skip naar content skip naar hoofdnavigatie spring naar service navigatie
sluit
Hulp nodig?

Chat is online op maandag t/m vrijdag van 10.00 - 16.00 uur en van 19.00 - 22.00 uur.

Op dit moment zijn we offline. Je kunt je vraag stellen via e-mail of WhatsApp: 06-12887717 (alleen berichtjes)

Meer informatie over de chat-service? Klik hier

Online op dit moment

Stel je vraag

Ans Holman
Ans Holman RA Tilburg
Menu
sluit
Hulp nodig?

Chat is online op maandag t/m vrijdag van 10.00 - 16.00 uur en van 19.00 - 22.00 uur.

Op dit moment zijn we offline. Je kunt je vraag stellen via e-mail of WhatsApp: 06-12887717 (alleen berichtjes)

Meer informatie over de chat-service? Klik hier

Online op dit moment

Stel je vraag

Ans Holman
Ans Holman RA Tilburg

Joodse (hebreeuwse) letters op of in huizen

Jack vertelde op 3 juli 2020 om 15:26 uur
Voor een onderzoek naar joodse inwoners van 's-Hertogenbosch tijdens de middeleeuwen en tot ongeveer 1900 ben ik op zoek naar tekens, symbolen of hebreeuwse letters op of in huizen in de stad. Gedurende vele eeuwen werden Joden en bekeerlingen (o.a. Marranen) vervolgd en werd hen niet toegestaan openlijk een niet-christelijk geloof te beleiden of als groep samen te komen. Uit andere steden is bekend dat dat toch gebeurde, maar in het geheim. Soms kunnen namen van huizen cryptisch verwijzen. Vermoed wordt dat zij in 's-Hertogenbosch in die periode toch aanwezig waren en actief. Van aanwijzingen in archieven is tot nu toe niets gevonden. Wie helpt me verder?

Reacties (15)

Norah zei op 3 juli 2020 om 16:45
"Het Land van Belofte" > Hinthamerstraat 137. Dit huis bestaat al sinds 1750.
Grootouders + overgrootouders hebben hier ooit gewoond.

Ben blij dat er ook eens aandacht aan Den Bosch geschonken wordt...
Mvg.
Norah zei op 4 juli 2020 om 12:11
Jan Mosmans, Alph. G.J. Mosmans.
Oude namen van huizen en straten te 's-Hertogenbosch. 's-Hertogenbosch, 1907.
Jack zei op 4 juli 2020 om 14:19
Beste Norah, dank je wel. Ik had Mosmans er al op nageslagen. Nr. 137 had meerdere namen. In Bossche Protocollen (1775, 1767-209v&r) vond ik ook nog een ander pand in de Hinthamerstraat met diezelfde naam. Ik vond daar andere namen dan bij 137 in diezelfde periode (in andere bronnen) als eigenaren genoemd werden.
Maar in de 18e eeuw werden veel meer huizen, herbergen en boerderijen voorzien van een naam verwijzend naar het beloofde land. Ook in 's-Hertogenbosch, bijv. verwersstraat 85 is een plafondschildering die hiernaar verwijst. Bij al die objecten gaat het om mensen met een christelijke achtergrond. Heb jij van hinthamerstraat 137 andere gegevens?
Jack zei op 4 juli 2020 om 14:19
Beste Norah, dank je wel. Ik had Mosmans er al op nageslagen. Nr. 137 had meerdere namen. In Bossche Protocollen (1775, 1767-209v&r) vond ik ook nog een ander pand in de Hinthamerstraat met diezelfde naam. Ik vond daar andere namen dan bij 137 in diezelfde periode (in andere bronnen) als eigenaren genoemd werden.
Maar in de 18e eeuw werden veel meer huizen, herbergen en boerderijen voorzien van een naam verwijzend naar het beloofde land. Ook in 's-Hertogenbosch, bijv. verwersstraat 85 is een plafondschildering die hiernaar verwijst. Bij al die objecten gaat het om mensen met een christelijke achtergrond. Heb jij van hinthamerstraat 137 andere gegevens?
Norah zei op 4 juli 2020 om 17:01
Dag Jack,

Graag gedaan. Het klopt, er waren/zijn twee huizen in Den Bosch met dit opschrift. Ik ken geen andere naam voor nr. 137, welke is dat dan?
De familie was in bezit van dit huis van ca. 1865 tot 1931, hiervoor nog even gewoond in de Clarastraat, afkomstig uit Vught, niet joods. Heb nooit iets gehoord van Hebreeuwse tekens e.d., en ik kan het ook niemand meer vragen helaas.
Ik hoop voor je dat er een Bosschenaar opstaat als er iemand op dit forum hiervan afkomstig zou zijn......;) die wat meer weet. Ik vind het een zeer boeiend onderwerp, Sefardische joden?
Mvg.
theo zei op 4 juli 2020 om 19:30
Ik kwam de huisnaam het Land van Belofte als belending van een huis in de Clarastraat al tegen in 1696 (R 's-Hertogenbosch 1685, folio 204v, 14 oktober 1696), verkoop door Jacob Kuchlinus cs). Het pand stond op de hoek van de Clarastraat en Hinthamerstraat (niet Teun van Pelt, maar de andere hoek). Pieter Rek kocht het huis in 1810. Hij was volgens de OAT ook nog in 1832 eigenaar (sectie H 686). Pieter is niet in 's-Hertogenbosch overleden. Hij is waarschijnlijk identiek met Pieter Rek, overleden Zaltbommel 18 februari 1851, oud 81 jaar, logementhouder. Voor recentere eigenaren is onderzoek in kadaster noodzakelijk (bij BHIC).
theo zei op 4 juli 2020 om 19:32
Overigens,

In het huizenregister van 's-Hertogenbosch komen maar twee huizen voor met de naam het Land van Belofte, een in de Hinthamerstraat en een op de Vughterdijk.
theo zei op 4 juli 2020 om 19:51
Meer over het huis aan de Vughterdijk is te vinden in van Sasse van Ysselt: de voorname huizen.. deel I 321-326 (Adres dan Vughterstraat 30-40)
Norah zei op 4 juli 2020 om 19:52
Dat laatste bedoelde ik ook Theo. Ik ben bij het huis(137) beland bij een baker rond 1860 > Bossche encyclopedie. Daarna weet ik het ongeveer, mooi dat je dit gevonden hebt.
Jack zei op 4 juli 2020 om 21:45
Om de verwarring over deze huizennaam nog iets te vergroten: er zijn/waren minimaal 4 huizen met de naam "'t land van belofte": 2 in de Hinthamerstraat en 2 in de vughterstraat. Hinthamerstraat 137 had als namen: Het land van belofte; De gecroonde comptoirscheer. Hinthamerstraat 98 had als namen:' t land van belofte; 't gekroonde lam; ' t verguld hart. Vughterstraat 68 had als naam: 't land van belofte. Vughterstraat 174-176 had als namen:' t land van belofte; De druif. Deze namen komen uit mosmans, nrs. 293, 314, 1055, 1096.
Ik sluit niet uit dat er nog meer verdubbelingen naar boven komen, noch dat er fouten gemaakt kunnen zijn in de geschiedschrijving.
Per huis zou gekeken kunnen worden adhv de bewonersgeschiedenis wanneer en hoe lang deze naam gebruikt werd, èn of er een relatie met joodse bewoners is die die naam eraan gegeven kunnen hebben. Sec het hebben gehad van joodse bewoners wil nog niet zeggen dat de huisnaam ook een joodse verwijzing moet zijn.
Eigenlijk al ruim voor de installatie van de Spaanse inquisitie (let op er waren er 4 verschillende) werden joden vervolgd op het Iberisch schiereiland. Gevlucht werd oa naar de nederlanden - dus al voordat de reformatie van start ging. Toen was de hoofdgodsdienst katholiek en wisten zowel de wereldlijke als de geestelijke rechtbanken de brandstapels te vullen. Met name met de start van het bisdom den bosch werd de inquisitie hier harder (immers dat was de leerschool van de erste bisschoppen). Veel joden bekeerden zich openlijk, maar dat wilde niet zeggen dat alles afgezworen werd. Naar die geheime, verborgen signalen ben ik op zoek.
Jack zei op 4 juli 2020 om 22:20
Vergissing, er waren natuurlijk 5 soorten inquisitie: Bisschoppelijke inquisitie (vanaf 1184 - m.u.v. Castilië), Pauselijke inquisitie (vanaf 1231, nu ook in Castilië), Spaanse Inquisitie (1478-1834, met een Napoleontische pauze tussen 1808-1814), Wereldlijke - of Staatsinquisitie (ook wel Keizerlijke Inquisitie - in 1522 door Karel V ingesteld), Romeinse inquisitie (1542-1965; in 1965 opgevolgd door de Congregatie voor de Geloofsleer). De vorige paus (in het Vaticaan genoemd: de rottweiler van god...) was hiervan opperhoofd.
En dan had je vanaf de middeleeuwen nog een scala aan wereldlijke rechtbanken en justitieapparaten. Werd je niet linksom op of aan de brandstapel, galg, etc. gegooid, dan wist een ander je wel te vinden...
theo zei op 4 juli 2020 om 22:23
R 1677 folio 50v 30 november 1683: Carel Moercamp verkoopt huis het land van belofte in de Hinthamerstraat. Zijn vader Wessel Moercamp heeft het huis gekocht op 6 september 1664 van Anna van Valkenborg weduwe Johan van Hoorenbeeck zie R 1619 folio 500. Dan heeft het huis nog geen naam. Zou Wessel Moercamp het huis de naam hebben gegeven?
Norah zei op 4 juli 2020 om 23:14
"De gecroonde comptoirscheer" was ernaast gelegen, nr. 139. Het waren bijna gelijke huizen. Ik ben nu beland in 1800, Antonie Bolsius verkoopt dit huis aan Daniel Antonie Ligtenveld.
Maar goed, het gaat nu om Jack. Ik heb zo'n idee dat je alles hebt doorgespit. Ook de Joodse betrekkingen, zoals de Portugees synagoge in Amsterdam?
Jack zei op 5 juli 2020 om 00:01
Theo, Wessel Moercamp was in 1633 soldaat onder capiteyn Gleser, die behoorde tot de garde van de prins van oranje. Die troepen waren net na 1629 gelegerd in de stad. Wessel moercamp is blijven hangen, trouwde, kreeg kinderen en het hele spul was actief gereformeerd. Als hij al de naamgever van het pand is, dan moet je daar tegenaan kijken zoals de staatsen tegen het te missioneren nieuwe land aankeken. Diverse vergaderingen van de classis werden eraan besteed hoe die zuiderlingen het ware geloof bijgebracht kon worden. Predikanten werden bijv. als expats behandeld en kregen 150% loon. Ik zie in deze naamgeving niets dat verborgen joods kan zijn.
Norah, vanaf ongeveer 1610 waren er in A'dam sefardische gemeenten actief. Pas in 1675 werd de Portugese synagoge gebouwd. De voor mij mest bijzondere periode is juist het tijdvak 1194-1648, omdat dat een heftige vervolgingsperiode was. Van die periode is ook het minst bekend over joden in den bosch.
Jack zei op 5 juli 2020 om 14:20
Al vanaf ongeveer 1520 (redelijk vroeg dus) vertrokken er 'conversos' uit de Spaanse streken naar Antwerpen en de gebieden daarboven. Dit waren de mensen die bekeerd waren tot de reformatie. De inquisitie vervolgde hen net als de joden. Beide stromen vluchtelingen hadden soms leden met dezelfde namen, dus dat maakt het er niet makkelijker op.

Reageer op dit verhaal

Heb je al een account? Log in met je gegevens.

Heb je nog geen account? Plaats zonder inloggen, of Registreer een account

Help spam voorkomen en los de volgende som op:
Geef mij een andere som.