Nieuwsgierig naar zijn handgeschreven tekst? Lees die dan hier.
Son en Breugel
Den 10n Augustus 1898 bezocht ik deze gemeente; ik reed van Eindhoven naar Son, vandaar naar St. Oedenrode en vervolgens naar Veghel, alwaar ik den trein naar ’s Bosch nam. Op de grenzen van Woensel en Son vond ik een eerewacht, en kort voor de kom eene harmonie met Notaris Van de Westelaken als directeur, president enz. In optocht kwamen wij aan het Raadhuis, waar ik B. en W. en 2 raadsleden vond.
Op mijne audiëntie verscheen de 82-jarige pastoor van Son met diens kapelaan, benevens de pastoor van Breugel. Het hoofd der school te Breugel, reeds 26 jaar als zoodanig werkzaam, had niets bijzonders te vertellen. Adr. Van de Ven, een bierbrouwer, klaagde over partijdigheid van den burgemeester, over de politie enz. enz. Ik heb hem gezegd, dat hij zijne klachten schriftelijk moest indienen.
Notaris Van de Westelaken kwam toen een praatje maken. J. de Krom, onderwijzer te Son, had bittere klachten tegen den burgemeester; hij was zelfs wel eens tegen hem gewaarschuwd geworden, als zou hij hem (De Krom) opwachten om hem met zijn stok te laten kennis maken. Hij klaagde verder, dat hij herhalingsonderwijs moest geven, tegen eene jaarlijksche vergoeding van f. 100,- + de schoolgelden; dat hij, na vanaf 1888 schoolgelden geïnd te hebben, het vorig jaar daarover quaestie met het Gemeentebestuur (den burgemeester) had gekregen, dat beweerde, dat er zelfs geene verordening op de heffing van schoolgeld voor herhalingsonderwijs te Son bestond, en dat het niet geweten had, dat hij tot nu toe die schoolgelden in ontvangst had genomen, dat hij dus ten onrecht schoolgeld had geheven!
Omtrent de politie vertelde De Krom zoowel als v.d. Ven, dat het daarmede wonderlijk toeging, en dat de veldwachter, als hij klappen wilde, veel zou kunnen vertellen omtrent den stok van den burgemeester. De jongens te Son molesteeren in den laatsten tijd ’s avonds den tram, zonder dat daarop orde gesteld wordt! Zelfs Sassen en zijne vrouw (de burgemeester van St. Oedenrode) zouden Zondagavond, 7 Augustus veel last gehad hebben, toen zij met den tram naar hunne gemeente terugkeerden. Ik heb den veldwachter eens laten binnenkomen, om hem eens ongewassen de waarheid te zeggen.
Toen de burgemeester met zijne raadsleden weer binnen kwam, heb ik hen over een en ander onderhouden; ik heb den burgemeester opgedragen, te zorgen, dat de veldwachter een boekje kreeg om te laten afteekenen, opdat gecontroleerd zou kunnen worden wat hij deed. Toen ik vroeg, wat er waar was van dat slechte politietoezicht en van die onveiligheid van de wegen, vertelde een raadslid uit Breugel, dat hij ’s avonds voor geen kwartje van Breugel over Son naar Bokt durfde te gaan, uit angst van gemolesteerd te worden.
De burgemeester erkende, dat de veldwachter niet het minste ontzag onder het volk had, doch beweerde tevens, dat bedoeld raadslid, dat de wegen niet veilig vond, dronken was! Ik wilde geene beleefdheid van den burgemeester aannemen en bedankte daarom voor het mij aangeboden ontbijt.
Notaris v.d. Westelaken had mij vroeger te ontbijten gevraagd; ik moest, om geen schele oogen te maken, voor zijne invitatie bedanken. Op eigen gelegenheid ging ik ontbijten in het hotel Walraven in St. Oedenrode.
Nog werd geklaagd over het niet-handhaven van het politie-uur in de herbergen, en over het niet letten op het tappen zonder vergunning in de bierhuizen, vooral in het bierhuis van den broeder van den burgemeester te Breugel, deze man is later verhuisd naar Veldhoven, en daar overleden. Bij mijne komst op het Raadhuis te Son vond ik daar drie nette meisjes, kinderen van Notaris Van de Westelaken, oud 6, 5 en 3 jaar, die mij, onder directie van hunne tante een bouquet aanboden (het jongste meisje), en een toespraak hielden (de twee oudere zusjes); heel aardig!
Uit het onderzoek van het notulenregister van den raad blijkt, dat de raad den 30n Juli 1889 besloot op de begrooting van 1890 f. 100,- te brengen voor herhalingsonderwijs in 1890; terwijl de Raad den 19n Februari 1890 besloot, het hoofd der school f. 60,- gratificatie te geven voor in 1889 gegeven herhalingsonderwijs. Over schoolgelden wordt, in deze raadsbesluiten niet gesproken; de bewering van het hoofd der school op mijne audiëntie werd er niet bevestigd.
Den 8 Mei 1903 kwam ik weer in de gemeente; ik reed er vanuit Eindhoven heen; bezocht daarna St. Oedenrode, en keerde ’s avonds via Schijndel naar Den Bosch terug. B. en W. klagen zeer, dat de boerenstand achteruitgaat; zelfs tegen hooge loonen kan men geen knechts en meiden krijgen; de jongens, die vroeger boerenknecht werden, gaan nu werken op de steenfabriek te Acht van v. Glabbeek, of op die te Nijnsel van Gebrs Werner uit Veghel. De meisjes gaan buiten de gemeente dienen, vooral te Eindhoven; ze komen soms met een pakje tehuis; bevallen en gaan dan weer het dorp uit. Er zal jaarlijks 1 à 2 gedwongen huwelijken voorkomen, en 1 onwettige geboorte.
Bij raadsverkiezingen wordt er nogal eens gestemd; bepaald misbruik van drank werd er tot nu toe bij die gelegenheid niet gemaakt. Met het bestuur van Son heeft het sinds jaren gehakt; een zekere C. Ebben was daar eertijds secretaris en ontvanger; omstreeks 1868 werd hij burgemeester; hij bedankte toen als secretaris en ontvanger; van 1868 tot 1874 had hij een pr menschen als secretaris, maar deed zelf het werk; omstreeks 1874 werd hij niet herbenoemd als burgemeester; de gemeenteraad benoemde hem toen direct tot secretaris, en dat bleef hij tot zijn dood, in 1900.
Doordat hij den gemeenteraad op zijn hand had en secretaris was, maakte hij het de opvolgende burgemeester moeielijk; vooreerst Jhr Van Grotenhuis, die kon het niet langer dan anderhalf jaar uithouden; daarna Van de Ven, geboortig van Son en bij zijne benoeming wonende te Woensel; en ten slotte den tegenwoordigen burgemeester Van Grinsven. Ebben was een rare vent; hij kon mooi met de boeren praten, en vandaar, dat ze hem steunden, vooral ook, omdat hij behalve zijne wedde heel geen inkomen had. Maar voor zijn werk had hij geen hart; hij werkte soms een dag, maar voerde dan soms een heele week weer niets uit; men meende, dat hij in 1874 was afgezet, omdat het administratieve werk uit Son nooit in orde was.
Toen Ebben in 1900 stierf, kwam er eene groote ruzie over de benoeming van zijn opvolger; eene partij wilde een jongen man uit Breugel, die niets van de administratie kende; de andere partij, met den burgemeester, wilde een gediplomeerd secretaris, nl. Dijkhof, een zoon van een onderwijzer uit Lith, naar ik meen een broer van den notaris uit Helmond en van den daar weggejaagden gemeentesecretaris.
 Fanfare St. Cecilia, met staand links notaris vd Westelaken, secretaris Dijkhof en burgemeester Van Grinsven, 1902 (bron: HKK Son en Breugel) |
De partij van den burgemeester won het; Dijkhof werd benoemd met ééne stem meerderheid. Hij zit veel op de secretarie en schijnt zich nogal moeite te geven; het administratieve werk was veel beter in orde dan in 1898; maar hij valt niet in den smaak van de menschen; hij gaf mij althans te verstaan, dat hij het gevoel had van op een schopstoel te zitten, en te vreezen, dat hij vandaag of morgen bij een niet gemotiveerd raadsbesluit zijn ontslag als secretaris zou tehuis krijgen.
Dijkhof maakt een vieze indruk, alsof hij niet gewasschen is; de boeken enz op de secretarie waren onbegrijpelijk erg vuil; op de planken van de boekenkast lag – zonder overdrijving – misschien een halve centimeter stof. Ik maakte hem daarover geen verwijt, omdat zijn positie al zoo precair is, en ik die niet wilde verzwakken; maar hij had het dubbel en dwars verdiend! De ontvanger gaf mij den indruk van niet wel bij het hoofd te zijn.
 Antoon van de Ven. Raadslid van 1901 tot 1918. Burgemeester van 1918 tot 1934 (bron: HKK Son en Breugel) |
De leden van den raad wonen nogal goed over de heele gemeente verspreid: in de kom wonen de burgemeester Van Grinsven en M. van de Ven; in Breugel wonen J. Verstappen en Th. Van de Laer; W. v. Vroonhoven woont te Bokt; de wethouder v.d. Sande woont te Driehoek; en de wethouder A. van de Ven op den Heuvel.
Er zullen 500 menschen tot de parochie Breugel, en 1.000 tot de parochie Son behooren. In Son is nog altijd diezelfde oude pastoor, thans 86 jaren oud. Protestanten of Jooden wonen er in de gemeente niet. Schoolverzuim komt weinig voor; er werd één verbaal op gemaakt, waarop ontslag van rechtsvervolging volgde. De schoolcommissie behoeft niet dikwijls te vergaderen; van tijd tot tijd moet ze aan de ouders van kinderen eene waarschuwing zenden.
Schoolhoofd De Krom is een lamme lastige vent; niet alleen volgens B. en W., maar ook volgens nots v.d. Westelaken, die een praatje kwam maken. De gemeente heeft veel eigendommen, ruim 1.000 H.A., nl de Sonsche heide en de Esper heide; aan ontginning doet de gemeente niet veel; in de laatste drie jaren 8 H.A. aangelegd tot dennenbosch.
Armendoctor is Dr. Roupp uit Nuenen; hij wordt betaald op declaratie, en heeft geen vast salaris. De vroedvrouw uit St. Oedenrode verleent meestal de verloskundige hulp. De politie is thans goed, sinds de veldwachter door mij in 1902 werd ontslagen; het is nu ’s avonds rustig in Son; baldadigheden komen niet meer voor; het politieuur in de herbergen wordt nu gehandhaafd. Herhalingsonderwijs wordt gegeven aan één jongen in Son.
Den derden April 1906 kwam ik weer in Son; per trein ging ik naar Eindhoven; met een rijtuig van Smits-Paulussen reed ik eerst naar Son en toen naar St. Oedenrode; per stoomtram – die een klein uur te laat uit St. Oedenrode vertrok – keerde ik naar Den Bosch terug. Ik verleende audientie aan notaris Van de Westelaken, die kwam om zijn opwachting te maken; daarna aan de pastoors van Breugel en van Son en aan den kapelaan van Son.
De oude pastoor van Son is overleden; hij werd geremplaceerd door pastoor Van Ravenstein, een Bossche jongen, eerst pastoor te Rossum, en thans te Son. Hij gaf mij den indruk van een echte drijver te zijn: de meisjesschool heeft geen speelplaats en staat achter het Zustershuis; daarom moeten de schoollocalen verzet worden naar vóór het Zustershuis; hij rekent op steun van de gemeente in den vorm van een subsidie aan de bewaarschool of aan het gasthuis. Ik gaf hem te verstaan, dat hij maar beter deed, daarop niet te rekenen.
 Schilderij van Pastoor van Ravensteijn, gemaakt door Leo van Gemert (bron: HKK Son en Breugel) |
De pastoor van Breugel, een gemoedelijk man, die al 18 jr in Breugel is, gaf mij gelijk, en was – al zeide hij het niet met zooveel woorden – blijkbaar niet ingenomen met de grootscheepsche plannen van zijn collega uit Son (die daar nota bene nog pas 4 maanden is!). Pastoor Van Ravenstein was slechts 3 jaar in Rossum; in dien tijd had hij kans gezien om daar alles op stelten te zetten, ruzie met den dominé te krijgen, (de heeren bestreden elkaar in brochures) enz. Tevoren was hij kapelaan te Udenhout, en leidde hij daar de sociale actie; voor het werkvolk der steenfabrieken aldaar schijnt hij nogal wat gedaan te hebben.
Secretaris Dijkhof woont thans in de gemeente; hij is gehuwd met Juffrouw Van Stiphout uit Woensel, eene schoone, die hem de beschikking aanbracht over een kapitaal van f. 30.000.
Hij bouwde zich in Son eene nette burger woning. Op de secretarie zat weer alles dik onder het stof; ik durf daarvan toch niet geheel de schuld geven aan den secretaris, omdat het Raadhuis een zeer oud versleten gebouw is, dat niet beter verdient, dan om afgebroken te worden. De zeer fijne stofwolken, die daar met den minsten wind voorkomen (de Sonsche zandverstuivingen) jagen het stof en vuil met geweld door alles heen naar binnen.
Er is sinds 1904 een nieuw schoolhoofd te Breugel; die man wordt buitengewoon geprezen. Aan B. en W. geraden, zich in betrekking te stellen met het Staatsboschbeheer (Van Dissel te Utrecht) over het in cultuur brengen van de ruim 1.000 H.A. gemeenteheide. Aan B. en W. nogmaals gevraagd, de f. 10.- gratificatie van den veldwachter bij diens tractement te leggen.
Ook in Son hadden de boeren de laatste jaren niet te klagen; m.a.w. het ging hen de laatste drie jaren buitengewoon goed. De beide wethouders – stevige boeren – erkenden dat zij in hun leven niet zulke goede jaren hadden gehad als het laatste jaar. Wethouder Van de Laar zit voor Breugel; ik kon vooral goed met hem praten, toen ik over kalvermesten begon; hij schijnt daarvan veel werk te maken.
Den 19 Maart 1910 kwam ik weer in Son. Ik reed er vanaf het station Eindhoven heen, bezocht vervolgens St. Oedenrode, en nam ten slotte te Schijndel den trein naar Den Bosch. Ik verleende audientie aan notaris Van de Westelaken, die kwam solliciteeren voor schoolopziener in het arrondissement Veghel; en verder een beetje bleef praten.
Voor 40 jaren woonden alle boeren op een eigen plaats; de menschen trouwden niet; woonden met broers en zusters te samen. Daardoor waren er geen kinderen, als eene boerderij eindelijk open viel; zoo verklaarden B. en W. het, dat er thans 40 boerderijen bezet waren door huurboeren. Thans wordt er meer getrouwd, zoowel onder de burgers als onder de boeren.
Woningtoestanden hier en daar niet best; drie woningen werden onbewoonbaar verklaard, in het najaar van 1909 ontruimd en afgebroken. Volgens notaris Van de Westelaken was de toestand der waterleidingen ellendig; volgens B. en W. uitstekend. Omdat B. en W. van oordeel waren, dat de broekgronden niet voldoende opbrachten, werd een proef genomen met het besteken van bandhout. Hoewel ik dat in 1906 uitdrukkelijk had opgedragen, heb ik, toen er geen staat van exploitatie van gemeentelijke bezittingen was aangelegd, den burgemeester hard gevallen, dat hij aan mijn opdracht niet voldaan had, en hem aangezegd, dat hij zou zorgen, dat er ten spoedigste een register zou worden aangelegd. Van de ruim 1.000 H.A. heide is er nu ± 30 H.A. tot mastbosch aangelegd in de 26 jaren, dat v. Grinsven burgemeester is.
Voor geneeskundige hulp doet gemeente weinig: f. 50 voor vaccinatie en doodschouw aan Dr. Roupp in Nunen; voor verloskundige hulp wordt heelemaal niets gedaan: twee Raadsleden hebben kinderen; de andere 5 zijn kinderloos of zijn zelfs heelemaal niet getrouwd. Als er een Roomsche jongensschool komt, en de openbare school dientengevolge zou gesloten worden, zou er kans zijn, dat het Raadhuis verplaatst werd naar de school met onderwijzerswoning; anders zal het ellendige Raadhuis van thans wel als zoodanig dienst moeten blijven doen.
 Philipsfabrieken: V.l.n.r. fabriek (betonbouw uit 1911 en 1909), de gasfabriek (laagbouw) en de kolenopslagplaats. De arbeiders rechts rollen strotonnen met gloeilampen, 1915 (©Philips Company Archives, bron: RHCe, collectie Van Poppel) |
De roomboterfabriek bestaat nog; de daaraan verbonden winkel, die zooveel aanstoot gaf, is opgeheven. Er heeft vijf maanden lang een extra tram geloopen van Veghel naar Eindhoven v.v. om uit de langsliggende gemeenten meisjes aan te voeren voor de fabriek van Philips; ± 80 meisjes werden vervoerd; kinderen van 12 tot 14 jaren verdienen ± f. 6 per week; meisjes van 20 jaren kunnen tot f. 9 à f. 10 komen. Sinds korten tijd loopt die tram niet meer; of dat komt, doordat het voorjaar wordt, en dientengevolge minder gloeilampen gevraagd worden, dan wel, doordat de geestelijken eene actie tegen Philips begonnen omdat hij op een Heiligen dag liet werken, wist men mij niet te zeggen. Vele van die meisjes, die eerst heen en weer gingen zijn thans te Eindhoven in den kost, en komen alleen des Zondags tehuis.
Den 18 Mei 1915 kwam ik weer in Son; ik reed er vanuit ’s Bosch per auto heen; dienzelfden dag bezocht ik ook nog Veghel. In 1914 tengevolge van de mobilisatie slechts drie huwelijken. Alles wat trouwt, trekt naar de fabrieken, meestal te Eindhoven; men gaat liever op de fabrieken werken, dan boerenarbeider te worden. Onder de boeren wordt er maar weinig getrouwd; de menschen hebben geen geld, knechts en meiden zijn te duur.
In 1914 is eene verordening vastgesteld op het laten loopen van kippen op andermans land. Het was hard noodig; menschen met een klein lapje grond hielden 100 tot 150 kippen. Er was alle dagen hoogloopende ruzie tusschen de buren. De verordening werkt zeer goed; toen er een drietal processen-verbaal waren opgemaakt, wisten de kippenhouders, waar het op stond; thans wordt er geen overlast meer ondervonden van de kippen van den buurman.
Tegenover het oude Raadhuis heeft gemeente een groot pand aangekocht, om daarvan een Raadhuis te maken. Een architect uit Heeswijk is belast met het opmaken van het bestek; hij is als landweerman onder de wapenen; daardoor kwam vertraging in de uitvoering van de bouwplannen.
Geen uitvoerige beschrijving van de exploitatie der gemeentelijke bezittingen; burgemeester zal die thans spoedig maken. De banden en het reephout groeien buitengewoon goed; uit een H.A. reephout (10 are éénjarig en 90 are tweejarig) werd in 1915 voor f. 91 poothout verkocht; de rest bracht daarna f. 355 op; dus f. 446 voor product van 1 H.A.
Alleen te Breugel is een openbare school; daar wordt herhalingsonderwijs gegeven; aan de bijzondere (leeken) school te Son geeft men geen herhalingsonderwijs. De coöperatieve stoomzuivelfabriek kostte ruim f. 30.000; meest alle boeren zijn aangesloten. Pastoor Van Ravenstein ligt op sterven; de parochie treurt daar niet over; hij is zeer hebzuchtig; om die reden heeft wethouder Van der Sanden geweigerd kerkmeester te worden. De kerk is zeker belast met een schuld van f. 80.000. Als de pastoor zijn wil kreeg, dan bracht iedere parochiaan hem alles wat hij bezit, en hield hij voor zich en zijn gezin niets over.
De secretarie is nog onder stof en vuil begraven; doozen waren er aangeschaft; 6 in het geheel. Ik heb den secretaris gezegd, dat hij er wel 60 noodig had.
Den 16 Juli 1919 bezocht ik per auto vanuit Den Bosch de gemeenten Boxtel en Son. Twee leden van den Raad – onder wie de wakkere wethouder Van der Sanden – vielen als slachtoffer van het nieuwe kiesstelsel. Het oude raadhuis zal met Rijkssteun verbouwd worden; het werk is aanbesteed voor f. 20.000. Het nieuwe raadhuis zal er typisch uitzien. Het archief is nog niet geordend en geïnventariseerd; men wil daarmede wachten totdat het in het nieuwe raadhuis moet worden overgebracht. Men hoopt dan deskundige hulp en steun bij dat werk te verkrijgen van het Gouvernement te ’s Bosch.
Voor de exploitatie van de gemeentelijke bezittingen heeft men thans de hulp ingeroepen van het Staatsboschebeheer, 834 H.A. zijn in kaart gebracht; de helft is alleen geschikt voor boschbouw, de andere helft gedeeltelijk voor boschbouw, gedeeltelijk voor bouw- en weiland. Binnen een pr dagen zal de Raad moeten beslissen over de grootte van het complex, dat aan het Staatsboschbeheer ter bebossching zal worden overgedragen.
 Aanleg Wilhelminakanaal (foto 1910-1920, bron: RHCe) |
Aangezien men nog eene aanlegplaats van f. 30.000 aan het Wilhelminakanaal moet maken, en men dat geld niet heeft, zou men wel gaarne een 150 H.A. verkoopen, dan bleef de gemeente toch nog eigenares van een enorm complex, waarvan de ontginning jaren en jaren zal duren. Groote klachten over waterschade, het wordt van jaar tot jaar erger.
Van de verharding van den weg naar Nunen komt voorloopig niets; de gemeente ligt in proces met den aannemer van de aarden baan; deze wordt middelerwijl zoo slecht, dat men er haast niet meer over heen kan. Het distributiebedrijf was onder burgemeester Van Grinsven een rommelzoo; de accountant wist er ook niets van te maken, ten slotte heeft gemeente Son aan v. Grinsven f. 700 betaald, en daarmede, bij wijze van accoord, diens vordering voldaan.
De wissel van de tram midden in de kom veroorzaakt groote stremming in het plaatselijk verkeer, door het vele hout, dat geladen werd; men kon zelfs niet meer het Raadhuis binnen komen. Door eene belastingverordening op het laten liggen van voorwerpen op gemeentegrond heeft men het grootste kwaad moeten keeren.
Den 30 Mei 1923 bezocht ik Son en Veghel. Van de werkzaamheid van burgemeester v.d. Ven krijg ik een uitstekenden indruk: er is in Son veel gedaan; daar is veel ten goede veranderd. Het nieuw gerestaureerde Raadhuis is keurig in orde; het is een sieraad voor de gemeente, terwijl het ruim voldoet aan de daaraan in redelijkheid te stellen eischen. De secretarie is goed ingericht; er zijn thans voldoende doozen. De secretaris heeft de hulp van een gediplomeerd ambtenaar; zelf schijnt hij niet heel veel uit te voeren; maar de administratie was goed in orde.
 Het raadhuis, gebouwd in 1750, verbouwd in 1920 (Collectie Provincie Noord Brabant, 1982) |
Het ameublement in de Raadszaal werd geschonken door den ouden Heer Holleman uit Vught, later te ’s Hage; deze was in 1858 in Son getrouwd! Boven de deur van het Raadhuis is in glas en hout het wapen van Son – een zon – aangebracht. Op zolder onder de beschoten kap is zeer goed het oud archief opgesteld. Het wacht op ordening tegen dat de Rijksarchivaris daarvoor den tijd kan vinden. Geraden, hem dat archief nog eens in herinnering te brengen. In woningnood is nog niet geheel voorzien: Son bouwde 4 woningen; op de exploitatie geeft het jaarlijks f. 200 toe. Met premie van het Rijk kwamen 14 woningen tot stand. Thans wordt gebouwd zonder premie: f. 300 is te weinig voor de eischen, die het Rijk stelt. Twee gezinnen moeten op het moment verhuizen en kunnen niets vinden.
Bij candidaatstelling werden de aftredende Raadsleden herkozen. In de kiesvereeniging is alles geregeld zonder veel herrie, onder leiding van een broer van den burgemeester. De vleeschkeuringsdienst en de warenkeuringsdienst voldoen goed. Son is aangesloten bij Eindhoven. Son maakte een haven met loskade langs het Wilhelminakanaal; havenmeester krijgt 10% van de opbrengst met een minimum van f. 100. Het kanaal wordt nog niet druk bevaren: gisteren passeerden er acht schepen.
Haven en kade liggen aan den kant van Eindhoven. De Meyery is voornemens daarheen een hulpspoor te leggen. Dan vervalt daarmede grootendeels het zoo hinderlijk laden en lossen van de tramwagens in de kom van Son. Maar dan kan de haven – die aan Son f. 17.000 kostte en 50 M lang is, zoodat maar één schip tegelijk aan de kade kan liggen, nog wel eens te klein blijken.
Er zijn in Son geen rijken en geen armen; de menschen moeten, alle belastingen te samen gerekend, ongeveer f. 10,- per hoofd betalen. Electrisch net is aanbesteed voor f. 27.500; het moet in September klaar zijn. Alleen de kommen van Son en van Breugel worden voorloopig aangesloten. 125 aansluitingen. De menschen krijgen 2 lichtpunten gratis. In den handel waren geen petroleumlantarens meer te krijgen!
Op het gebied der ontginningen was burgemeester Van de Ven bijzonder nuttig werkzaam: In de Esperheide kwamen twee boerderijen met Staatshulp tot stand; de rest van de gronden 23 H.A. werden voor 20 jaren verpacht voor f. 692. Vroeger bracht het heele gemeentelijk bezit geen f. 692 op! De Esper heide is nu geheel ontgonnen. De Hoeverheide – ook ten Zuiden van het kanaal – is ook geheel geexploiteerd: een stuk werd verkocht aan een steenfabrikant, terwijl op het resteerende gedeelte ook eene boerderij met Staatshulp tot stand kwam.
Het groote complex gemeente gronden ten Noorden van het Wilhelmina kanaal – ruim 800 H.A. – komt geleidelijk met behulp van het Staatsboschbedrijf in ontginning. Tot nu toe werden aangelegd 70 H.A. dennenbosch + eene kweekerij van eene H.A. Ontgonnen werd tot bouwland 10 H.A. waarop op het moment eene pracht oogst staat van 8 H.A. rogge en 2 H.A. haver. Bovendien werden daar met staatshulp drie boerderijen gesticht.
De Belgische broeders Alexianen hebben een huis tot verpleging van T.B.C. lijders in Son. Dr. Anderegg uit St. Oedenrode moet de lijders behandelen. Wekelijks komt Dr. v. Spanje van Dekkerswald, om de patienten te onderzoeken. De inrichting is nog niet heel groot; patienten kunnen er verpleegd. Vermoedelijk zal de inrichting worden vergroot, om 60 patienten te kunnen verzorgen.
Stoomzuivelfabriek gaat goed; vestigde in Eindhoven een filiaal: Melkinrichting. In 1925 wordt het laatste gedeelte van de distributieleening afgelost. Er werken nog veel meisjes uit Son op de fabriek van Philips; daar heerscht groote orde en leeren ze geen kwaad. Voor haar schuilt het gevaar in het vervoer op de tram; om daaraan zoo veel mogelijk tegemoet te komen, wordt voor haar zooveel mogelijk eene afzonderlijke wagen beschikbaar gesteld.
Notaris van de Westelaken met jachthond, 1900 (bron: 
Stoomzuivelfabriek St. Petrus (foto 1912-1920, bron: 
Haven aan het kanaal (bron: 
Ontginningsboerderij in de Sonniuswijk, 1921 (bron: 
Sanatorium van het H. Hart van Jezus (foto 1925-1929, bron: 
