Wat zou er zijn gebeurd als Catharina van Hemessen enkele eeuwen later was geboren? Deze schilderes – die enkele jaren in ’s-Hertogenbosch woonde – zou hoogstwaarschijnlijk naam en faam hebben gemaakt.
Een beetje gelaten kijkt ze je aan, van achter haar ezel. Ze lijkt niet veel plezier te hebben, of mogelijk is ze in opperste concentratie. In het wat gelaten meisjesgezicht zou je wellicht geen vernieuwer van de schilderkunst vermoeden, maar toch is haar zelfportret uit 1548 is het eerste uit de Lage Landen dat een schilder aan het werk toont.
Ego Catharine de Hemessen me pinxit, tekende ze haar werk. En ook dat is opmerkelijk want veel handtekeningen van vrouwelijke schilders uit die periode zijn er niet. Maar Catharina wist hoe het werkte bij het vervaardigen van schilderijen. Ze groeide op in Antwerpen als dochter van Jan van Hemessen. Hij schilderde modieuze taferelen, die goed verkocht werden aan de rijke patriciërs in die stad.
Persoonlijkheid
Als kind was Catharina vaak in het atelier van haar vader, en penseelde zodra het mogelijk was mee. Aan de achtergrond, aan kleding van de personen. Dochters van schilders hielpen vast wel vaker mee achter de schermen. Maar Catharina wilde meer. Ze creëerde een eigen stijl: portretten tegen een sobere achtergrond. De elite liet zich graag door haar afbeelden. Waar het hen vooral ging om het tonen van hun geld en status, weet Catharina telkens iets van hun persoonlijkheid te vangen. Door de manier waarop met de mondhoek wordt getrokken, of de wijze waarop wordt gekeken – met die details brengt zij haar klanten tot leven.
Haar schilderscarrière eindigt als ze in 1553 trouwt met organist Kerstiaen de Moryn. Zijn loopbaan brengt haar eerst naar Spanje, aan het hof van Maria van Hongarije, en in 1561 naar Den Bosch waar haar man gaat werken voor het kapittel van Sint Jan. Ze wonener vier jaar. Hoe het gezin de Moryn het daar is vergaan, is niet bekend. Haar penselen raakte Catharina als getrouwde vrouw al jaren niet meer aan. Ook al is haar oeuvre zeer beperkt, toch zijn kunsthistorici van mening dat zij een niet mis te verstane bijdrage heeft geleverd aan de kunstgeschiedenis.
