Als je de kranten zou geloven, kan je vandaag de dag geen wandeling meer maken door een Brabants bos zonder te struikelen over gewapende dealers of drugsafval. Wat is het vandaag de dag toch slecht gesteld met de wereld, zou je kunnen zeggen. Maar uit een zojuist openbaar geworden dossier van de Houtvesterij van Breda blijkt toch een heel ander beeld… Honderd jaar geleden was er wellicht niet veel drugsafval in de bossen te bekennen, maar de figuren die je er wel tegenkwam waren ook niet echt waar je tijdens je zondagmorgen wandeling op zat te wachten. Naaktlopers, bomendieven, chanteurs… zelfs prostituees.
Het drijft de Houtvester in 1919 bijna tot wanhoop. Al tijden komen er klachten binnen van het wandelend publiek die zedeloze activiteiten in het bos waarnemen of zelfs lastig gevallen worden. De veroorzaker is een bende van tien à twaalf vrouwen, die van het Mastbos praktisch een bordeel hebben gemaakt. Het wegjagen van illegale sprokkelaars, daar is de Houtvester wel mee bekend. Maar hoe moet hij in vredesnaam een einde maken aan dit brutale, zedeloze gedrag? Het laten patrouilleren van al zijn boswachters en leerlingen helpt in ieder geval niets- het blijft klachten regenen. In juni datzelfde jaar komt er nog een brief binnen van de RK vereniging ter bescherming van meisjes, waarin geklaagd wordt over de slechte invloed van de bende op jonge vrouwen in de regio. De maat is dan vol. Het kan zo niet langer!
In een laatste poging een einde te maken aan alle zedeloosheid in het Mastbos doet de Houtvester een oproep aan iedereen die maar zou kunnen helpen. De burgemeester, Staatsbosbeheer, de officier van justitie en zelfs de Koninklijke marechaussee, iedereen ontvangt per post een roep om hulp. En allen blijken zeker bereid om mee te helpen om aan deze praktijken een einde te maken.
De burgemeester zegt de hulp van de gemeentepolitie toe. Staatsbosbeheer stuurt een extra leerling ter ondersteuning. De officier van justitie vaardigt een bosverbod uit voor de drie meest notoire vrouwen uit de bende- alleen geldig voor een verblijf buiten de publieke wandelpaden. En ook de Koninklijke marechaussee zegt toe te helpen met het herstellen van orde in het bos.
Welke van deze maatregelen het beste gewerkt heeft, is niet uit het dossier te halen. Zelf denk ik dat de aanwezigheid van gewapende agenten een groot verschil zal hebben gemaakt. Iets zal in ieder geval hebben gewerkt, want na 1919 lijkt het leven van de Houtvester niet meer zuur te worden gemaakt door deze bende. Lang kan hij niet van zijn rust genieten. Niet lang daarna wordt hij geconfronteerd met klachten over naaktlopers. Een bende chanteurs maakt vervolgens een thuisbasis van het Mastbos. En dan verdwijnen rond Kerst ineens een hoop dennenbomen uit het bos. Zo blijkt dat het bos toch altijd een zekere aantrekkingskracht voor criminelen behoudt…
Geheime archieven gaan voor het eerst sinds 75 jaar open! Voor een groot aantal dossiers vervalt de beperking op de openbaarheid na al die jaren en dat zorgt er voor dat je nu zelf kunt lezen wat erin in het beladen jaar 1945 en daarvoor allemaal speelde. Zoals dit verhaal uit het archief van de Houtvesterijen van Staatsbosbeheer in Breda, Eindhoven en Helmond (toegangsnummer 134, archiefnummer 773)
Mooie verhalen die met zulke archieven kunnen worden gemaakt.
Het Mastbos, een kroondomein in het zuiden van Breda, is voor vele Bredanaars een aangename plek (geweest) om te vertoeven. Maar ook in de meer recente tijden gebeurden er minder fraaie zaken in dit bos.
Zo staat er al meer dan een eeuw op de Galderseweg, die oostelijk van het bos richting Belgische grens loopt, een inrichting die nu het R(ijks) J(ustitieel) J(eugd) I(nrichting) Den Hey-acker wordt genoemd. In de volksmond was dat gewoon "het tuchthuis". Daar werden boefjes in spé tijdelijk opgesloten om heropgevoed te worden tot eerzame burgers. Sommigen van hen zagen dat niet zo zitten en namen de benen als ze de kans kregen. Ze vluchtten dan het bos in waar ze zich schuil hielden in de hoop verder te kunnen vluchten. Na een klopjacht van de politie en de marechaussee van de kazerne aan de andere kant van het bos werden ze meestal snel weer opgepakt.
Als kinderen gingen wij vaak naar dit bos maar onze ouders waarschuwden ons wel voor de "rode vlaggen". Als die bij de ingangen van het bos waren opgehangen mochten we het bos niet in. Dan waren er soldaten uit een van de vele kazernes die er toen nog waren in Breda schietoefeningen aan het doen in het bos. Wij wilden niet graag overhoop worden geschoten dus bleven we wel weg en luisterden met grote ogen naar de knallen diep in het bos. Er was wel een aarden wal aangelegd in welke richting er werd geschoten. Die wal werd "de kogelvanger" genoemd en een restaurant op de Galderseweg herinnert daar nog aan.
Niet alleen honderd jaar geleden liepen er naaktlopers rond in dit bos.
Aan de zuidrand net boven het grensdorpje Galder lag de populaire Galderse heide waar veel mensen hun vrije tijd doorbrachten door er al dan niet een tentje voor één dag op te zetten. Kamperen mocht je er niet. Ook mijn ouders deden dat en na een fietstochtje konden wij kinderen ons er onbezorgd uitleven.
In de zestiger jaren werden er vlakbij deze heide zandafgravingen uitgevoerd. Daar ontstonden toen een aantal meren die al snel recreanten aantrokken. Omdat ze wegens de diepte gevaarlijk waren voor zwemmers was dat verboden gebied. Het eerste en noordelijkste meer werd al snel het gebied waar nudisten het fijn en nodig vonden hun hobby uit te oefenen en er in hun blootje te vertoeven. In die tijd was dat nog niet zo evident dus trok de "sterke arm" regelmatig het gebied in om de bloterikken te vangen. Wij moesten van onze ouders op de heide blijven en mochten de "Zwaantjesweg" niet oversteken want dan kwamen we in het vizier van die naaktrecreanten. Wat denk je wat wij als opgroeiende jeugd deden?
Nu zijn de Galderse meren in de zomer de plek om verkoeling te zoeken tijdens de hete zomermaanden.
Hilde Jansma
bhiczei op 19 januari 2021 om 10:27
Leuk om te zien dat archief en persoonlijke belevenissen zo samen kunnen komen. Dankjewel voor het delen van je eigen ervaringen met de bijzondere activiteiten in het Mastbos, Michel! Je geeft een hele nieuwe dimensie aan het verhaal uit de archiefstukken, heel mooi om te lezen.
