skip naar content skip naar hoofdnavigatie spring naar service navigatie
sluit
Hulp nodig?

Chat is online op maandag t/m vrijdag van 10.00 - 16.00 uur en van 19.00 - 22.00 uur.

Op dit moment zijn we offline. Je kunt je vraag stellen via e-mail of WhatsApp: 06-12887717 (alleen berichtjes)

Meer informatie over de chat-service? Klik hier

Online op dit moment

Stel je vraag

Marte Stoffers
Marte Stoffers Bhic
Menu
sluit
Hulp nodig?

Chat is online op maandag t/m vrijdag van 10.00 - 16.00 uur en van 19.00 - 22.00 uur.

Op dit moment zijn we offline. Je kunt je vraag stellen via e-mail of WhatsApp: 06-12887717 (alleen berichtjes)

Meer informatie over de chat-service? Klik hier

Online op dit moment

Stel je vraag

Marte Stoffers
Marte Stoffers Bhic

Gezin Laurentius Lavrijsen (Vreijsen) - Wilhelmina van de Put.

Karel Gijsen vertelde op 27 december 2018 om 16:39 uur
Het paar huwde te Reusel op 18.10.1739. Kan iemand me vertellen waar en wanneer deze personen geboren zijn en wie hun ouders waren ?

Reacties (36)

Norah zei op 27 december 2018 om 17:04
Als je kijkt bij -thijs.heemkundereusel-, dan vind je o.a.:

Wilhelma Peter van de Put * ca. 1715 Reusel.
Ouders zouden zijn geweest:
Petrus Adriaen Puts en Anna Sijmon Hartoghs, getrouwd te Reusel 22-04-1714.
Wilhelma werd begraven te Reusel 22-12-1784.
Jeanne1 zei op 27 december 2018 om 17:43
Er is ook een schepenbankakte van het huwelijk van dit echtpaar te vinden op www.zoekjestamboom.nl .
Ze trouwden op 3-10/18-10 1739 voor de schepenbank van Bladel. Louvrijs Jan Louvrijsen, J.M., geb. Geldrop en Willemina Peeter van de Pudt, J.D., geboortich ende beijde woonachtigh alhier tot Reusel.
Jeanne1 zei op 27 december 2018 om 18:56
Ik vond twee dopen in Geldrop:
1. Laurentius Vreijssen 22-4-1718, zn. van Joannes Vreijssen en Joanna Peters. Getuigen: Joanna Arions, Petrus Driessen en Anna Vreijssen.
2. Laurentius Vrijssen 13-1-1720, zn. van Joannes Vrijssen en Antonia Willems. Getuigen: Jacobus Vrijssen en Elizabetha Peters.

Heb je de kinderen van Laurentius en Wiiilemina al gevonden? Aan de vernoemingen en de doopgetuigen zou je misschien kunnen zien van wie ze afstammen.
Norah zei op 27 december 2018 om 19:48
Ik ga voorzichtig uit van de oudste Laurentius/Vrijs. Er was wel een dochter Joanna, maar geen dochter Antonia/Antonetta.
Norah zei op 27 december 2018 om 20:01
R.K. dopen Reusel 1709-1717 ontbreken. Wilhelma/Guilielma kan in deze jaren gedoopt zijn.
Mvg.
jan toirkens zei op 27 december 2018 om 21:48
In het gezin Joost Rooijmans (geboren ca.. 1717) gehuwd met Maria van de Put, wonend te Reusel kom ik als doopgetuigen van diens kinderen tegen Vreijs Jan Vreijssen (1746), Peter van de Put (1739), Johanna van de Put (1743), Anna van de Put, (1744), Gertrudis van de Put (1750) en Wilhelmins Lavrijsen (1752). Me lijkt me dat er verband is met de personen uit de vraagstelling.
Norah zei op 28 december 2018 om 10:40
Jongere kinderen P. van de Put(Puts)-Hertoghs, gedoopt te Reusel:
Johanna 1725
Simon 1728
Gertrudis 1731
Joannes 1733
Simon 1735

Petrus van der Put was doopheffer bij kleinzoon Joannes Lavreijssen
* 01-09-1742 Reusel.
De kant van Wilhelmina klopt, nu nog de kant van Lavreijssen in Geldrop.
Jeanne1 zei op 28 december 2018 om 11:59
Schepenbankakte Bladel 30-5-1737: overeenkomst tussen de voogden van de kinderen van Jan Louvrijsen ter ene zijne en Jenna Peeter Panis en Simon Paulus Vorsters. Betreft goederen en alimentatie.

Joannes Vreijsen +12-10-1736 Reusel.

Jenna Peeter Panis tr. 14-5/2-6-1737 Bladel Sch. met Simon Paulus Vorsters. Beiden komen uit en wonen in Reusel. Vorige partner bruid: Jan Louvrijsen.

Met deze gegevens weten we nog niet of deze Jan en Jenna de ouders zijn van Laurentius die met Willemina van de Put trouwde, maar misschien kunnen we hiermee weer verder zoeken.
jan toirkens zei op 28 december 2018 om 15:30
Als we weten wie de voogden zijn in 1737, (Bladel) meestal ooms van weerskanten van de familie,komt er meer zicht op de parentatie.
Norah zei op 28 december 2018 om 16:10
Jeanne heeft het naar mijn bescheiden mening weer prima voor elkaar!
Simon Vorsters is doopheffer samen met Anna van der Put bij doop kind Laureijssen *05-09-1740 Reusel.
Jeanne1 zei op 28 december 2018 om 16:10
Die voogden waren Jan Panis en Hendrick Jacobs.
Jeanne1 zei op 28 december 2018 om 16:49
Dank je wel, Norah, maar jij kunt er ook wat van! Het is leuk om een voorzet te geven, die jij er dan weer in kopt.
Op 13-12-1754 was Simon Pauwels Vorsters weer getuige, nu bij de doop van Petrus Lavreijsen, zn. van Lavreijsen-van de Put. Hij getuigde "nomine" Judocus Roymans. Dat zal de Joost zijn die Jan gisteren noemde. De andere doopgetuige was Maria Anna Jan Lavreijsen. Ik denk dat we nu wel vast kunnen stellen dat de in de vraag genoemde Laurentius een zoon was van Joannes Vreijssen en Joanna (Jenna) Peeter(s) Panis.
jan toirkens zei op 28 december 2018 om 18:02
Jeanne1 : Inderdaad denk ik dat de clou werd gevonden... wie de ouders waren uit de vraagstelling. Laurentius die in Geldrop werd geboren als zoon van Jan en Jenne Peters trouwde dus met Willoemijna. Moeder Jenne Peters in Gedrop is dan de zelfde als Jenne Peters Panis dunkt me. Nog een bewijs van de samenhang der dingen : Bij doop Simon Lavrijsen in Reusel 6 december 1744 is een der getuige Maria Roijmans, te lezen als Maria van de Put die was gehuwd met Joost Rooijmans. Joost Rooijmans had wel een dochter Maria maar die was geboren in 1739 en kan dus onmogelijk in 1744 dopgetuige zijn geweest,
Jeanne1 zei op 28 december 2018 om 19:02
Ja, Jenna Peeter Panis moet dezelfde zin als Joanna Peeters.
Doop 16-3-1698 Reusel: Joanna Panis, dr. van Petrus Ad Panis en Maria NN. Getuigen Adrianus Jacobus en Heijlwigis NN.
Jeanne1 zei op 28 december 2018 om 19:19
Doop Joanna Panis 16-3-1698, Reusel, dr. van Petrus Ad Panis en Maria NN.
Getuigen Adrianus Jacobus en Heijlwigis NN. Joanna Peeters moet wel Jenna Peeter Panis zijn.

Petrus Ad Panis tr. op 25-8-1697 / 13-10-1697 in Reusel met Maria Jacobus. Dat is dus de moeder van Jenna. Vermoedelijk is zij familie van Hendrick Jacobs, de voogd uit de schepenbankakte.
Petrus Adrianus Panis trouwde eerder met Anna van Hercq (1-3 / 3-3-1693, Reusel), maar die moet vroeg zijn overleden.
jan toirkens zei op 28 december 2018 om 22:08
In het gezin van Laurens Jan Lavrijsen met Wilhelmina van de Put vond ik 8 kinderen, Johanna (1740), Joannes (1742) Simon (1744), Maria (1747), Peter (1750=, Anna (1752), Petrus (1754) en Gertrudis (1757). Als doopgetuigen van de Lavrijssenenskant komen als doopgetuigeb opdraven Nicolaas JanLavriijsen, Joannes Jan Lavrijsen, Maria Anna Jan Lavrijssen en Adrianus Jan Lavrijssen.
Nicolaas en Adriaans zoons van Jan Lavrijssen zijn mogelijk de broers van Jan Lavrijsen (Jan die huwde met Jenne Peter Panis).
jan toirkens zei op 28 december 2018 om 22:40
De laatste zin te beginnen met Niolaas moet zijn... Nicolaas en Adriaan zoons van Jan Lavrijsen en de twee nader Lavrijssengetuigen zijn mogelijk broers en zuster van Laurentius Jan Lavrijssen, welke Laurentius was gehuwd met Wilhelmina van de Put (sorry voor de uitglijder).
jan toirkens zei op 30 december 2018 om 20:07
Samenhangend met de vraagstelling, heb ik nog een eigen vraag, mag dat ? Ondermeer uit het gezin van Laurens Jans Lavrijsen gehuwd met Wilhelmina Peters Put is er een zoon Jan, gedoopt Reusel 1 september 1742 die huwde met Petronella van Celen. Er zijn ook nog twee zoons Peter, de ene gedoopt Reusel 11 april 1750 en een tweede Peter gedoopt Reusel 13 december 1754, de eerste waarschijnlijk jong overleden.
Nu.. een van die twee Peters, Peter Lavrijsen trouwt Reusel 31 januari 1779 met Adriana Maas, er zijn kinderen te Reusel gedoopt in de jaren 1779 tot en met 1795. Uit de doopgetuigen blijkt overduidelijk dat Peter de zoon is van het echtpaar Laurentius Lavrijsen (van der Put). Maar er is een tweede Peter rond de zelfde tijd te Reusel. Ene Peter Lavrjsen trouwt Reusel 25 februari 1781 met Maria van Gorp. Kinderen in de jaren 1781 tot en met 1798. Eigenlijk geen enkele doopgetuige in samenhang met de andere Peter (als eventuele broer) , noch in samenhang met Laurens Lavrijsen gehuwd met Wilhelmina van de Put. Ook de namen van de kinderen zijn nogal anders dan te verwachten zou zijn, een zoon Antonius, Gerardus, Cornelis etc.
Mijn vraag gaat dus over deze laatstgnoemde Peter gehuwd met Maria van Gorp.
Kent iemand diens ouders?
Jeanne1 zei op 30 december 2018 om 20:36
Peter Lavrijsen, weduwnaar van Maria van Gorp overlijdt op 1-5-1833 in Reusel (akte 3-5), 81 jaar, zoon van Jan Lavrijsen en Maria Driedonks. Hij werd gedoopt op 19-2-1752, ook in Reusel. www.zoekjestamboom.nl
jan toirkens zei op 30 december 2018 om 22:02
@Jeanne1 : dank je wel voor je snelle antwoord. Ik ben weer 2 generaties verder terug dan in de tijd. Lastig groepje die Lavrijsens, Mijn moeder was dochter van pachters-Driek ofwel Roijmans, die met Johanna Lavrijsen trouwde, vandaar mijn vraag. Bedankt!
Jeanne1 zei op 30 december 2018 om 22:34
Graag gedaan, Jan. Het is inderdaad een ingewikkelde familie. Veel succes!
Karel zei op 2 januari 2019 om 16:16
Eerstens aan iedereen die reageerde op mijn vraag van 27 dec.2018 naar info aangaande de generatie vóór het gezin Laurentius Lavrijsen - Wilhelmina van de Put, mijn oprechte dank en mijn allerbeste wensen voor een gezellig en stevig 2019.
Momenteel probeer ik "zekerheid" te krijgen rond het gezin Petrus Adrianus Puts - Anna Symon Hartoghs.
Op 28 dec.2018 zei Nora dat Wilhelma Peter van de Put, gedoopt ca 1718 te Reusel en getrouwd op 22-04-1714, een dochter zou zijn van dit gezin. Ze verwijst naar - thijs heemkundereusel -. Dezelfde dag geeft ze een lijstje van 5 jongere kinderen.
Blijkbaar ben ik wat onhandig want het lukt me niet om bij Heemkunde Thijs "binnen" te raken.
Mijn bijkomende vragen rond dit gezin P.A. Puts - A.S. Hertoghs:
1) kan iemand mij een kopie bezorgen van de bewuste informatie uit de dossiers Thijs ?
2) wie waren de doopheffers voor Simon van de Put op 8 feb.1728 ? Mijn vaardigheid voor oud schrift laat me hier in de steek.
Verder nog:
- mogelijk was er in het gezin nog een dochter Amelie !
- in Reusel RK ontbreken blijkbaar de aktes 1709 - 1724 !
Norah zei op 2 januari 2019 om 20:07
Dag Karel,

Bij deze geef ik je de desbetreffende site door:
thijs.heemkundereusel.com/antwoorden/nverspaandonk.htm
Als je op deze bladzijde naar beneden gaat, dan kom je Wilhelma met haar man tegen. Het klopt, diverse jaren dopen reusel ontbreken, zie een andere reactie.
Onderaan de bladzijde zie je ook nog een mailadres van de maker van de site, misschien weet hij meer.
Ik probeer dalijk de rest door te geven.
mvg.
Norah zei op 2 januari 2019 om 20:21
Doopheffers doop Simon 08-02-1728 Reusel waren Leonardus Hertoghs en Anna Winckels.
jan toirkens zei op 3 januari 2019 om 14:28
©Karel : ik heb geen dochter Ameliem daarom hier het ijstje van de kinderen in het huwelijk van van der Put , met de jaren dat ze trouwden en met wie.
Maria Reusel 1738 Joost Rooijmans
Adriana (Jaantje) Bladel 1741 Peter Steijnen
Anna Reusel 1748 Laurentius van Poppel
Wilhelmina Reusel 1739 Laurentius Jan Lavrijsen
Gerard (Gevert) Reusel 1738 Petronella Haeren
Johanna Reusel 1747 Cornelis Verspaendonk
Getrudis Reusel 1752 Antonis van Gorp
Joannes Reusel 1760 Petronilla Joosten

Met beste groet
jan toirkens zei op 4 januari 2019 om 19:38
Dank zij het geweldige werk van Dhr. Thijs van de Zanden uit Reusel (Heemkundekring) en diens collega Dhr. Verhoeven werd me onlangs duidelijk dat de onderhavige familie Lavrijsen eigenlijk Fabri heette, omdat enkele vriendelijke forumleden hier de fragmentgenealogieen van zijn hand vermeldden. Ik had er geen weet van dat mijn grootmoeder Johanna Lavrijsen en mijn overgrootmoeder Maria Lavrijsen (beiden gehuwd met Roijmans) eerder terug in de tijd medio 17e eeuw dezelfde voorouders hadden. Kwartierverlies dus zoals dat heet. maar van veel groter belang is dat er een zeer interessante familie Fabri gekoppeld kon worden. Mijn dank aan alle bijdragers(sters) in deze vraagstellling.
Karel zei op 15 januari 2019 om 15:58
Wat betreft de Laurentius Joannis Vreijsen in dit verhaal kom ik niet in het reine. Er is voor mij geen zekerheid omtrent afstamming.
Mogelijk was een van de volgende personen de Laurentius Vreijsen die gehuwd was met Wilhelmina van de Put, maar gegevens om de juiste connectie te leggen ontbreken.
a) Vrijsen Laurentius, geboren te Budel op 22 maart 1705.
Ouders: Joannes Vrijsen en Henderina Peters.
b) Laurentius Vreisen, geboren te Heeze op 14 juli 1715.
Ouders: Joannes Vreisen en Henrica Joannes Evers.
c) Vreijssen Laurentius, geboren te Geldrop op 22 april 1718.
Ouders: Joannes Vreijssen en Joanna Peters.
d) Vrijssen Laurentius, geboren te Geldrop op 13 januari 1720.
Ouders: Joannes Vrijssen en Antonia Willems.
Norah zei op 15 januari 2019 om 16:38
Bij zijn huwelijk was ene Nicolaas Jan Vreijssen getuige, mogelijk een broer van hem.
Ik zag dat Jeanne doorgaf dat Laurentius in Geldrop geboren was, waarschijnlijk ook daar gedoopt.
Kortom, was er een dochter Joanna, of een dochter Antonia in het gezin? Vernoemd naar grootmoeder paternel.
Zie de vorige reacties.
jan toirkens zei op 17 januari 2019 om 14:44
Nicolaas Jan Vreijsen (Lavrijsen etc.) trouwt te Bladel met Adriana van Herk, worden dan beiden aangemerkt als geboortig van Bladel. Kinderen te Bladel periode 1760-1775 (7), er is geen dochter Antonia of zoon Antonis. De genoemde Laurentius Jan Lavrijssen die huwde met Wilhelmina van de Put, kinderen in de periode 1740-1757 te Reusel lijkt me eerder een halfbroer dan een broer van Nicolaas, maar das een veronderstelling, nog geen bewijs. Nicolaas als geboortig van Bladel zou geboren zijn rond 1740, eveneens dus een veronderstelling . Dat de ene broer of halfbroer geboren is te Bladel en een andere in Geldrop is best mogelijk. Bij molenaars, knechten van molenaars is dat een *euvel*.. ze verhuizen van de ene pachtmolen naar de andere. Ook dat is alleen maar een gedachtengang mijnerzijds.
Jeanne1 zei op 17 januari 2019 om 15:36
Het zou ook kunnen dat Nicolaas Lavreijsen en Adriana van Herk in Reusel waren geboren en woonden. Hun huwelijk staat ingeschreven in het "Trouwregister over de Dingbank Bladel, Reusel en Netersel". In de akte staat: geboren en wonend alhier. Dat zou wat mij betreft net zo goed Reusel kunnen zijn. Ze trouwden voor de schepenbank op 12-1-1758 / 00-02-1758.
Ze trouwden RK op 21-1-1758 / 5-2-1758 in Reusel. Beiden waren meerderjarig, dus Nicolaas moet al eerder dan 1740 zijn geboren.

Van Laurentius Lavrijssen en Joanna Peter Panis had ik 5 kinderen gevonden:
1718 Geldrop
1729, 1731, 1733, 1736 Reusel. (zie op dit Forum: Gezin Lavrijsen te Reusel, 1-1-2019, 16.15 uur)
Daarbij zit geen Nicolaas, maar tussen 1718 en 1729 zou er een Nicolaas geboren kunnen zijn.
jan toirkens zei op 17 januari 2019 om 23:57
@Jeanne1 : Ja, even niet goed opgelet... (ik dan ). Had alleen gekeken naar het schepenbankhuwelijk van de gecombineerde bank Bladel, Reusel. Netersel. Okay je hebt gelijk, het huwelijk dus voltrokken in de gecomioneerde dingbank (lees de parochie Reusel) dus in ieder geval kwam de vrouw uit Reusel en NIET uit de parochie Bladel (van de kant van de familie Panis). Ik heb verder nog eens goed tot me door laten dringen wat Karel de laatste keer zei dat *hij nog niet zeker was* etc. Ik kom er op terug nog, omdat ik denk dat Karel nog wat meer in de portefeulle heeft dan hij in de vraagstelling poneert. Hij zegt problemen met het oud.schrift te hebben, wist blijkbaar niet van het bestaan van de website van de heemkunde Reusel, maar is wel redelijk snal klip en klaar in zijn conclusie dat hij *nog onzeker is over die afstamming* (zie vraagstelling). Na bestudering van wat er hier nu voorhanden is aan gegevens in dit topic, geef ik hem enigermate gelijk. Er zitten meer haken en ogen aan deze fragmentgenealogie.
Wordt vervolgd.
jan toirkens zei op 18 januari 2019 om 12:11
Voor schepenen Eersel huwt op 16 juli 1747 Peter Jan Vreijsen, geboren te Geldrop wonend te Duizel met Johanna Jacob Borgers. Kinderen 4 maart 1751 (Adriana), 28 maart 1753 (Johanna), 9 januari 1755 (Johannes Jacobus,) 15 december 1758 (Maria Margareta) en 1 september 1760 (Joannes). Vader Peter is een van de erfgenamen van Maria Huijbrechts, zie regest Reusel. Ik kon echter zijn (Peters) doop NIET vinden in Geldrop, keek ik er overheen dan?. Het intrigreert me gezien ene Laurentius Vreijssen in 1718 in Geldrop werd geboren.
jan toirkens zei op 19 januari 2019 om 20:44
De overdracht van de 8/9e delen van bezit, akte schepenbank Bladel/Reusel d.d. 11 april 1792 vergt m.i. enige toelichting. Een aantal Huijbrechts-kinderen met kleinkinderen worden als erfgenamen aangemerkt van Maria Huijbrechts. Deze Maria Huijbrechts als moeder c.q. grootmoeder hier te lezen als Maria dochter van Jan Jan Lavrijsen verwekt bij Jenneke Panis, gedoopt 22 februari 1727. Ze huwde met Peter Huijbrechts en is een van de 9 kinderen uit het huwelijk van haar vader. De 8 kinderen van de 9 dragen hun erfdelen over aan Marianna Jan Lavrijsen gehuwd met Jacob Loots, die het resterende erfdeel toekwam.
jan toirkens zei op 19 januari 2019 om 20:54
De 9 kinderen worden in principe genoemd bij de overdracht van de 8/9e delen, behalve zoon Theodorus, gedoopt Reusel 23 december 1733 maar hij was al op jonge leeftijd overleden (zonder kinderen) vandaar dat hij bij de bezitsoverdracht niet meer meedoet in 1792. Wie wel wordt genoemd is ene Jan Pauwels Vosters. Hij is de zoon van Simon Pauwels Vosters verwekt bij Joanna Peter Panis, doop Reusel 31 januari 1738. Als kind uit het tweede huwelijk van zijn moeder, erft hij dus mee in het bezit van de ouders, Jan Jan Lavrijsen die was gehuwd met Joanna Peter Panis.
jan toirkens zei op 19 januari 2019 om 21:10
In het gezinsoverzicht van dhr. van de Zanden, zijn er 10 kinderen, de eerste is Joanna als dochter van Jan Jan Lavrijsen, geboren ca. 1720, hij vermeld haar als gehuwd met Simon Paulus Vosters. De vermelding is onjuist het betreft Joanna Peter Panis die als weduwe hertrouwt voor schepenen op 12 juli 1737. Ze wordt na die datum een paar keer Joanna Vorsters vermeld. Kortom 9 kinderen, 5 komen voor inde doop0boken van Reusel, 2 kinderen geboren te Geldrop (Laurentius en Peter) en van 2 kinderen weten we het niet. Zoon Adriaen en zoon Nicolaas, beiden onbekend waar gedoopt, maar waarschijnlijk tussen 1719 en 1726, Van zoon Nicolaas is door dhr. van de Zanden vermeld dat deze mogelijk de zoon is uit een eerder huwelijk van Johannes Jan Lvrijsen met Maria Huijbrechts. Ik denk dat zulks onjuist is, ik kom nergens een doopgetuige tegen vanuit de familie Huijbrechts, ik houdt Nicolaas eveneens als zoon van Jan Jan Lavrijsen verwekt bij Joanna Peter Panis. ,...
jan toirkens zei op 19 januari 2019 om 21:58
Het volgende vraagstukje is dit : Ene Johannes Niclaes Lavrijsen, geboren ca. 1700 trouwt te Reusel met Margaretha Bruijnincx op 21 februari 1735. Eerste kind is Nicolaas, doop in 1735. In het jaar 1753 gaat vader Johannes Nicolaas Lavrijssen hertrouwen, meldt dan dat hij 3 minderjarige dochters heeft. Maar als zoon Nicolaas nog zou leven is hij in 1753 pas 18 jaar en als hij in leven was geweest, zou hij vermeld zijn, minderjarig of niet. Ik denk dus dat deze eerste zoon Nicolaas uit 1735 in 1753 al was overleden, omdat er in het tweede huwelijk van Johannes Nicolaas Lavrijsen in 1758 opnieuw een zoon Nicolaas wordt geboren, die blijkt later met Petronella van Gorp te zijn gehuwd. Nu komt de vraag. Er is een andere zoon Nicolaes Jan Lavrijssen als zoon van Jan Jan Lavrijssen, waarschijnlijk verwekt bij Joanna Peter Panis geschatte geboorte tussen 1719-1728. Ik veronderstel nu, gezien het voorgaande dat hij degeen is die in 1758 huwt met Adriana van Herk. Met vriendelijke groet,

Reageer op dit verhaal

Heb je al een account? Log in met je gegevens.

Heb je nog geen account? Plaats zonder inloggen, of Registreer een account

Help spam voorkomen en los de volgende som op:
Geef mij een andere som.