skip naar content skip naar hoofdnavigatie spring naar service navigatie
sluit
Hulp nodig?

Chat is online op maandag t/m vrijdag van 10.00 - 16.00 uur en van 19.00 - 22.00 uur.

Op dit moment zijn we offline. Je kunt je vraag stellen via e-mail of WhatsApp: 06-12887717 (alleen berichtjes)

Meer informatie over de chat-service? Klik hier

Online op dit moment

Stel je vraag

Ans Holman
Ans Holman RA Tilburg
Menu
sluit
Hulp nodig?

Chat is online op maandag t/m vrijdag van 10.00 - 16.00 uur en van 19.00 - 22.00 uur.

Op dit moment zijn we offline. Je kunt je vraag stellen via e-mail of WhatsApp: 06-12887717 (alleen berichtjes)

Meer informatie over de chat-service? Klik hier

Online op dit moment

Stel je vraag

Ans Holman
Ans Holman RA Tilburg

Geen wind, geen geluid: de Udense orgelpijp

Al in mijn kinderjaren genoot ik van de orgelklanken bij de zondagse bezoeken aan de Hoogmis en het Lof en ik zong graag mee, vooral met het Gregoriaans.

Pastoor De Louw was voor samenzang van Gregoriaans, volkszang en orgelbegeleiding en de organist gebruikte het orgel ten volle, zodat de klanken door het godshuis golfden. Hierbij denk ik vooral aan het Te Deum Laudamus, het grote danklied.

Eens begaf de windmachine het tijdens het Lof. De organist kwam snel enkele jongens uit de kerkbanken halen om het orgel van de benodigde wind te voorzien. Ik had het orgel graag eens willen zien en ook nu geholpen als calcant, orgeltrapper, maar het aantal was beperkt.

Het orgel uit de St. Petruskerk te Uden is gebouwd door Th. Nören. Tijdens de restauratie werd de hierbij afgebeelde pijp vervangen door Hub. Houët, organist uit Eindhoven. Via mijn zwager kwam ik in bezit van deze pijp met een doorsnee van 3,5 cm en een lengte van 90 cm. Bij het bezoek aan het Nationaal Historisch Orgelmuseum in Elburg nam ik de orgelpijp mee. De organist attendeerde mij op de aangebrachte letter-cijfercombinatie C 8, rechts van het labium, en hij vertelde dat daaraan vaak het type is af te lezen en welke persoon de toonhoogte aan de pijp heeft gegeven.

Er blijkt verschil te zijn tussen een orgel dat bestemd is voor de katholieke en een voor de protestantse eredienst. Kaarsen- en wierookwalm zijn funest, zij vormen een aanslag in de orgelpijp. Hoe dan ook, ik geniet van waskaars- en wierookgeur, maar vooral van kerkorgelklanken. Mijn echtgenote zei: “een blinde zou weten of hij een protestante of een katholieke kerk betreedt, want een protestantse ruikt naar boenwas en een katholieke naar wierook en kaarsen”.

Vanuit mijn interesse voor orgels bezocht ik in de jaren ’90 de Open Bedrijvendag van orgelbouwer en -restaurateur Pels & Van Leeuwen in Den Bosch waar al 900 orgels gebouwd waren. Heel interessant.

De voorloper van het orgel is de panfluit, die ook bestaat uit een aantal pijpen van diverse lengte. De lengte van de pijp bepaalt de toonhoogte. In de zeventiger jaren maakte we een studiereis naar Roemenië, het was de tijd van Gheorghe Zamfir en we kochten in de Staatsmuziekwinkel een panfluit, zonder merknaam.

Ook de Midwinterhoorn is een soort orgelpijp. Om hiermee kennis te maken, maakte ik gedurende de Advent een avondwandeling met de midwinterhoornblazers in Ootmarsum. De hoorn is gemaakt van een in de natuur kromgegroeide boomstam, die doormidden is gezaagd en uitgehold, waarna de delen weer zijn samengevoegd.

In Vlissingen bezocht ik het “Wereld Windorgel” op de Nollebunker: de orgelpijpen zijn van bamboe, komen uit Japan en zijn voorzien van openingen. Uniek, de natuurlijke wind vervangt hier de windmachine en voor achtergrondmuziek zorgen letterlijk de golven die figuurlijk zichtbaar zijn op de achtergrond.

Orgelmuziek maakt een mens vrolijk; te vrolijk? in Best werd vroeger tijdens de vastentijd het kerkorgel niet bespeeld! 

Reacties (9)

Willie Damen van de Mosselaer zei op 29 juli 2013 om 19:57
Ongelofelijk, steeds maar weer van die prachtige verhalen.
Ik geniet er elke keer weer van.
Rini de Groot. zei op 23 oktober 2013 om 00:46
Mijn geplaatste titel is niet geheel juist.
Een dagje Gent, werd een 3 daags bezoek.
Na aankomst in de stationshal Gent ST. Pieters nam ik een kopje koffie en genoot ondertussen van de achtergrondmuziek.
Het was mijn voorkeur, wat bleek het was live, een mevrouw achter de Vleugel speelde en zonder bladmuziek en voor iedereen vrij om te spelen.
Later trof ik ook in het centrum een vleugel aan, het was voor gedurende 6 weken voor iedereen vrij om, op in de stad op 7 plaatsen opgestelde Piano, of Vleugel te spelen. (123.piano.be)
Ik genoot zo van de muziek dat ik 3 dagen nodig had om een beetje van de stad te zien.
En merkte dat er bij dit instrument geen wind maar een trilling, voor het geluid, aan te pas komt.
Rini de Groot. zei op 22 juli 2014 om 20:48
In de oorlogstijd was er geen electriciteit op het koor, de verlichting werd gevoed vanuit een accu.
Als zanger was er telkens iemand die voor de wind moest zorgen, staande werd er getrappeld om de blaasbalg vol te houden.
Meestal is het een dubbele de ene blaast de tweede, groter van formaat op, dit om een gelijkmatige druk te houden,
op het moment dat de organist vele tonen liet horen koste dat ook veel wind.
Dit wist Gerrit de Groot (Zoggel, 84 j.) te vertellen koorzanger tijdens de oorlog, ook wist hij, dat Pastoor de Louw een vakkundige organist was. Bij repetities was het bij de les blijven anders kreeg je het boek tegen je oren.
Rini de Groot zei op 26 mei 2015 om 20:40
Na het bezoek aan Gent, bekeek ik regelmatig via You tube de filmpjes via: www.123.piano.be
hierbij was ook een filmpje van een mevrouw spelend aan de vleugel.
Tot mijn grote verbazing trof ik haar afgelopen Zondag, spelend achter de piano, bij het Valkhof in Nijmegen.
Ook Nijmegen heeft dit jaar verspreid in de stad enkele piano,s geplaatst, het was zelfs het voorstel van deze mevrouw, Rhea Elise. Voor het vertrek van een IVN wandeling was ik op die locatie en moest het contact met haar verbreken.
Rini de Groot. zei op 6 oktober 2015 om 15:44
Tijdens het stoken van de hout gestookte Pottenbakkersoven in het Eindhovens Museum afgelopen zaterdag, met de stoker uit België, vertelde een bezoeker over het keramisch orgel. Het orgel De Jacobsladder genoemd, van Geert Jacobs waarvan de 38 pijpen bestaan uit keramisch materiaal.
Rini. zei op 14 mei 2017 om 23:05
Zaterdag 17 september 2016 bezocht ik Keramisto in Milsbeek
en bracht uren door rond het keramisch draaiorgel,
De Jacobsladder gestoken in Delft Blauwse kleuren.
En sprak Geert Jacobs de maker, hij vertelde en bediende het orgel
en demonstreerde daarbij het maken van muziekboeken.
Rini. zei op 2 december 2019 om 10:58
Waar is de afbeelding van de Orgelpijp gebleven ?
Rien Wols
Rien Wols bhic zei op 3 december 2019 om 10:48
Rini, die was op mysterieuze wijze verdwenen (dat lijkt soms te kunnen gebeuren in de ICT). Goed dat je er ons op attent maakt. De pijp is inmiddels weer terug, zoals je ziet.
Rini de Groot. zei op 14 juli 2020 om 23:49
Op de laatste zondag van october, het feest van Christus Koning hing boven het Hoofdaltaar een grote Gouden kroon. En speelde de Harmonie in de kerk op het einde van het middaglof, 'Aan U koning der eeuwen.' Dat golfde door het kerkgebouw. De enigste gelegenheid dat er andere soort muziek klonk.
De genoemde kroon was vermoedelijk gemaakt door Kapelaan Mutsaerts die dikwijls bij smid Piet Ivits gezien werd. Ook zorgde hij voor de bogenverlichting en de tekst voor Kerstmis, Vrede op aarde hoog, in de koepel opgehangen.

Reageer op dit verhaal

Heb je al een account? Log in met je gegevens.

Heb je nog geen account? Plaats zonder inloggen, of Registreer een account

Help spam voorkomen en los de volgende som op:
Geef mij een andere som.