‘Wij willen Piet en anders niet!' luidt de strijdkreet van het gelijknamige actiecomité in 1972, nadat Piet ontslagen was. Tijdens zijn lange loopbaan heeft opbouwwerker Piet Willems (1928-2004) de Bossche welzijnssector nadrukkelijk beïnvloed. Met strijdlust en charisma zette hij zich decennialang in voor mensen uit het 'souterrain van de samenleving'. Zoals Piet dat zo mooi zei.
Een bijzonder mens, die in de vakliteratuur van het sociaal werk een iconisch opbouwwerker wordt genoemd. Het opbouwwerk in Brabant vulde in de jaren vijftig en zestig het vacuüm dat ontstaan was als gevolg van het functieverlies van de katholieke gemeenschap. De snelle secularisatie vroeg om nieuwe kaders die het verdwijnen van de traditionele sociale structuren konden compenseren. In de jaren zeventig kwam hier de aandacht voor ontplooiing en spreiding van kennis, macht en inkomen bij.
Er werd in die jaren veel gediscussieerd over een beweging vanuit de basis, maar slechts weinigen brachten dat in de praktijk. Piet deed dat wel. Hij sprak de taal van de Bosschenaren, wist wat er in hen omging. Voordat hij zich op 37-jarige leeftijd aanmeldde bij de sociale academie in Breda was hij grondwerker, glasmenger en stofzuigerverkoper geweest. Die ervaringen bleken een goede leerschool. De boekenwijsheid kwam daar later bovenop.
Zijn radicale keuze om te werken voor en met mensen uit 'het souterrain van de samenleving' hield verband met zijn afkomst. Hij groeide op in een boerengezin, arm en zeer gelovig, hard werkend op de zandgronden in de Kempen.
Na zijn ontslag begin jaren zeventig ontwikkelde hij met steun van het toenmalige ministerie van WVC een experiment in Den Bosch-Oost. Zijn werkwijze kwam kort gezegd neer op het werken van onderaf en vanuit de kwaliteiten van mensen, ook van de meest kwetsbaren in de samenleving. Samen met bewoners werden in korte tijd talloze groepen, activiteiten en voorzieningen in deze wijk opgezet: WAO-groepen, vrouwengroepen, buurthuizen, kinder- en jongerenactiviteiten, alfabetiseringswerk, een wijkgezondheidscentrum, een advocatencollectief en een basisacademie voor de vrijwilligers.
De mensen waarmee hij werkte schetsten hem als ‘een denker’, terwijl de vele theoretici en beleidsmakers, waarmee hij contact onderhield hem juist ‘een doener’ vonden. Piet was niet van de grote theorieën, maar van het alledaagse kleinschalige verzet; hij eiste voortdurend het woord op voor de zwakste krachten in de samenleving. Hij bleef dit doen, ook nadat in de jaren negentig het opbouwwerk een andere plek kreeg in de neoliberale en op de markt georiënteerde samenleving.
Piet weigerde zich hierbij neer te leggen. In 1990 ging hij met vervroegd pensioen, maar hij bleef actief tot zijn plotselinge dood in de zomer van 2004. Hij was een bekend figuur in de Bossche samenleving; liet voortdurend van zich horen en werd gewaardeerd én bekritiseerd. Hij werd in 1988 Bosschenaar van het jaar, ontving in 1993 de sociale penning van ‘s-Hertogenbosch en in 1999 werd hij de koninklijk onderscheiden. In 2003 gaf hij de sociale penning terug aan de gemeente na een botsing over het Bossche sociale activeringsbeleid.
Op 24 maart, 31 maart, 3 april en 17 april wordt de nieuwe biografie van Piet Willems gepresenteerd op de verschillende locaties, waar Piet heeft gewerkt.
L.A.J.A. van oosterwijck
zei op 27 maart 2024 om 14:53
Ik heb twee keer een periode met Piet samengewerkt. De eerste periode was twee jaar stage tijdens mijn opleiding in de jaren zeventig, aan de Sociale Academie in Den Bosch en de tweede periode was 8 jaar als bestuurslid van zijn stichting in de wijk Oost, rond de eeuwwisseling, tot vlak voor zijn overlijden in 2004.
Marilou Nillesen
bhiczei op 28 maart 2024 om 10:52
Ah, wat leuk dat je dat hier laat weten! Hoe kijk je terug op die samenwerking? Welke herinneringen komen dan weer naar boven?
Een bijzonder mens, die in de vakliteratuur van het sociaal werk een iconisch opbouwwerker wordt genoemd. Het opbouwwerk in Brabant vulde in de jaren vijftig en zestig het vacuüm dat ontstaan was als gevolg van het functieverlies van de katholieke gemeenschap. De snelle secularisatie vroeg om nieuwe kaders die het verdwijnen van de traditionele sociale structuren konden compenseren. In de jaren zeventig kwam hier de aandacht voor ontplooiing en spreiding van kennis, macht en inkomen bij.
De mensen waarmee hij werkte schetsten hem als ‘een denker’, terwijl de vele theoretici en beleidsmakers, waarmee hij contact onderhield hem juist ‘een doener’ vonden. Piet was niet van de grote theorieën, maar van het alledaagse kleinschalige verzet; hij eiste voortdurend het woord op voor de zwakste krachten in de samenleving. Hij bleef dit doen, ook nadat in de jaren negentig het opbouwwerk een andere plek kreeg in de neoliberale en op de markt georiënteerde samenleving.
