de familie der Kraankinderen, Den Bosch, rond 1750
Jan Toirkens
vertelde op 9 mei 2019 om 22:59 uur
Nee.... dat was dus geen echte familie naar genealogische maatstaven, geen ouderpaar dus, maar een gilde van hatdwerkende mensen in de havens van Den Bosch, die verantwoordelijk waren voor het laden en lossen van schepen. Hoe werd er gelost? Met een kraan zoals blijkt ui de naam van dat Gilde. Op de Smalle Haven stond er zelfs een huis vernoemd naar die aktiviteiten, het huis genoemd *De Kraan*. In 1769 moest het gilde aktie nemen over iets dat men niet over zijn kant kon laten gaan. Hun goede naam als *Kraankinderen* stond op het spel.
De dekens van dat gilde in 1769 waren Johannes Harthout en Godefridus Kuenen. Samen met 13 andere gildeleden spannen ze een proces aan tegen hun eigen lid- cq. *Kraankind* te weten Hermanus van Luinen, wegens een zware belediging. Hermanus had nl. in een discussie met Caspar Brantse, zijnde een ander Kraankind, op 3 oktober 1769 diverse keren luid uitgeroepen *dat alle Kraankinderen schelmen en dieven waren* Dat lieten ze zich niet gezegd worden. De groep Kraankinderen omvat de volgende personen, naast de 2 genoemde dekens : Roelof Snel (Christiaans), Joost Sparo, Jacob Walwijk, Cornelis Hopmans, Isaacq de Kock, Jan Adam Schats, Caspar Brantse, Jan Herman Vogelsang, Nicolaes van Elsen, Johan Coenraad Vink, Jan van Woerkom, Jacob Henni en Johan Maclean, allen inwoners Den Bosch. Hun gezamelijke attestatie wordt door allen ondertekend (allen konden schrijven) en hun medelid Hermanus van Luijnen krijgt de kans om zich schriftelijk te verweren. Maar Hermanus reageert pas op 30 december 1769.
jan toirkens
zei op 10 mei 2019 om 15:40
Een groep hardwerkende lieden dus, betrokken bij het laden en lossen van granen, hout, viswaren om maar een paar zaken te noemen. Ergens kwam ik de term *bierdragers* tegen, misschien was dat eveneens het handwerk van het gilde der Kraankinderen. Ze waren mogelijk niet geheel onbemiddeld, maar tegelijkertijd hoorden ze niet echt tot de *gegoede* stand (lees de bezittende klasse), is mijn eerste indruk. Toch in een paar gevallen stond iemand van het gilde der Kraankinderen borg voor een inkomend persoon die het poorterschap of burgerschap voor Den Bosch aanvroeg, de periode waarover ik spreek is 1750-1800.
jan toirkens
zei op 10 mei 2019 om 15:55
En waar stond die kraan dan wel?. Mogelijk op Vismarkt van destijds. In november 1773 (353 verso) is er in een akte sprake van een huis aan de Vismarkt, genoemd *de Kleine Ring* staande NAAST het huis der Kraankinderen. Een ander huis op de Vismarkt genoemd *Bourgondien*, wordrt gesitueerd als staande tegenover de kraan. Voila.. dat lijkt me een geschikte plaats voor een kraan, de vismarkt dus. En .. ook van belang is dat een der Kraankinderen een zekere Johannes Coenraad Vink was. Het kan geen toeval zijn dat de eigenaresse van het huis *de Kleine Ring* ene Dorothea Vink was. Mijn beste gok is dat Dorothea familie was van een der Kraankinderen. Tot hoors en groet..
Dorethé
zei op 10 mei 2019 om 16:14
Leuk om deze stukjes te lezen, Jan. Dank je wel. Ik ben de term "kraankind" ook weleens tegengekomen, wist niet wat ik me daarbij moest voorstellen.
Anton :-) De tweede link werkt uitekend. Parchtig dus... geeft meteen de situatie weer aan de Vismarkt van toen en ook het eerste *plaatje* van hoe die kraan er uitzag. Op een soort stenen verhoging. De kaart uit 1649 toont aan dat er mogelijk al langer een groep Kraankinderern was, dan mijn voorbeeld uit het jaar 1769. Ten zeerste bedankt Anton....
jan toirkens
zei op 12 mei 2019 om 23:51
En wie verdere diepgang over de kraan en de Kraankinderen zoekt ? Ja dat kan, zie stadarchief Den Bosch, (inventaris) :
nummer 4905 Stukken betreffende kraankinderen en hun rechten, 1640-[eind-18de eeuw]. 1 omslag
De baan van arbeider aan de stadshijskraan (kraankinderen) behoorde tot de
ambten van de kleine tour.
jantoirkens
zei op 22 april 2023 om 01:16
In een akte Berlicom (5120-68, scans 84 en 85) in nov. resp. dec. 1725 treedt op ene Laurens Gerits van Balcom als man van Geertruijt Duffels, hij als *gezworen kraankind* met zijn vrouw, schenkt bezit onder Berlicom aan Jan Joost van Spangien en aan diens zuster Maria Joost Spangien als inwoners van Berlicom (donatie tijdens het leven). Laurens en diens vrouw Geertruijd wonen dan in Den Bosch. Het lijstje met kraankinderen is groeiend dus.
