Een opmerkelijke foto, gemaakt in het klooster Soeterbeeck van de zusters Augustinessen in Deursen. Het lijkt alsof de fotograaf is binnengeslopen op een wat ongemakkelijk moment. Maar is dat ook zo? De omschrijving van de foto geeft geen antwoord op deze vraag.
Van het klooster hebben we wel informatie. In 1732 kochten de zusters Augustinessen het kleine landgoed den Bogaert in Deursen, omdat ze hun klooster in Nuenen moesten verlaten. In de loop van de eeuwen is het complex vaak verbouwd.
In 1954 werd het klooster voor de laatste keer uitgebreid. De zusters verlieten in 1997 het gebouw en inmiddels is het alweer jaren in gebruik als studie- en conferentiecentrum van de Radboud Universiteit Nijmegen.
Maar wij zijn op zoek naar het verhaal achter deze foto. Van welk moment zijn we hier getuige?
Rudolf van Dijk O.Carm., Titus Brandsma Instituut
zei op 10 april 2014 om 11:02
De foto toont zeven zusters naast elkaar gezeten in een halve cirkel. Een ronde tafel scheidt hen van een meisje in het wit, dat vóór de zusterschare staat. Als de foto gevonden is in een historische relatie met de priorij Soeterbeeck te Deursen, zijn er twee mogelijkheden.
1. De eerste mogelijkheid is, dat de foto in het klooster te Deursen gemaakt is. Op de achtergrond is een klein altaar met tabernakel te zien. De kamer zelf is vermoedelijk een spreekkamer. De combinatie van een altaar met ronde tafel en stoelen wijst op een kleine behuizing. Daarvan is in klooster Soeterbeeck geen sprake. Een altaar in een kamer is bovendien onwaarschijnlijk, als het klooster over een grote kapel beschikt.
Vervolgens wijst de kloosterkleding niet naar de reguliere kanunnikessen van de Congregatie van Windesheim, maar eerder naar een congregatie van zusters zoals de Zusters van Liefde (Tilburg, Oudedijk) of de Zusters van Jezus Maria Jozef (Den Bosch, Mariënburg). Aan de kleding te oordelen (zwart, ronde gesloten kap, borstkruisje) zijn het zeven zusters van Liefde (Tilburg), of anders van JMJ. De zusters van Windesheim dragen witte kloosterkleding.
Bovendien staat het meisje vrij tegenover de zusters. Dat zou in Soeterbeeck onmogelijk geweest zijn, omdat de zusters daar tot kort na het Tweede Vaticaans Concilie (1962-1965) achter tralies leefden. Hun spreekkamers waren in twee delen gesplitst, gescheiden door een traliewand.
2. De tweede mogelijkheid is, dat de foto in het filiaalklooster Nazareth te Ravenstein is gemaakt. Vanaf het midden van de negentiende eeuw tot 1923 hadden de zusters van Soeterbeeck daar een schoolconvent van zusters die de meisjesschool naast de Sint-Luciakerk exploiteerden. Daar was de behuizing veel kleiner en is de combinatie van een spreekkamer met een altaar niet helemaal ondenkbaar. Wel had ook Nazareth een eigen kapel, zodat hier wellicht eerder sprake is van ‘aankleding’ dan van een functionerend altaar.
Het is onwaarschijnlijk dat de zusters van Nazareth andere kloosterkleding droegen dan hun medezusters in Soeterbeeck.
Ook blijft het vreemd dat de zusters van Nazareth, als zij van de priorij Soeterbeeck waren, zonder tralies tegenover een meisje zouden zitten. Bij mijn weten leefde ook de zusters in Nazareth achter de tralies, behalve tijdens de lesuren en het werk op school.
Als de foto historisch toch met Soeterbeeck of Nazareth verband houdt, is er maar één mogelijkheid: het gaat hier om zeven zusters van JMJ, die na 1923 klooster en meisjesschool van de reguliere kanunnikessen hebben overgenomen. Zij kenden geen tralies, zodat de weergegeven situatie als natuurlijk te beschouwen is.
Hanneke van der Eerden, namens BHIC
bhiczei op 11 april 2014 om 19:50
Beste Rudolf van Dijk,
Bedankt voor uw nuttige aanvulling op het verhaal.
Vriendelijke groet,
Thijs van Breda
zei op 14 september 2023 om 18:37
Het is zeer onwaarschijnlijk dat bovenstaande foto van de zusters van Soeterbeeck is. De zusters van Soeterbeeck droegen namelijk een wit gewaad i.c.m. een zwarte kap met witte rand, deze kap bedekte het hoofd/gelaat minder dan dan de kap op deze foto. De reactie hierboven van Rudolf van Dijk kan ik (deels) beamen omdat ik zelf van 1982 tot 1997, toen de overgebleven zusters Soeterbeeck verlieten misdienaar in Soeterbeeck ben geweest. Derhalve heb ik Pater Rudolf van Dijk dan ook zeer goed gekend als dienstdoende pastoor in deze jaren. Helaas is Rudolf van Dijk enkele jaren geleden overleden.
Hartelijke groeten,
Thijs van Breda
Marilou Nillesen
bhiczei op 16 september 2023 om 16:17
Ha Thijs, fijn dat je hier reageert en dat je dat laat weten. Daar moeten we dan eens goed naar kijken want deze foto is opgenomen in onze collectie onder de naam Soeterbeek. Dus ergens moet het dan fout zijn gegaan.
Terwijl ik op onze site een en ander nazocht, trof ik deze foto:
En daar sta je zelf ook op (althans, je naam staat erbij). Ken je deze foto toevallig? En zo ja, als je er meer over kunt vertellen, dan heel graag!
Ondertussen ga ik met bovenstaande foto naar de beheerder van onze foto's - dat we daar eens naar moeten kijken. Bedankt voor je oplettendheid!
