skip naar content skip naar hoofdnavigatie spring naar service navigatie
sluit
Hulp nodig?

Chat is online op maandag t/m vrijdag van 10.00 - 16.00 uur en van 19.00 - 22.00 uur.

Op dit moment zijn we offline. Je kunt je vraag stellen via e-mail of WhatsApp: 06-12887717 (alleen berichtjes)

Meer informatie over de chat-service? Klik hier

Online op dit moment

Stel je vraag

Arnout van Erp
Arnout van Erp Bhic
Menu
sluit
Hulp nodig?

Chat is online op maandag t/m vrijdag van 10.00 - 16.00 uur en van 19.00 - 22.00 uur.

Op dit moment zijn we offline. Je kunt je vraag stellen via e-mail of WhatsApp: 06-12887717 (alleen berichtjes)

Meer informatie over de chat-service? Klik hier

Online op dit moment

Stel je vraag

Arnout van Erp
Arnout van Erp Bhic

Archieven

334 Jan Baars en J.P.C. Kleijn, 1927 - 1972

Uitleg bij archieftoegang

Een archieftoegang geeft uitgebreide informatie over een bepaald archief.

Een archieftoegang bestaat over het algemeen uit de navolgende onderdelen:

• Kenmerken van het archief
• Inleiding op het archief
• Inventaris of plaatsingslijst
• Eventueel bijlagen

De kenmerken van het archief zijn o.m. de omvang, vindplaats, beschikbaarheid, openbaarheid en andere.

De inleiding op het archief bevat interessante informatie over de geschiedenis van het archief, achtergronden van de archiefvormer en kan ook aanwijzingen voor het gebruik bevatten.

De inventaris of plaatsingslijst is een hiërarchisch opgebouwd overzicht van beschreven archiefstukken. De beschrijvingen zijn formeel en globaal. Het lezen en begrijpen van een inventaris behoeft enige oefening en ervaring.

Bij het zoeken in de inventaris wordt de hiërarchie gevolgd. De rubrieken in de inventaris maken deel uit van de beschrijving op een lager niveau. Komt de zoekterm in een hoger niveau voor, dan voldoen onderliggende niveaus ook aan de zoekvraag.

beacon
 
 
Inleiding
Ten geleide

Het uitkomen van deze inventaris vraagt om een toelichting. De verwerving en bewerking van de archieven van Zwart Front en Nationaal Front leidde tot contact met de geboren en getogen Amsterdammer Jan Baars, in die tijd woonachtig te Blaricum. Deze contacten hadden tot gevolg, dat de heer Baars aanbood zijn collectie archivalia, zijn bibliotheek en de verzameling voorwerpen, die op zijn politieke verleden betrekking hebben, aan het Rijksarchief in Noord-Brabant af te staan.

Ik heb deze schenking dankbaar aanvaard omdat dit archiefmateriaal het inzicht verbetert in een zeer belangrijke periode van onze geschiedenis. Dubbel waardevol is deze schenking door de schaarsheid aan documentatie uit de kringen van het verzet. Tijdens de bezetting was het immers levensgevaarlijk afspraken en handelingen schriftelijk vast te leggen. De inleiding op deze inventaris gaat in op de politieke loopbaan van de heer Baars, die via het fascisme, mede uit een grondige afkeer voor het anti-semitisme, in het verzet terecht kwam.

Dr. L.P.L. Pirenne, Rijksarchivaris in Noord Brabant, 1979
Historisch overzicht
Inleiding
Jan Baars en het fascisme
334 Jan Baars en J.P.C. Kleijn, 1927 - 1972
Inleiding
Historisch overzicht
Jan Baars en het fascisme
Jan Baars stond samen met Alfred Haighton en Hugo Alexander Sinclair de Rochemont op 9 december 1927 aan de wieg van "De Bezem" - Fascistisch Weekblad voor Nederland. * 
De Bezem volgde "De Vaderlander" op, het orgaan van het zieltogend Verbond van Actualisten. Dit verbond was in 1922 opgericht door Haighton en Sinclair als uitlaatklep voor ontevreden liberalen en volgelingen van de Leidse hoogleraar G.J.P.J. Bolland. Volgens Haighton was het Verbond van Actualisten de eerste rechts-radikale groepering in Nederland. * 
De Bezem wilde een frisse anti-demokratische wind door politiek Nederland laten waaien en het parlementair speelplaatsje i.c. De Tweede Kamer der Staten Generaal eens goed schoonbezemen. * 

Het succes van het anti-demokratisch blad De Bezem was voor Haighton, geldschieter en onruststoker bij uitstek, en voor Sinclair, de algemeen redacteur/secretaris en ideoloog, voldoende aanleiding tot oprichting op 15 december 1928 van een politieke vereniging "De Bezem". In de ontwerp-statuten stelt De Bezem zich tot doel om als rechtspersoon met wettige middelen de ontwikkeling van het fascisme in Nederland te bevorderen, zowel metterdaad, als in woord en geschrift. * 
Evenals bij de start van het Italiaans fascisme wordt ook niet duidelijk bij het Nederlands fascisme, wat de leer van dat fascisme is. Eerder wordt het fascisme bekeken als een "doe-mentaliteit' en als tegenzin in het parlementair demokratisch stelsel.
Door de medewerking van de bohémien Erich Wichman en de volkse propagandist Jan Baars, die een uitstekend redenaar was, hadden het blad en de beweging enig succes. De vereniging De Bezem had in Amsterdam, waar Jan Baars ná de dood van Wichman op 1 januari 1929 de leiding had overgenomen, de grootste weerklank. * 
In de tweede jaargang (1929) van De Bezem nam Baars de column over van H. Schilthuizen en hekelde hij, speciaal toegespitst op Amsterdam, onder de titel "Brieven van Hein Boezeroen" de maatschappelijke toestanden. *  Omdat Sinclair de Rochemont zich ergerde aan de toenemende populariteit van Jan Baars trad Baars in 1929 uit De Bezem. * 
Echter niet voor lang. Op 7 maart 1930 ging De Bezemgroep uit elkaar. Baars en Haighton kregen De Bezem in handen, terwijl Sinclair de Rochemont met enige anderen een "Nood-Uitgave" van de Bezem verzorgden. *  Nadat, ná de breuk met Sinclair, aanvankelijk de student A.J. de Vries als redacteur van De Bezem was opgetreden, werd op 20 juni 1930 Jan Baars de nieuwe redacteur en daarmee de feitelijk leider van De Bezem. * 
In maart 1931 werd de Vereniging omgezet in de Fascisten-Bond "De Bezem". Steeds vaker trad Jan Baars op als spreker en nu ook buiten Amsterdam. Hij werd daardoor meer en meer als Algemeen Leider aanvaard, zeer tegen de zin van de eerzuchtige Alfred Haighton. Toen Baars op 1 juni 1932 naar Italië vertrok, waar hij ondermeer te Rome in audiëntie bij de Fascistenleider Benito Mussolini werd ontvangen, beraamde Haighton een coup tegen Baars. *  Hij liet De Bezem met een hakenkruis verschijnen en trad met enkele volgelingen toe tot de NSNAP van Adelbert Smit. Tevens maakte hij Baars brodeloos door hem uit zijn dienst te ontslaan. Baars wist bij zijn terugkeer uit Italië, gesteund door een groot aantal getrouwen, de touwtjes weer snel in handen krijgen en stichtte de "Algemeenen Nederlandschen Fascisten Bond". *  Op 9 juli 1932 verscheen het blad "De Fascist" als voortzetting van De Bezem en als gezuiverd orgaan van de nieuwe ANFB. * 

In het nummer van 30 juli 1932 werden de heimelijke aktiviteiten van Haighton en de zijnen uit de doeken gedaan. Haighton werd uitgesloten en in De Fascist van 20 augustus 1932 werden de statuten afgedrukt van de ANFB. Het Italiaans model van het fascisme werd in de doelstelling van de ANFB als volgt verwoord:
a. de fascistische gedachte zowel door woord als geschrift te verspreiden;
b. de eerbied voor het Huis van Oranje aan te wakkeren;
c. de volksvertegenwoordiging zó te hervormen, dat slechts één grote corporatieve raad adviseert. Die raad is samengesteld uit vertegenwoordigers van de door werkgevers en werknemers in iedere bedrijfstak gevormde gilden, alsmede uit vertegenwoordigers uit de vrije beroepen. * 
De ANFB maakte een korte periode van bloei mee zeker ook door de aktiviteiten van haar leider Jan Baars die op 28 september 1932 zijn 100ste redevoering van dat jaar hield. *  Fascistische partijen houden echter van splitsingen en zo ontstond er in november 1932 weer een paleisrevolutie, ditmaal onder aanvoering van de eveneens bekende propagandist C.J. Knotsenburg, die de Rotterdamse vleugel aanvoerde. Nog in dezelfde maand werden de ontrouwen verwijderd. * 

Een poging van Sinclair de Rochemont in december 1932 om alle fascistische groeperingen onder één noemer te brengen mislukte. *  In De Fascist van 17 maart 1933 nam men onder de kop "Geen Jodenhetze" scherp stelling tegen het anti-semitisme in Duitsland. Baars stuurde in maart 1933 onderstaand telegram aan Hitler: "In Namen der Humaniteit ersuchen wir Eure Excellenz ergebenst keine Progroms gegen die Juden zu gestatten. Baars, Führer der Algem. Nederl. Fascisten Bond." *  In mei 1933 werd een felle aanval geopend op Haighton in verband met diens anti-semitisme. * 
Erfgoedstuk
De ANFB met als lijsttrekker Jan Baars nam nog deel aan de tweede kamerverkiezingen en zelfs kon Jan Baars voor zijn partij reclame maken middels een propaganda-toespraak over de radio op 22 april 1933. Bij de verkiezingen - een paar dagen later - haalde de ANFB geen zetel. * 
In september 1933 gingen de ANFB onder leiding van Baars en de Nationale Unie onder leiding van Gerretson samenwerken in de zgn "Corporatieve Concentratie". Deze samenwerking was al enigszins totstandgekomen in de zomer van 1933 met het oog op de verkiezingen. Spoedig echter viel deze samenwerking weer uiteen. * 

Een nieuwe scheuring in de gelederen deed Jan Baars besluiten om een nieuwe organisatie op te richten nl "De Nederlandsche Fascistische Beweging". Deze beweging had ook een eigen blad "De NFB (De Bezem)". Het verscheen onregelmatig van 20 juli 1934 - 13 oktober 1934. *  Eind 1934 kunnen we beschouwen als het tijdstip waarop Baars zijn geloof in het fascisme begon te verliezen. Zijn rol werd in mei 1934 overgenomen door Arnold Meijer met zijn Zwart Front. * 
Jan Baars vóór en gedurende de oorlogsdagen
Jan Baars ná de oorlogsdagen
De Haagse Illegaliteit en Haagse Marechaussee gedurende de oorlogsjaren
Het archief
Aanwijzingen voor de gebruiker
Bijlage: register van persoonsnamen
Erfgoedstuk

Kenmerken

Datering:
1927-1972
Vindplaats origineel:
BHIC 's-Hertogenbosch
Openbaarheid:
Deze toegang bevat een of meer stukken die tot 1 januari 2099 niet zonder meer openbaar zijn.
Het precieze jaar van openbaarheid kun je per inventarisnummer vinden.

Bij vragen kun je contact opnemen met het BHIC.