skip naar content skip naar hoofdnavigatie spring naar service navigatie
sluit
Hulp nodig?

Chat is online op maandag t/m vrijdag van 10.00 - 16.00 uur en van 19.00 - 22.00 uur.

Op dit moment zijn we offline. Je kunt je vraag stellen via e-mail of WhatsApp: 06-12887717 (alleen berichtjes)

Meer informatie over de chat-service? Klik hier

Online op dit moment

Stel je vraag

Ans Holman
Ans Holman RA Tilburg
Menu
sluit
Hulp nodig?

Chat is online op maandag t/m vrijdag van 10.00 - 16.00 uur en van 19.00 - 22.00 uur.

Op dit moment zijn we offline. Je kunt je vraag stellen via e-mail of WhatsApp: 06-12887717 (alleen berichtjes)

Meer informatie over de chat-service? Klik hier

Online op dit moment

Stel je vraag

Ans Holman
Ans Holman RA Tilburg

*Tot de dood ons scheidt* (of soms toch niet)

Jan Toirkens vertelde op 23 juni 2019 om 18:30 uur
“Tot de dood ons scheidt” (of soms toch niet)
Deze uitdrukking zullen de meesten onder ons wel kennen of we ons nu wel of niet aan dat vaak achterhaalde standaardconcept uit het verleden houden.
Hier is een voorbeeld waar het allemaal niet zo best afloopt, in dit geval voor de man in kwestie. Op 14 september 1804 wordt er te Dinther door 2 inwoners van Den Dungen een verklaring opgesteld, zijnde een klacht over Daniel van Staveren, op dat moment predikant te Den Dungen. Sedert geruime tijd al en zelfs de laatste 8 dagen gaat hij zich aan drank te buiten. Zelfs snachts.. Dat men de akte in Dinther liet opmaken was niet zo vreemd, de gereformeerde notaris van Den Dungen daar zou waarschijnlijk de akte niet zo onverbloemd de revue hebben laten passeren, lieden van hetzelfde kerkgenootschap vallen elkaar zomaar niet af, de notaris van Den Dungen zou mogelijk zijn medewerking hebben geweigerd, dat is voor de hand liggend.
Het vervolg ervan van is.. dat de vrouw van de predikant als inwoonster Den Dungen, te weten Maria Laurentia Ruijsch, mogelijk met dit dokument uit Dinther in de hand, beklag doet over haar man In Den Bosch. Die geven haar nog die zelfde dag toestemming voor een verstrekkende maatregel. Ze mag haar man een jaar lang in een *verzekerde* plaats in de republiek doen *confineren* (opsluiten) en daar laten overbrengen. Op 11 januari 1805 machtigt ze daarvoor een predikant te Alem te weten heer Roeland Schouten. Ze wil haar man daar een tijdlang gdwongen doen verblijven. Let wel, haar man is dan ongeveer 32 jaar oud. Maar dan… wat gebeurt er vervolgens? Anderhalve maand na het verzoek van zijn vrouw, huurt meester Daniel van Staveren op 27 februari 1805 het pastoriehuis met tuin etc., staande in Den Dungen in de Litsestraat. Op dat moment is het bezit nog in handen van het gemeentebestuur van Den Dungen, later blijkt het eigendom van de roomse gemeente te zijn. Dat zelfde pastoorshuis wordt in maart van het jaar 1809 verhuurd aan een zekere Everard Rappards, gepensioneerd kapitein. Ik mag aannemen dat predikant Daniel Staveren dan het toneel in Den Dungen achter zich heeft moeten laten. Op een of andere manier *ontsnapte* Daniel dus aan de door zijn vrouw geeiste verbanning voor een jaar. Maar hoe het hem verder in Den Dungen als predikant is vergaan?. Ik vond hem er niet meer op papier na 1805.
Waar vinden we hem verder terug dan?. Wel, hij was geboortig van Delft en overlijdt aldaar ook op 21 oktober 1816, oud 43 jaar, zonder beroep, zonder vaste woonplaats en voeg ik er aan toe..zonder echtgenote. Die woont dan te Leiden. In de overlijdensakte van Daniel wordt ze echter wel vermeld. Vraagje :
Zij er meer voorbeelden van predikanten die het niet zo best verging in het Brabantse?. Met groet, Jan Toirkens


.

,

Reacties (10)

Helena zei op 25 juni 2019 om 03:55
In een bijdrage voor Helmonds Heem (1973, nr. 20 ) schreef Hans Vogels over de eerste Helmondse predikant: Cornelius Costius. Zie: https://www.heemkundekringhelmont.nl/hkkhp/downloads/Helmonds%20Heem%2020.pdf

Citaat: ' Op Costius viel veel aan te merken. Hij werd beschuldigd van vloeken, het misbruik maken van de heilige schrift en het uiten van beledigingen. Zo lag hij eens als een beest dronken ‘seer bespoegen sijnde’ op een kar en viel hij een andere keer ‘ dronken in de brandnetelen ende de goote’. Thuisgekomen trakteerde hij zijn vrouw met ‘ bijten, nijpen, ende slaen’, zodat op straat geroepen werd: ‘Laet ons den beer gaan jaegen, den predicant heeft sijn wijf geslagen’. Toen Costius over zijn ergerlijke gedrag werd vermaand, antwoordde hij met een citaat uit de Bijbel: ‘Veel honden hebben mij omringht'

A.M. Frenken schrijft in zijn boek 'Helmond in het Verleden' dat Anna Elisabeth - de oudste dochter van deze Cornelius Costius- wegens de gedurige vechterijen van haar ouders het ouderlijk huis verlaten had. Op 1 feb 1674 woonde zij ten huize van Baron Quadt tot Wickerath, Heer van Hemert , te Wichraet.
M. van Iersel zei op 25 juni 2019 om 19:37
Een ludieke versie,


Tot de dood ons scheidt, is natuurlijke een bekende uitspraak. Maar in Udenhout waren er twee opmerkingen;
1. tot de dood ons scheidt, of
2. de zusters van Felix,

De zusters van Felix beheerde het bejaardenhuis, voor de ouw vrouwkes en mennekes. Kwam je hier als echtpaar binnen dan gingen de mannen naar rechts en de vrouwen naar links, samen zijn was er dus niet meer bij, men was en werd gescheiden.
Lisette Kuijper
Lisette Kuijper bhic zei op 26 juni 2019 om 08:58
Ook al zo'n bijzonder verhaal! Mochten deze oudere echtparen elkaar nog wel bezoeken of werden ze echt definitief gescheiden door deze zusters?
HenkD zei op 26 juni 2019 om 10:40
De scheiding van oudere echtparen. Dat was tot enkele jaren geleden nog een heikel punt.
Wat was de situatie?
Mijn oma en opa. Ze zijn 98 en 99 jaar geworden. Maar toen opa wat erg veel hulpbehoefend werd kon oma dat niet meer volhouden. En opa ging dus naar een verzorgingstehuis.
Ze waren 70 jaar getrouwd maar kregen te horen dat ze moesten scheiden. Zodat de AOW op het hogere alleenstaanden-niveau kon worden uitgekeerd (aan mijn thuiswonende oma). En ik zag het verdriet in de ogen van m'n opa.

Wat ik er eigenlijk mee wil zeggen is: "tot de dood ons scheidt" is een loffelijk streven maar slechts weinigen gegeven.
Lisette Kuijper
Lisette Kuijper bhic zei op 26 juni 2019 om 14:39
Wat verdrietig voor je opa en oma, Henk! En ook voor alle andere ouderen die vroeger (en nu) van elkaar zijn gescheiden. Bedankt voor het delen van dit verhaal!
jan toirkens zei op 30 juni 2019 om 20:56
Henk : Mijn opa, die niet vies was van glaasje bier, kwam op zijn 85ste in het ziekenhuis terecht voor een niemendalletje. Het beviel hem van geen kanten dat was duidelijk, geen biertje op zijn tijd, ho maar.. Op een winderige avond besloot hij, gekleed in zo´n gestreepte pyama die de familie spe-ciaal voor hem had gekocht, om de benen te nemen. Hij was de uitgang al met gezwinde spoed genaderd, maar helaas was er een attente jongeling die hem nog net voor de draaideur tegen kon houden :-). Maarja,., dan kwam hij na 14 dagen uit dat ziekenhuis en het bleef een beetje sukkelen, wie hield er toezicht op een man alleen van 85 ?)- Familie was geen oplossing.. (we kennen allemaal ons soort argumenten in deze, nietwaar?) dus werd er naar een plekje in een bejaardenhuis gezocht en gevonden, vlakbij zijn huis nog wel Regie : de nonnen. Linksaf langs het gordijn, de afdeling mannen, zoals Henk hiervoor al schreef, terwijl mijn opa veel liever rechtsaf was gegaan... Tja..en daar waren ze dan ...de gemeenschappelijke maaltijden, op gezette tijden opstaan en naar bed. Tja.. datsoort militaire regiem was ten ene male niet aan mijn opa besteed. En dussss.. Op een nacht was hij pleiten, jawel ..zelfde pyama, En hij had deze keer goed opgelet waar degeen was die de voordeur open en dicht kon doen. Dus nam hij de benen via het schuifraam. Enkele maanden later stierf hij in zijn eigen bed, met die pyama.
Mariët Bruggeman
Mariët Bruggeman bhic zei op 1 juli 2019 om 11:31
Wat een aandoenlijk verhaal Jan, "oude bomen moet je niet verplaatsen" is hier een goede uitdrukking voor.
jan toirkens zei op 1 juli 2019 om 14:30
@Lisette : Dank je voor de links, inzake het Helmondse en het Veghelse, niets was de HH predikanten dus vreemd, soms vloeken en tieren ook. Soms bekruipt me toch het gevoel dat de heren predikanten het leven behoorlijk zuur werd gemaakt, gezien de veelvuldige pesterijen van roomse kant. Ik het onderhavige geval van predikant van Staveren zag ik aleen zijn drankprobleem in de protocollen voorbijkomen in Den Dungen,.De vraag is (kop of het ei), wat was er het eerst?. De heren predikanten werden mijns insziens door de katholieken met de nek aangekeken en zoveel als mogelijk was, het leven zuur gemaakt. Dat had de vaders des vaderlands (Willem de Zwijger) mogelijk zo nooit bedoeld, maar hij had het wel aan kunnen zien komen.
HenkD zei op 1 juli 2019 om 18:06
@Jan
Ja, de prdikanten zullen het op menig gebied wel lastig gehad hebben. Maar in veel opzichten was Brabant ook een "bezet gebied" als je naar godsdienst kijkt.

De tijden dat de RK kerken geconfisqueerd werden, het verbod om de RK diensten uit te oefenen en het moeten behelpen met schuilkerken - dat was allemaal niet gauw vergeten, ook in 1800 nog niet. Het waren op dat gebied wel duistere tijden.
En de priesters zullen daar overigens wel pijnlijk nauwkeurig op gewezen hebben.
Een fluwelen godsdienstoorlog zou je dat in die latere jaren kunnen noemen: geen geweld maar wel een hoop schade en schande aan beide kanten.

PS: veel plezier met de zonsverduistering morgenmiddag. Gelukkig is die duistere tijd na een paar minuten weer voorbij :)

Reageer op dit verhaal

Heb je al een account? Log in met je gegevens.

Heb je nog geen account? Plaats zonder inloggen, of Registreer een account

Help spam voorkomen en los de volgende som op:
Geef mij een andere som.