Cuijkse goudsmeden op het verkeerde pad

De 49-jarige Haasen was een Gravenaar van geboorte - diens vader was er herbergier -, maar was na zijn opleiding in Cuijk voor zichzelf begonnen. Wat mevrouw Peters niet wist, was dat de vaardige handen van haar vroegere plaatsgenoot de laatste tijd vaker om een kroes zaten geklemd, dan om gereedschap. De zaken gingen niet zo goed. Toen ze vijf dagen later kwam informeren hoe het met de oorbellen zat, trof ze Jan Haasen niet in zijn werkplaats aan de Cuijkse Grotestraat aan. Wel diens echtgenote, Josepha. Die had slecht nieuws voor de Graafse madam. Ze vond geen oorbellen in de werkplaats. Wel een pandbriefje, een kwitantie van de lommerd, waaruit bleek dat de goudsmid de oorbellen bij die bank van lening had ingeruild voor harde munt. Geld dat hij direct had verteerd: in de kroeg.

Uiteraard stapte mevrouw Peters naar de politie. Op 20 juni 1876 moest de Cuijkse goudsmid zich verantwoorden voor zijn rechters. Hij kwam echter niet opdagen. De baas van de bank van lening wel. Die verklaarde dat Haasen inderdaad de oorbellen bij hem had verpand. Omdat de goudsmid tegenover de politie al een volledige bekentenis had afgelegd, werd hij schuldig verklaard aan ‘misbruik van vertrouwen door verduistering van goederen die aan hem tot een betaald wordende arbeid waren ter hand gesteld’. Mooi opgeschreven door de griffier.

Haasen moest een maand de bak in en een boete van 12,50 gulden betalen. Plus de kosten van de rechtszaak: 14,37 gulden. En dan had hij nog het geluk dat hij niet werd berecht voor de mishandeling van zijn vrouw. Hij had Josepha met een mes een flinke wond aan haar rechterhand toegebracht, waarschijnlijk toen hij was thuisgekomen uit het café en hoorde dat zij het pandbriefje aan mevrouw Peters had gegeven.

Het was niet Haasens eerste kennismaking met de cel. In 1865 had hij al eens drie maanden gezeten vanwege diefstal. En het zou niet de laatste keer worden. In 1892 kreeg hij nog eens drie maanden voor mishandeling.

Zijn zoon Johannes nam later de zaak over. Die erfde echter niet alleen vaders vakbekwaamheid, maar ook diens bedenkelijke moraal. In 1908 werd hij in Amsterdam opgepakt toen hij met een gouden tientje een treinkaartje wilde betalen. De munt voelde veel te licht aan, vond de loketbeambte. Haasen had er vakkundig wat goud van afgeslepen. De politie onderzocht zijn Cuijkse werkplaats en die bleek helemaal ingericht te zijn op het ‘snoeien’ van munten.

Dit verhaal is geschreven door journalist/schrijver Geurt Franzen (www.geurtfranzen.com) en verscheen eerder in dagblad De Gelderlander (www.dg.nl/maasland).