f. Gedrukte tekst in O.B. Sloet, 1, nr.266.
g. Facsimile in: Tijdschrift voor Noord-Brabantsche geschiedenis, taal- en letterkunde, 3(1885), blz. 43-47, met inleiding en tekst van G. van den Elsen.
h. Afschrift in Kopieboek Hoevenaars (ca.1900), I, blz.302, met noten.
i. Gedrukte tekst in O.B. de Fremery, nr.5, met enige corrigenda.
j. Gedrukte tekst in O.B. Muller en Bouman, nr.350, d.d. 1134 (aug. 3).
k. Transcriptie van H. Camps, de meest correcte; zie Bijlage I, blz.103.
l. H. van Bavel, Rond de stichting van Berne, 1134, in: Berne 35(1982), blz.61-66, waar wordt ingegaan op de datering en de term stichtingsoorkonde, en een uitstekende vertaling wordt gegeven van de oorkondetekst van de hand van H. Camps.
m. H.P.H. Camps, De stichtingsoorkonde van de Abdij Berne (1134); diplomatische aantekeningen, in: Analecta Praemonstratensia 59(1983), p. 258-270; met transcriptie.
n. G.N. Vollebregt, Schriftcitaten en schriftuurlijke reminiscenties in de stichtingsoorkonde van Berne; een bijdrage tot het verstaan van de tekst, in: Analecta Praemonstratensia 59(1983), p.271-287.
[o. Art. kopie v. not. Remb. Ketelers (ca. 1572) in: IV G. Map Kwesties v. Maas en Waal, nr. 1.]
31 (na 1236) [2e helft 15e eeuw, Van Rij].
"Chronicon Bernense", huiskroniek over de eerste eeuw: de lotgevallen van ridder Fulco van Berne, zijn stichting van het klooster in 1134 en enige hoofddata tot 1236.
Ten tijde van vorst Lutger (keizer Lotharius III, 1125-1137) en Andreas (van Kuyc), bisschop van Utrecht (1128-1137) leeft te Berne, gelegen in de waard Vrote in het grensgebied tussen Holland en Thesandrië ridder Fulco. Hij bezit er een sterk kasteel met toren, ringmuur en stenen kapel.
Hij heeft belegeringen te verduren van de hertog van Brabant (Godfried I, 1094-1139), van de graaf van Holland (Dirk VI, 1121-1157) en van Herman, kastelein van Heusden. Een bij Wijk wonende graaf Wichard wordt door Fulco bij een ruzie gedood. Als graaf tussen Maas en Waal moet Fulco de rechtsaangelegenheden leiden in het gebied vanaf Moldeke (Mook) tot Herwede (Heerewaarden), met uitzondering van Withen (Wijchen) en Nifrich (Niftrik). In een hinderlaag gelopen nabij Hemert weet Fulco op wonderbare wijze te ontsnappen, door met zijn paard de Maas over te zwemmen. Hij belooft God, zichzelf en al zijn bezittingen in Zijn dienst te stellen. Fulco trouwt met Bescela van Zumeren (Someren), weduwe van Crafth, een edelman in Maesmond. Volgens zijn belofte probeert hij van zijn kasteel een klooster te maken en krijgt daarvoor in 1133 kloosterlingen uit Rolduc. Deze onderneming mislukt, maar hij slaagt op 3 augustus 1134 met Premonstratenzers uit Mariënweerd. Met een oorkonde van bisschop Andreas van 1134 wordt de stichting bezegeld (de tekst hiervan is nagenoeg volledig in de kroniek opgenomen; regest nr. 1). Fulco wordt zelf lekebroeder in Berne. Ook Bescela verlaat de wereld en sticht een zusterklooster van dezelfde orde te Wort (Woerd bij Altforst).
De eerste abt Everardus laat het klooster bouwen en vernieuwen, sticht uithoven te Rijswijk, Wijk, Babiloniënbroek, Gaal (onder Schaijk), Bernhese (onder Heeswijk-Dinther) en Maarsbergen, en bouwt huizen te Sanden (te Niftrik, gem. Wychen) en Derenborch (Dennenburg?) bij Uudenholt (beide in het Land van Ravenstein). Onder zijn bestuur verschijnt de H. Maagd Maria aan Onulphus en zijn vriend, de scriptor Theodericus, wanneer beiden hun oude dag doorbrengen in Woerd. Na abt Everardus volgen onder vermelding van enige data: Hugo van Terwaan, God-schalk uit Postel, Everardus II, Henricus Hermanszn van Alfen, Arnoldus, Henricus voorn. (herkozen), Theodericus en Ludovicus. Deze abtenlijst wordt besloten met de vermelding van de opvolging van Ludovicus door Walterus in 1236. [Van Rij: 1231]
Records 101 t/m 200
Records 201 t/m 300
Records 301 t/m 400
Records 401 t/m 500
Records 501 t/m 600
Records 601 t/m 700
Records 701 t/m 800
Records 801 t/m 900
Records 901 t/m 974
Inventaris

Kenmerken

Datering:
1134-1857
Vindplaats origineel:
Depot Abdij Berne, Heeswijk-Dinther