Dit schilderijtje laat de Boekelse Peel zien zoals die was voor de grote ontginningen: nergens huizen te bekennen en het oog dat over de uitgestrekte vlakte dwaalt, wordt slechts getrokken door een stuk of vijf bomen op een kleine heuvel, de Daandeledennen.
Vanuit deze plek, waar tegenwoordig Venhorst ligt, zijn boven de vlakte 22 kerktorens zichtbaar, waaronder die van Boekel, Volkel, Uden, Zeeland, Gemert, Handel, Huize Padua, Mill, Wanroij, St. Anthonis, Oploo, Ledeacker, Haps, Cuijk en Deurne. De vegetatie in dit woeste natuurgebied bestaat grotendeels uit vochtige hei, vennen (in het Boekels dialect ‘dellen’ geheten) en hier en daar een dun laagje veen.
Er lopen paarden, koeien en vooral schapen, die niet zozeer gehouden worden om hun wol als wel om hun uitwerpselen. Boeren uit Boekel scheppen plaggen heidegrond om deze later in de potstal te vermengen met de schapenpoep: mest is schaars en gewild voor de akkers. Verder zie je bijenkorven en wordt hier en daar veenboekweit geteeld.
Bij mooi weer oriënteren de werklui in de Peel zich op de torens om huiswaarts te keren. Maar hangt er dikke mist, dan danken zij de voerlieden voor het achterlaten van karren- en voetsporen en God voor de vijf (of meer) Daandeledennen...
Willy Ivits Gemert
zei op 15 november 2008 om 19:52
Jammer dat ik niet terug lees naar welke familie Daandels of persoon Daniel deze bomen werden vernoemd.
Ze zullen wellicht op of bij het perceel van deze familie/persoon hebben gestaan.
Is het bekend wanneer deze naam voor het eerst wordt genoemd in de bronnen?
Henk Buijks (namens BHIC)
zei op 17 november 2008 om 10:32
Ik denk dat deze naam vanuit mondelinge overlevering is terechtgekomen in gemeentelijke archiefstukken van de jaren '30 en in daarna verschenen literatuur over de ontginning van de Boekelse Peel. Welke Daandels dit is geweest, is ons niet bekend. Maar ik wacht graag af wat onze Boekelse respondenten hierover te zeggen hebben.
Jan Lange. Nw.Vennep
zei op 6 december 2008 om 21:17
Elk jaar ging men op of rond "Hoog Lievrouw" (15 augustus) uit St. Hubert "te bèèvert" (een mengsel van vacantie en vroomheid) naar Handel. Dwars door de barre Peel vanaf "het Stertje"/Staartje (de laatste hoeve op St. Huberts grondgebied in wat nu Wilbertoord heet). Vandaar af was alles kaal tot Handel, alleen de ""Daandelse dennen" (4 grote dennen in het midden van de Peel) dienden als baken. De jongeren te voet, 3 uur gaans. Men brak 3 uur 's nachts op en was 3 uur namiddags weer thuis. De ouderen gingen met de (huif)kar. Dit alles schrijft Bert Derks (1897-1975), geboren en getogen St. Hubertenaar, in 1969 in zijn memoires over St. Hubert over de periode 1900-45.
Rien Wols, namens BHIC
bhiczei op 6 december 2008 om 21:32
Wil je zeggen dat "Daandelse" een samentrekking is van "de Haandelse" dennen? Interessante theorie, in ieder geval. Zou best kunnen, denk ik.
Dank je wel, Jan, voor deze bijdrage.
Jan Lange. Nw.Vennep
zei op 7 december 2008 om 17:54
Rien, je hypothese spreekt me wel aan !
Maar de verwijzing naar (een bezit van) een Daandels/Dandels/Daniels behoort ook nog serieus tot de mogelijkheden, daar deze familienaam in Boekel/Gemert veelvuldig voorkomt in de 19e eeuw ! Zie de Zoekmachine van het BHIC. De geschiedenis zal het leren, zullen we maar zeggen.....
Willy Ivits Gemert
zei op 10 december 2008 om 20:50
Nee, "de haandelse" dennen is een misvatting, ze stonden in de nabijheid van de gemeentegrens tussen Uden en Boekel op Boekels grondgebied,(Handel grenst aan de zuid-oost kant van Boekel)bovendien sprak men hier (nu Venhorst/Odiliapeel)nadrukkelijk van "de daandele" dennen dus ik blijf bij een persoon of familie met die naam.
Toon van de Wetering Venhorst
zei op 5 februari 2009 om 18:26
De Daandeledennen vormden een legendarisch orientatiepunt voor mensen in d enoordelijke Peel. Oude verhalen vermelden, dat herders honderden jaren geleden nabij hun hutten de dennen hebben geplaatst. Maar zekerheid is hier niet over, ook niet dat het een bepaalde familie is geweest die deze geplant zou hebben. Als dat wel zo was zet je geen 11 dennen, maar een heel bos was wel gebruikelijk vroeger. Bij navraag aan oude mensen die deze dennen zeer goed gekend hebben vertelden dat deze dennen op een bult (horst) stonden. Het vermoeden is dan ook dat op de een of andere manier deze dennen hier zijn gekomen met een schaapherder of een jager, of wat ook mogelijk is, in de mest van schapen. Al met al iets om uit te zoeken, maar de oude kaarten vermelden deze dennen niet, dus is zoek bijna onmogelijk.
Cor Peters
zei op 24 november 2009 om 22:03
Mijn opoe, geboren in 1895 in Boekel, en mijn oudoom, geboren in 1882 in Boekel, spraken vroeger over den Daondelsen Den. Ze lagen net op het Ujens, dus net aan de Udense kant van de gemeentegrens. De in de buurt liggende Peelveldjes behoorden tot de eerste Peelgronden in Boekel die verkocht werden. Ik heb nog 'n massa aantekeningen uit de 19e eeuw.Het zou wel eens kunnen, dat een van die Peelveldjes dichtbij de Daondelsen Den in eigendom was van enen Daandel. Deze naam kwam inderdaad vaak voor in Boekel. Dan zou ik eens in mijn papieren moeten duiken om dit na te trekken.
Annemarie van Geloven
zei op 25 november 2009 om 12:05
Beste heer Peters, dat is niet tegen dovemans oren gezegd! Het BHIC zou het enorm op prijs stellen als u eens in uw papieren wilt duiken. Misschien rollen daar ook wel andere interessante verhalen uit over de ontginning van de Peel in 19e en begin 20e eeuw.
Hebt u destijds ook kadastraal onderzoek gedaan? Dat kan nu bij BHIC een stuk eenvoudiger in digitale vorm via het programma 'Digilegger' van het rijks kadaster. Dat geeft tevens een directe ingang op de registers van overschrijving van notariële akten door de Hypotheekbewaarder.
Martha van Eerdt
zei op 2 april 2010 om 18:36
Mijn opa kon smakelijk vertellen over de praktijk van heideplaggen gebruiken in de potstal. Hij hield van snelle doorstroming om zo 'd'n hoge ekker' (perceel dat naast de boerderij van Schepers op de 'Klein Burgt' ligt) van organische stof te voorzien. In mijn herinnering gingen de plaggen de ene dag de stal in en de volgende dag verving hij ze al weer door nieuwe plaggen. Maar hij zal wel wat overdreven hebben. In ieder geval was het wel zo dat hij de plaggen doorweekte door er emmers gier overheen te scheppen zodat de plaggen geheel doordrenkt waren van de kostbare meststoffen. Kom daar nu nog eens om in Boekel. Het gaat nu om de hoogte van de mestoverschotten. Feit is d'n hoge ekker nu een flinke bult in het landschap is waarachter de naastliggend boerderij nog maar net zichtbaar is. De periode die mijn opa beschreef was rond 1920-1925 gok ik.
Theo van den Elzen Schaijk
zei op 10 maart 2013 om 16:08
Mijn ouders woonden aan de Reigerweg 5 in Odiliapeel waar nu Chris Wouters woont.
Mijn vader heeft zelf voor een groot deel zijn boerderij ontgonnen. Later heeft hij een stuk van vijf hectaren kunnen kopen in Den Otterpeel. Het grensgebied tussen Venhorst en Odiliapeel, dicht bij Dandele dennen. Zo noemde mijn vader deze. Hij vertelde ook dat ze zijn gekapt tijdens de tweede wereldoorlog omdat ze als baken diende voor de vijandelijke vliegers. Ik weet niet in welk deel van de oorlog en dus ook niet wie toen de vijand was.
Annemarie van Geloven namens BHIC
bhiczei op 10 maart 2013 om 18:33
Vroeger was het gewoon dat je je ouders hielp. De jongens hun vader, de meisjes hun moeder Heb je zelf vroeger ook mee moeten helpen, Theo? En wat moest je dan als kind allemaal doen?
Theo van den Elzen
zei op 10 maart 2013 om 22:42
Aardapellen rapen, knollen plukken,koeien voederen en melken, stal schoonmaken,oppassen als een zeug biggetjes kreeg.Ik vond het normaal.
Het gaf pas problemen als je 's morgens vóór school hielp met varkens laden en je de stank niet goed weggewassen kreeg.
Annemarie van Geloven namens BHIC
bhiczei op 11 maart 2013 om 14:28
Dank je Theo, de lezer krijgt nu een beter beeld van deze 'kinderarbeid'. En inderdaad was het vroeger heel normaal om je ouders te helpen.
Enne..vroeg geleerd is oud gedaan! Je leerde aanpakken en dat is een eigenschap waar je altijd weer op terug kunt vallen.
Gerard H.A.A. de Bie
zei op 5 juli 2018 om 12:46
"Rien Wols bhic zei op 6 december 2008 om 21:32 uur
Wil je zeggen dat "Daandelse" een samentrekking is van "de Haandelse" dennen? Interessante theorie, in ieder geval. Zou best kunnen, denk ik. Dank je wel, Jan, voor deze bijdrage."
Eerlijk gezegd hang ik deze theorie ook het meest aan. Niemand dacht er vroeger aan om zijn naam aan zoiets te verbinden want dan stondde bovven uwe stand en dan laag d'r uit binnen de dorpsgroep, al zeker in deze streek. Daar-en-tegen Handel was een Bedevaarts Oord en in dit streng Katholiek gebied hééél belangrijk. Alles draaide om het geloof. Ik kan me zelfs zo voorstellen; als de schaapsherders op deze heivlakte richting een bepaalde kerk knielden dat ze dan toch wel voor de Handelse kozen. Daar komt nog bij dat ik denk dat het behalve een eikpunt in het landschap ook een soort (beschermend) toevlucht's-oord-je was bij storm of hitte. Een extra link naar een aanbeden Bedevaartsoord kon dan wel eens positief zijn in hun belevingswereld van toen.
Gerard H.A.A. de Bie
zei op 1 augustus 2020 om 19:58
@ Hendriks, inderdaad. Maar niet als achternaam . "daandel Tonij" is daar een tweede voornaam en is misschien een ouder cq voorouder of bijnaam. Het kan natuurlijk altijd ook direct of indirect van ene Daandel afstammen. Bijvoorbeeld een schaapsherder die zo genoemd werd en daar altijd met zijn schapen in de buurt te vinden was. Ook omdat Cor Peters in zijn reactie zegt : "Deze naam kwam inderdaad vaak voor in Boekel". Zullen we er ooit achterkomen ?
Hendriks
zei op 2 augustus 2020 om 09:16
Achternaam Daandel zou inderdaad meer overtuigen.. Maar in de streek was de voornaam toch wel erg belangrijk.
De uitdaging blijft natuurlijk.
Marinet Huggers van/den Berg
zei op 3 augustus 2020 om 17:12
Hannes van den Berg & Antoinetta v/d Bogert zijn m’n grootouders, deze zijn idd. Eigenaar geweest van de Daandele Dennen
Zij kwamen in 1930 vanuit Princepeel naar Odiliapeel met 12 kinderen en Woonden daar op eekhoornlaan 2 wat zei gebouwd hebben.
