Goede middag,
Wie kan dit handschrift ontcijferen? 1691-04-19, Maria de Bruijn. Ze wordt gedoopt in Tilburg. De tekst is opvallend lang, maar wat staat er?
19 (aprilis 1691) rebaptisata est sub conditione Maria
Hendricx de Bruijn (q[uae]?) in heresi educata et
casu virium sua[ru]m (?) querens graviter hic infirma;
sus[ceptrix] Petronella Willem van Spaendonck.
rebaptisata est = zij is opnieuw gedoopt (misschien eerder protestants gedoopt; nu een volwassen vrouw)
sub conditione = voorwaardelijk (onder aanname dat de eerdere doop ongeldig is)
(quae) in haeresi educata (est) = die in de ketterij is opgevoed (wellicht protestants opgevoed)
casu virium sua[ru]m = in geval van haar krachten; wat haar krachten betreft
querens graviter hic infirma (est) = heel erg klagende nu ziek te zijn
Groeten, Bas
Bas
zei op 14 september 2015 om 23:39
Hallo Bas,
Hartelijk dank voor je vertaling. Begrijp ik het juist, Maria op 19 april 1691 wordt gedoopt, maar dan reeds volwassen is?
Bas den Brok
zei op 15 september 2015 om 00:03
Ik denk het. Ze heeft op z'n minst al zekere opvoeding gehad ("in heresi educata"). Er worden ook geen ouders genoemd, wat er volgens mij op duidt dat ze volwassen is. Bij een klein kind zou er toch een en ander bij staan waar het vandaan komt. En het hevige geklaag ("querens graviter") past ook beter bij een wat oudere vrouw dan bij een jong meisje. Heb je een aantekening van overlijden of begraven gevonden? Grote kans dat dat kort nadien gebeurd is. Misschien staat daarin hoe oud ze was. En wie weet vind je haar terug in de boeken van de hervormde gemeente van Tilburg.
Dank je voor de verwijzing naar de link naar de betere kopien van doopboek op de website van het regionaal archief van Tilburg.
Ja, 'virum suum' heb ik ook overwogen. Zou goed kunnen. Alleen, hoe vertaal je het dan? 'Haar man' in de zin van 'maritum suum' (accusativus)? OK, maar dan? 'Quaerens', 'vragende', neem ik aan? Maar het is niet de man die vraagt, want anders zou er 'quaerentem' staan, toch? Het is dus Maria die vraagt (quaerens) of klaagt (querens). De man is ook niet ziek, want 'infirma' is vrouwelijk. Maria vraagt bovendien niets AAN haar man. Dan zou er 'quaerens viro suo' staan. En 'quaerens graviter' is ook een beetje raar. 'Smekende'? 'Graviter' hoort toch niet bij 'infirma'? Dan staat 'hic' in de weg zou ik denken. En vraagt 'casu' niet om een genitivus? 'In geval van ...'
Vandaar mijn keuze voor 'virium'. Zie ik iets over het hoofd?
Ben benieuwd. Groeten, Bas
Bas
zei op 20 september 2015 om 16:05
Maria Hendricx de Bruijn. Is ze familie?
Oorspronkelijk ben ik opzoek naar de familie van Albert en Jan de Bruijn ca. 1684 en 85... Albert trouwt in 1708 en z'n broer Jan in 1715. Beiden in Tilburg.
De vraag is;'Waar zijn ze gedoopt?'
- de getuigen op het huwelijk zijn familie alleen vind ik hiervoor geen sluitend bewijs voor
- de leeftijden staan in de trouwakte
- De getuigen bij de doop van hun kinderen komen soms overeen. Alleen vind ik geen familie-verband.
Een andere familienaam zoals Van Gils of Cornelis kloppen niet 100% met de geboorte van Albert of Jan (Jois etc.)
een leuke puzzel ...
Pauwel
zei op 20 september 2015 om 16:40
De vraag is, staat er ‘virum suum’ of ‘virium suam’ [= suarum]? Om ‘virium’ te kunnen lezen staat er m.i. één pootje te weinig, de -m begint nl. al in de ‘staart’ van de s- van ‘suum’/’suam’ erboven. Je zou boven een uitgang -ium ook twéé punten verwachten , één voor de -i-, en één voor de -u-. Het bezwaar bij een lezing ‘suam’ is voorts, dat je dan moet aannemen dat de -a- aan de bovenkant open(gelaten) is. Dat is verder in deze tekst niet het geval. Een afkorting ‘suam’ voor ‘sua[ru]m’ is overigens erg ongebruikelijk, lijkt me. In het Lexicon abbreviaturarum van A. Cappelli komt deze afkorting i.i.g. niet voor. Ik zou het, al bij al, willen houden op ‘suum’, met de streep erboven als ‘diakritisch’ teken.
‘Virum’ zal hier i.d.d. ‘maritum’ betekenen, vandaar dat ‘suum’ later is ingevoegd. ‘Qu(a)erere alqm’ betekent i.d.d. niet: ‘aan iem. (iets) vragen’, dat is in het Latijn ‘rogare alqm alqd’. De eerste betekenis van ‘quaerere’ is ‘zoeken’. ‘Virum suum querens’ zou dan kunnen betekenen, ‘haar man zoekend’, ‘op zoek naar haar man’. Dit veronderstelt natuurlijk dat Maria getrouwd was. Blijkt dat verder ergens uit? Misschien dat Bas de Bruijn deze vraag kan beantwoorden. Wat de verdere context is, weten we natuurlijk niet.
V.w.b. ‘casu’, dat lijkt mij hier bijwoordelijk gebruikt: ‘bij toeval’, ‘toevallig’. En zou ‘graviter’ toch niet bij ‘infirma’ horen? Ik neem aan dat ‘hic’ betekent ‘hier’, nl. in Tilburg, waar Maria blijkbaar niet woonachtig was, maar op dat moment toevallig beland.
Groet, Pauwel
Bas den Brok
zei op 20 september 2015 om 18:20
Ja, de open a van sua[ru]m ... De meeste zijn dicht ja, maar wat hoger staan wel open a's. Bijvoorbeeld de a van Joannes drie dopen hoger. En de m van suum (sua[ru]m) heeft maar één pootje boven. Als de m van virum of virium op dezelfde wijze geschreven is kun je virium lezen. De u van sub en u van querens heeft ook geen punt of streepje. Maar 'haar man zoekende' had ik niet overwogen. Dat maakt natuurlijk zin. En dat suum is toegevoegd om te specificeren dat het niet om EEN man maar HAAR man gaat is overtuigend. Toevallig in Tilburg op zoek naar haar man ernstig ziek geworden. Wat een nare geschiedenis. En je dan ook nog katholiek laten dopen. Jammer dat de pastoor er niet bij heeft geschreven dat ze extranea of vagabunda was en waar ze vandaan kwam.
Dank voor je commentaar Pouwel.
Dus:
casu virum suum quærens graviter hic infirma
casu = bij toeval
virum suum = haar man
quærens = zoekende
graviter = ernstig
hic = hier
infirma = ziek
@Bas
Hoop dat je kan uitvinden waar Maria vandaan kwam.
