De Pizerik, een oud smeermiddel

In het Werkhuis hing deze vleesklomp onder handbereik van Vaders werkbank, vrij hangend buiten bereik van kat en muizen. Het hulpmiddel was ook aanwezig in de gereedschapbak voor het karwei. Vader streek voor het zagen het zaagblad met het smeermiddel in en ook stak hij de spijkers er even in voor zij in hardhout (eiken) gedreven werden. Dit zijn maar enkele toepassingen.

De boer gebruikte de pizerik voor de zeis en de spanzaag. Dit laatste gereedschap was voor het zagen van het benodigde kachelhout. Jaarlijks als de slachtvergunning was verkregen van de gemeente, kwam Frans Vissers, de huisslachter uit den Hulstheuvel, voor het varken. Ondanks dat ik het gehele jaar het dier had verzorgd, lag de slacht voor mij niet gevoelig, alleen op het moment van het  genadeschot was ik even afwezig.

Wanneer het varken op de ladder hing, werd de pizerik verwijderd, op de foto zie je Frans Vissers staan bij het verrichte karwei, rechts hangt het genoemde lichaamsdeel. Later werd de vleesklomp ongezouten opgehangen in de schouw, bereikbaar vanuit de zolderkamer en werd hij enkele dagen gereukt tussen de hammen, het spek, de worsten en de blaas. Daarna had hij een normale vetlucht.

In de jaren ‘50 was er een klein moment van schaamte in het Werkhuis. Mijn broers kloosterlingen kregen tijdens hun vakantie thuis bezoek van collega’s en natuurlijk werd er een bezoek aan vaders timmerwinkel gebracht. Tijdens een zo’n visite was ik in het Werkhuis. Moeke gebood mij de pizerik weg te nemen, maar ik wist niet waarom: het hing  altijd op die plaats. Ik zeg tegen Moeke “wa dan”, maar zij gebood me nogmaals: “doe dat ding weg, doe dat ding weg”. Wij wisten de herkomst niet, alleen de naam vonden we geheimzinnig.

Zij schaamde zich dat er een geslachtsdeel openlijk te kijk hing tijdens het geestelijk bezoek. Misschien hadden de paters het nog niet eens ontdekt, maar nu werden ze er hierdoor extra op geattendeerd.

Aan de spier zit de vleesklomp, de totale lengte van de afgebeelde pizerik is 50 cm. Een tot twee keer per jaar werd een varken geslacht, dus er was ruim aanbod voor dit smeermiddel. En helemaal geen “èrme troef”, want van het varken werd alles gebruikt, behalve zijn teennagels, die wij zijn schoentjes noemden.

Bij een presentatie over de karrenmakerij, het beroep van vader, wordt het smeermiddel ook besproken. In Hilvarenbeek is de carnavalsvereniging De Pézerikken ernaar genoemd. De veertig jaar oude pizerik is nog steeds bruikbaar, het was de laatste die Vader hanteerde en die is nu voor het nageslacht bewaard!