Nog maar acht jaar oud verliest de jonge Johannes zijn tweejarig zusje. Zijn vader is ambtenaar der Nederlandsche Spoorwegen in het Zuid-Limburgse Limmen, zijn moeder overlijdt nog vóór zijn zestiende verjaardag. Dan zit Johannes al een paar jaar op de Rijksleerschool in Maastricht, om Frans te leren. Na zijn militaire dienstplicht krijgt hij een aanstelling bij het Openbaar Ministerie te Maastricht en in 1909 wordt hij inspecteur titulair van politie in Sittard. Zijn leven lijkt redelijk op de rit.
Gesjoemel met declaraties
Met een korte onderbreking tijdens de Eerste Wereldoorlog – als hij werkzaam is bij de krijgsraad – maakt Offermans carrière bij de politie. In 1917 – hij is dan zelf 29 jaar – trouwt hij met de 31-jarige Adriana Wilhelmina de Jong uit Vught. Na hun trouwen gaan ze in haar geboorteplaats wonen. Offermans maakt snel carrière en is in 1921 inspecteur van de politie in Den Bosch. Maar dan wordt hij plots op non actief gezet: er is sprake van een “vermeende onregelmatigheid” in zijn declaraties. Na de nodige persoonlijke tegenslag is dit een stevige kras op zijn cv.
Offermans gaat daarna aan de slag als ambtenaar in dienst van de Provinciale Griffie te ’s-Hertogenbosch, doet examen in de gemeenteadministratie en is ’s avonds actief met militaire oefeningen bij de plaatselijke vrijwillige landstormafdeling in Boxtel, Vught en St. Michielsgestel. In 1928 gooit hij een balletje op naar de functie van burgemeester te Gemert maar wordt niet benoemd. Drie jaar later lukt het wel; dan wordt Johannes Offermans burgemeester van Heesch. Vanaf dag één kijkt menigeen argwanend naar deze benoeming.
Proefkonijn
Al snel wordt geopperd dat er wel betere kandidaten waren maar dat Heesch als plattelandsgemeente is opgeofferd.
“Ziet uw college nu nog niet in dat door benoeming van den tegenwoordigen titularis de schijn is gewekt geworden dat Heesch als proefkonijn dienst moet doen om den ontrouwen ambtenaar van weleer een kans te bieden. Waren er onder het groote getal sollicitanten geen eerbare personen te vinden, vrij van schriftuurvervalsching?”, staat in een raadsstuk dat door alle leden is ondertekend. Het lijkt op een “vriendenbaantje-cadeau-doenderij”, wordt daarin gesteld. Fijne binnenkomer voor Offermans.
De nieuwe burgemeester wordt steeds meer op de proef gesteld, ook met de ambtswoning die hij niet krijgt toegekend. Dat huis staat leeg sinds het plotse overlijden van zijn voorganger burgemeester Wolters. Aan het huis grenst een grote tuin die mooi dienst zou kunnen dienen als kermisterrein. Dat zou een uitkomst zijn want nu worden kermiskraampjes vlak langs de steeds drukker wordende Rijksweg geplaatst; het eerste ongeval heeft al plaatsgevonden. Dat het kermisterrein er niet komt, wordt door de raadsleden toegeschreven aan de houding - “dwarsdrijverij” - van de burgemeester, lezen we in de Provinciale Noordbrabantsche en ’s-Hertogenbossche Courant van 10 augustus 1932. “We kennen je streken wel”, bijt gemeenteraadslid Van der Heijden de burgemeester toe.
De burgemeester is een dief!
Deze Van der Heijden gaat in dezelfde vergadering nog veel verder. Volgens hem heeft de burgemeester declaraties ingediend voor rijkosten die niet zijn gemaakt. “Dat is oneerlijk, de burgemeester is een dief!”, roept hij uit. De burgemeester zegt dat hij Van der Heijden uit de vergadering moet verwijderen. Maar de raad stemt massaal tegen dit voorstel. “Ik moet mij dus laten beleedigen hier. Ik sluit de vergadering, Van de Ven trekt u uw woorden in?” Van de Ven: “Volstrekt niet, daar is geen reden voor.”
Daar sta je dan als burgemeester, beschuldigd door een gemeenteraadslid en de raad laat je keihard vallen. Een voorbode van nog veel harde woorden die de komende jaren gaan vallen binnen het gemeentehuis.
Maximumsalaris
Nu blijkt Offermans ook niet de makkelijkste in de omgang. Hij eist direct het maximumsalaris van 2750 gulden (in plaats 500 gulden minder) en hij probeert het uitgesproken raadslid Van der Ven te wippen door zijn geloofsbrieven in twijfel te trekken. Als deze zaak uiteindelijk tot de Kroon is gekomen – die Van der Heijden in het gelijk stelt – neemt Offermans snel vrij vóór de raadsvergadering waarin dit raadslid weer wordt geïnstalleerd. Het feit dat hij in het openbaar de raad als lummels beschrijft, of het heeft over dat rapaille, maakt de omgang niet eenvoudiger.
Al snel leeft de burgemeester op voet van oorlog met de elf raadsleden én het hele dorp dat zich achter de raad schaart. Er worden schriftelijke klachten gestuurd naar Gedeputeerde Staten maar dat leidt niet tot enige toenadering. Inmiddels heeft Heesch de aandacht van de landelijke pers. “De burgemeester vrijt met de pastoor”, meldt Het Volk, op 20 december 1932, of in een ander verhaal: “Een burgemeester te koop!”
De raadsverslagen uit deze jaren lezen als een bijna ongeloofwaardige soap. Met veel harde aanvallen op Offermans. Op zijn declaraties (“Mijnheer de voorzitter, het is toch niet onze schuld dat u gelden van het rijk of de gemeente wilt innen waar u geen recht op heeft”), maar ook op zijn handelen. Een brief waarin een aantal inwoners zich achter de burgemeester scharen, wordt door diezelfde inwoners weer teruggetrokken, met de toelichting dat ze die brief wel móesten tekenen, van meneer pastoor (vandaar de vermeende “vrijpartij” met de geestelijk waarop Het Volk doelde).
Bladerend door de gemeenteverslagen lijkt het erop dat beide partijen zich niet van hun beste kant laten zien. Ook de burgemeester deint er niet voor terug om een raadslid te verwijten een inbraak te hebben gepleegd, en noemt iemand in het openbaar een leugenaar, snotneus of flapdrol.
En dat terwijl Offermans grotere zorgen aan zijn hoofd zou hebben: zijn vrouw blijkt ernstig ziek.
In het archief vinden we een kleine agenda uit 1935 met daarin hartverscheurende mededelingen. Zo lezen we op donderdag 7 februari: om 22.15 uur doodsstrijd, om 23.45 uur overleden lieveling Jeanne. En op zaterdag 9 februari: 18.50 u afscheidskusjes op onze slaapkamer. Zo te zien is Johannes erg punctueel (gezien de nauwkeurige vermeldingen van tijdsstippen) maar ook een lieve, op dat moment, gebroken man. Later schrijft hij: “Tot den dag van het overlijden mijner vrouw, was het beeld mijner moeder mij dagelijks voor de ogen: daarna is haar beeld achter dat mijner vrouw gekomen.”
Dan duurt het nog vijf jaar voordat de oorlog begint (daarmee kan de geplaagde burgemeester een nieuw hoofdstuk aan zijn leven toevoegen).
Wil je de levensbeschrijving lezen die Offermans zelf op papier heeft gezet? De scans daarvan staan op onze website.
