foto: Oisterwijk in Beeld
Oisterwijk telde aan het begin van de 20ste eeuw tientallen kleine leerlooiersbedrijfjes die op ambachtelijke wijze huiden tot leer verwerkten. Tegen deze achtergrond besloot de toen 31-jarige Chris van der Aa (1885-1941) in 1916 een lederfabriek op te zetten, vlakbij de spoorlijn Breda-Eindhoven. De grootschalige opzet en de efficiëntie van de fabriek bleek al snel de nekslag voor deze kleine ambachtelijke bedrijfjes.
Gaat zoo door jongelui
Maar de fabriek floreerde rap; de 79 werknemers waarmee werd gestart, waren in 1925 opgelopen tot 500 arbeiders. Eerder had Van der Aa al een groot deel van zijn aandelen verkocht aan de Amsterdamse Leder Maatschappij (ALM). In 1929 later was het personeelsbestand verdubbeld tot 1.000 man. In die periode werd er ook een lakfabriek gebouwd. En van koningin Wilhelmina ontving de “looierij” – zoals het in de volksmond werd genoemd – het predicaat Koninklijk.
(Lees na dit krantenbericht uit de Tilburgsche Courant van 27 februari 1928 hoe het bedrijf in de rode cijfers schoot)
De crisis van de jaren dertig ging ook aan deze fabriek niet ongemerkt voorbij en een krappe 550 man wist zijn baan bij de fabriek te behouden. Na die economische klap volgde de Tweede Wereldoorlog die de fabriek – ondanks alle malaise – redelijk ongeschonden wist door te komen. In de naoorlogse jaren nam de ALM de touwtjes weer in handen. Zij kwam met een inventief tariefbeloningsstelsel zodat de productiviteit in de jaren vijftig flink werd opgeschroefd. Op het hoogtepunt werkten er zo’n 1.200 mensen in de fabriek.
Fusies en overnames
De jaren zestig maakten een einde aan de gloriedagen. Bedrijven uit lage lonenlanden zorgden voor stevige concurrentie en de komst van kunstleer maakten het de lederfabriek nóg moeilijker. Een periode van verschillende fusies en overnames kon niet uitblijven. In 1966 werd het bedrijf door het conglomeraat Hagemeyer overgenomen en vier jaar later nam Hagemeyer ook de Koninklijke Chroomlederfabriek De Amstel in Waalwijk over. Beide werden samengevoegd in 1974 en kregen de naam Koninklijke Verenigde Leder (KVL). Maar zonder het gewenste resultaat: begin jaren zeventig schoot het bedrijf verder in de rode cijfers. Er werkten toen nog 630 personeelsleden.
Vestigingen werden gesloten, de productie van lakleer afgestoten. Maar het bedrijf had grote voorraden en boekte verlies op verlies. Bovendien ging het steeds slechter met de lederindustrie. Het aantal personeelsleden slonk van verder tot nog maar 63 in 1990. Ondanks alle pogingen sloot de grootste leerlooierij van Europa ooit in 2000 haar deuren. De 35 overgebleven werknemers werden ontslagen. Een gebouwencomplex op een terrein van 11 hectare groot kwam hiermee leeg te staan.
(Wat er nu allemaal is gevestigd in de oude leerfabriek lees je verder onder deze plattegrond)
Inmiddels is de oude leerfabriek één van de meest bruisende plekken van Oisterwijk. Onder de noemer ambachtsplaats voor creativiteit hebben bijna dertig verschillende bedrijven, veelal gerund door jonge ondernemers, hun plek gevonden. Ook tv-bekendheid en meester bakker Robèrt van Beckhoven is daar neergestreken.
Wil je weten wat het eerste baantje van Robèrt van Beckhoven in deze leerlooierij is geweest?
Lees hier het verhaal van Robèrt van Beckhoven
