In 1766 werd de Baardwijkse Overlaat tussen Baardwijk en Drunen aangelegd. Via deze overlaat werd in de herfst- en wintermaanden het overtollige water uit het gebied rond Den Bosch afgevoerd richting zee. Het water stroomde dan ten zuiden van Vlijmen, Nieuwkuijk en Drunen via de overlaat langs het Oude Maasje naar het Hollands Diep.
Hoog water rond Den Bosch en de Baardwijkse Overlaat
Als de Baardwijkse Overlaat in werking trad, betekende dat tegelijk dat het doorgaande verkeer van Waalwijk richting Drunen gestremd werd. Daar werd dan een veer ingezet, om met pont, platbodems en roeiboten reizigers over te zetten. Stond het water maar net boven de rijweg, dan konden voerlieden, onder betaalde begeleiding van een van de veermannen, met hun karren de oversteek maken.
Detail van een kaart uit 1868. Klik voor een vegroting
De weg door de Overlaat (Foto: Gemeentearchief Waalwijk 4384)
Dat werkte bijna een eeuwlang goed. Maar in 1846 bleek een groep kooplieden uit Waalwijk, Drunen en Nieuwkuijk niet zo gelukkig meer met deze regeling. Aangezien ze bijna dagelijks van de weg door de overlaat gebruik maakten, kenden ze de route net zo goed als de schippers. Ze vonden dat zij echt geen “voorlooping” nodig hadden. Zonder begeleiding spaarden ze ook iedere keer 30 cent uit.
Verordening op het veer, 1861(BHIC, Provinciaal Bestuur 1814-1920, nr. 5849). Klik voor een groter beeld
Die begeleiding stamde uit de tijd dat de weg door de overlaat nog niet was bestraat. In die situatie veroorzaakte de stroming van het water grote gaten in de rijbaan, waardoor begeleiding van rijtuigen en karren noodzakelijk was. Maar sinds de weg in 1827 met klinkers was verhard, waren er nooit meer gaten in de weg gevallen. Gedeputeerde Staten bepaalden dan ook dat de begeleide overtocht niet meer nodig was.
Wat wel nodig bleef, was dat de veerlieden de weg bleven afbakenen. Daarom mochten ze per passage een bedrag blijven vragen, oplopend van een cent voor een paard tot vier cent voor een rijtuig met vier wielen en twee paarden. Dat was in ieder geval een veel lager tarief.
Met de verbeteringen aan de doorgaande weg nam het gebruik van de daadwerkelijke veerdienst af en werd er vooral nog gevaren wanneer de weg een behoorlijk stuk onder water stond. Nog rustiger zal het voor de veerlieden zijn geworden toen in 1890 het pad langs de pas gebouwde spoorbrug over de Overlaat voor voetgangers werd opengesteld.
Na de verlegging van de Maasmond en de aanleg van het Drongelens kanaal begin twintigste eeuw was de Baardwijkse Overlaat overbodig geworden voor de waterhuishouding. De overlaat trad niet meer in werking, het veer was niet meer nodig.
Kwitantie van de veeropbrengsten december 1882. Klik voor een vergroting
Mijn opa, Johannes Pullens geboren te Baardwijk op 29 augustus 1983, werd ook wel 'de schipper' genoemd. Dat was omdat hij mensen met het veer over de Baardwijkse overlaat zette.
Mariët Bruggeman
bhiczei op 17 december 2018 om 14:43
Mooie bijnaam Johan, ben je wel eens met je opa meegevaren op het veer?
