skip naar content skip naar hoofdnavigatie spring naar service navigatie
sluit
Hulp nodig?

Chat is online op maandag t/m vrijdag van 10.00 - 16.00 uur en van 19.00 - 22.00 uur.

Op dit moment zijn we offline. Je kunt je vraag stellen via e-mail of WhatsApp: 06-12887717 (alleen berichtjes)

Meer informatie over de chat-service? Klik hier

Online op dit moment

Stel je vraag

Mariët Bruggeman
Mariët Bruggeman Bhic
Menu
sluit
Hulp nodig?

Chat is online op maandag t/m vrijdag van 10.00 - 16.00 uur en van 19.00 - 22.00 uur.

Op dit moment zijn we offline. Je kunt je vraag stellen via e-mail of WhatsApp: 06-12887717 (alleen berichtjes)

Meer informatie over de chat-service? Klik hier

Online op dit moment

Stel je vraag

Mariët Bruggeman
Mariët Bruggeman Bhic

Heel Boekel door de TBC-scanner

Mathilde Min
Mathilde Min Bhic
vertelde op 10 maart 2020
bijgewerkt op 20 januari 2022
Van jonge kinderen tot ouden van dagen; álle inwoners van Boekel krijgen in 1948 de oproep deel te nemen aan een röntgenologisch borstonderzoek. Een jaar eerder bleek namelijk bijna de helft van de Boekelse schooljeugd drager van de tuberkelbacil, een bacterie die tuberculose kan veroorzaken. Reden voor de gemeente en de volksgezondheidsinspectie om over te gaan tot dit ongekend grootschalige onderzoek. Het Polygoonjournaal reist af naar de Brabantse plaats voor een verslag.

Röntgenologisch onderzoek van de bevolking van Boekel, door Polygoon-Profilti (producent) / Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid (beheerder), is gelicenseerd onder Public Domain Mark.

Rust en frisse lucht

Tuberculose, meestal kortweg tbc (of zelfs tb) genoemd, is aan het begin van de twintigste eeuw volksziekte nummer één in Europa. De sterftecijfers blijven ook daarna nog lange tijd hoog. Behandeling is vrijwel niet mogelijk en tot in de jaren vijftig komen tbc-patiënten terecht in sanatoria, waar zij vaak langere tijd - soms zelfs jarenlang - verblijven in de hoop dat rust en frisse lucht hen zal genezen.

Met de ontdekking van antibiotica en de ontwikkeling van medicijnen tegen de ziekte daalt het sterftecijfer na de Tweede Wereldoorlog snel. Preventieve screening, zoals hier in Boekel, verdrijft de ziekte verder uit ons land. Inmiddels komt tbc nauwelijks meer voor in Nederland. Wereldwijd ligt dat anders en is de infectieziekte nog steeds één van de belangrijkste doodsoorzaken.

Uitslag

Over het Boekelse onderzoek berichtte De Volkskrant op 16 november 1948 dat 96 procent van de Boekelse bevolking bij de röntgenologische screening was doorgelicht. Voor het eerst in de geschiedenis van de tuberculosebestrijding in ons land was daarmee een momentopname gemaakt van de verspreiding van tbc binnen een plaats. En hoewel 47% van de schooljeugd in 1947 positief testte bij de tuberculine-reactie, rolden uit het grootschalige onderzoek van 1948 slechts twintig "min of meer lichte" ziektegevallen.

De meeste positief geteste kinderen bleken dus gelukkig niet ziek te zijn. De belangrijkste besmettingshaarden van de bacterie moesten volgens nader onderzoek onder het vee worden gezocht. Één procent van de Boekelse veestapel bleek namelijk aan open tbc te lijden; een mogelijk gevolg van de geringe controle op ingevoerd vee na de oorlog.

Weet jij dit nog?

Kom jij uit Boekel en kun jij je dit onderzoek nog herinneren? Wil jij jouw herinneringen delen? Dan horen we graag van je! Je kunt reageren in het vak 'Reageer op dit verhaal' hieronder. Ook andere verhalen naar aanleiding van dit filmpje zijn natuurlijk van harte welkom!

Het hele artikel in De Volkskrant over het tbc-onderzoek in Boekel kun je trouwens lezen op Delpher.

Aanvulling

Oproep voor een TBC-onderzoek, 1951Rini de Groot, destijds uit Uden, herinnert zich de TBC-onderzoeken nog. Hij stuurde ons foto's van een oproepingskaart uit 1951.

Oproep voor een TBC-onderzoek, 1951

Het onderzoek ging tot in de avonduren door, zo blijkt uit deze kaart. Antonius J. de Groot werd opgeropen voor 20:55 uur 's avonds.

Reacties (5)

Martin van de Ven zei op 27 maart 2020 om 15:37
Iedereen wees indertijd naar Boekel, want daar zou men de meeste tbc-patiënten aantreffen. De Gemeente Boekel besloot toen voor een massaal onderzoek. Later bleek het een min of meer loos alarm.
Ik ben geboren in Boekel op 26 mei 1932 en heb daar tot 1960 gewoond, dus dit onderzoek aan den lijve ondervonden.

Boekel was toen in rep en roer en het komende onderzoek het gesprek van de dag. Waarom?
a. Wie zou er wel allemaal tbc hebben
b. Hoe gebeurde dit onderzoek?
c. Ontbloot??? Kon dat wel volgens de toen geldende preutse regels?
d. Wie zou men half bloot aantreffen en wie zou mij halfbloot te zien krijgen?

Allemaal vragen en veronderstellingen die danig werden aangedikt en breed werden uitgedragen. Uiteindelijk ging bijna iedereen en waren er achteraf geen wanklanken en gelukkig weinig nieuwe patiënten.

Ik heb in 2018, zeventig jaar na dato, een artikeltje over dit onderzoek geschreven voor het Heemblad de Wanmeule van de Heemkundekring Boekel. Dit artikel is geplaatst in Wanmeule nr. 55 van december 2018 en u kunt dit via de volgende link teruglezen: https://www.bhic.nl/media/document/file/dwm55-07-boekeltbcdoorgelicht.pdf?6-0-21
Marilou Nillesen
Marilou Nillesen bhic zei op 27 maart 2020 om 20:53
Hallo Martin, wat een prachtige reactie. Wat mooi te lezen hoe daar destijds tegenaan werd gekeken. Veel dank voor het doorsturen van het linkje naar je complete verhaal. Een echte aanrader!
Marilou Nillesen
Marilou Nillesen bhic zei op 27 maart 2020 om 20:54
Hallo Martin, wat een prachtige reactie. Wat mooi te lezen hoe daar destijds tegenaan werd gekeken. Veel dank voor het doorsturen van het linkje naar je complete verhaal. Een echte aanrader!
Rini de Groot. zei op 21 september 2020 om 00:04
Kreeg een oproepkaart in handen van m,n broer oud (19).
s, Morgens om 05.00 uur gestempeld en op de dezelfde dag opgeroepen
s,avonds 20.55 u. voor het röntgenologisch borstonderzoek te onderwerpen.
Kopie naar BHIC verzonden.
Rini de Groot. zei op 22 september 2020 om 20:50
Martin half ontbloot ik sloot achter m,n broer 23 jaar, aan en had hem nog nooit half bloot gezien. Het onderzoek was in het huis van Juffrouw Veraaij in de Schaftstraat? (Naast dr. Bollen) in Uden, Ik vermoed rond 1951 en alleen mannen aanwezig!

Reageer op dit verhaal

Heb je al een account? Log in met je gegevens.

Heb je nog geen account? Plaats zonder inloggen, of Registreer een account

Help spam voorkomen en los de volgende som op:
Geef mij een andere som.

Lees ook deze verhalen