Het eerste vliegveld in Nederland werd in 1910 bij Gilze en Rijen geopend. De Eerste Nederlandsche Vliegvereeniging vestigde toen op de Molenheide een luchtvaartterrein. Er werden vlieglessen gegeven en ook de Luchtvaartafdeling van het Nederlandse leger (LVA) maakte er gebruik van.
De LVA was de voorloper van de Koninklijke Luchtmacht. Tijdens de Eerste Wereldoorlog voerde de LVA patrouillevluchten langs de Belgische grens uit vanaf dit vliegveld.
In 1937 werd pal ten oosten van de Molenheide in werkverschaffing een nieuw civiel vliegveld aangelegd: Nerhoven. Maar door oorlogsdreiging werd ook dit vliegveld militair.
Al vanaf juni 1940 begonnen de Duitse bezetters met de samenvoeging van Molenheide en Nerhoven tot één Fliegerhorst. Een aantal woningen werd geconfisqueerd en gesloopt, de start- en landingsbaan verlengd van 1300 naar 1700 m.
Nieuwe hangars werden deels gecamoufleerd als boerderij. De werkzaamheden gingen de hele bezettingsperiode door, er werden zelfs politieke gevangenen van Kamp Vught bij ingezet.
Verlichting en radiobakens maakten het geschikt bij slecht weer en nachtvliegen, al bleek het daarvoor een moeilijk vliegveld te zijn: er waren veel schades. Gilze-Rijen diende als Leithorst voor alle vliegvelden in Zuid-Nederland. Vanaf hier werden bombardementsvluchten op Engeland uitgevoerd en zeemijnen gelegd. Vooral in 1944 werden zeer veel geallieerde luchtaanvallen op de basis uitgevoerd. Op 4 september vertrokken de laatste Duitse toestellen.
Op 28 oktober 1944 werd het vliegveld veroverd door de 1st Polish Armoured Division. Onmiddellijk werd met hulp van vrijwillige burgers gestart met het herstel van het zwaar beschadigde terrein. Vanaf 21 november was het weer operationeel, onder de codenaam B.77. Het vliegveld werd daarna veel gebruikt voor transport van materieel, maar ook voor fotoverkenners en gevechtsvliegtuigen. Gilze-Rijen en Eindhoven waren de enige RAF-vliegvelden in Nederland die geschikt waren voor nachtvluchten. Op nieuwjaarsdag 1945 werd het vliegveld gebombardeerd door een zestal Duitse Arado AR 234 straalbommenwerpers. De schade was relatief gering.
Koningin Wilhelmina keerde op 2 mei 1945 met een Dakota op Gilze-Rijen definitief terug op Nederlandse bodem.
Op 10 januari 1946 werd het vliegveld overgedragen aan de Nederlandse luchtmacht. Het diende diverse doelen, zoals opleidingscentrum. In 1972 werden de baan, de verkeerstoren en de vliegtuigshelters vernieuwd. Sinds 2008 is het de basis van het Defensie Helikopter Commando en hoofdstandplaats van het militaire helikopterwezen in ons land.
Een gevolg van het samenvoegen van de twee vliegvelden was dat de korte, rechtstreekse verbinding tussen de twee kerkdorpen Gilze en Rijen verbroken werd. Voortaan moest er omgereden worden via de Langenbergse weg. Als Gilse tiener met vrienden in Rijen (ja, het kan verkeren) had dit tot gevolg dat ik met carnaval extra ver moest fietsen om van Rijen terug naar huis te komen. (gelukkig bracht een heel aardige jongeman me achterop de fiets terug!)
Zeer klein leed in vergelijking met de ellende die het confisqueren van de boerderijen en het bombarderen van het vliegveld met zich meebrachten.
Marilou Nillesen
bhiczei op 4 juni 2015 om 09:48
Inderdaad Mirjam, klein leed in vergelijking met alle oorlogsellende maar toch, voor een Gilse tiener heel lastig... (en hulde aan de aardige jongemannen in dit leven ;-)
Gert Jansen
zei op 4 mei 2019 om 17:23
Ik mis in de verhalen over Fliegerhorst Gilze -Rijen de verhalen over de Luftwaffe NachtJaght die een groot aandeel hadden in de neer geschoten vliegtuigen in Brabant?.
Thijs de Leeuw
bhiczei op 8 mei 2019 om 09:04
Bedankt voor je bericht, Gert. Het klopt inderdaad wat je zegt. Er zijn op deze site momenteel nog geen verhalen te vinden die speciaal gaan over de op Fliegerhorst Gilze-Rijen gestationeerde Nachtjagd. Een algemeen verhaal over de Nachtjagd is er ook niet. Wat ik wel kan doen, als je dat wilt, is je een overzicht mailen van de crashes op en rondom Fliegerhorst Gilze-Rijen. Dat wil zeggen: een deel van de database waarop wij onze crashkaart hebben gebaseerd. Je kunt dan precies zien, in de kolom waarin de eenheidsaanduiding genoteerd staat, welke jagers van de Nachtjagd daar tijdens de oorlog zijn neergestort. Dat hoge aantal crashes reflecteert het - inderdaad - grote aandeel van die Nachtjagd.
Geert
zei op 3 februari 2023 om 19:24
Hoi Thijs, de crashkaart interesseert mij ook zeer. Is het wat dat betreft mogelijk om bovendien gegevens te bemachtigen rondom Riel? Door de nabijheid van het Duitse schijnvliegveld 'Kamerun' (bij de huidige Kiek) is er o.a. in de buurtschappen Brakel en Hoefke (in Riel) ook veel gebeurd. Niet alleen werd dat gebied door bombardementen getroffen; ook een Britse Vickers Wellington zou nabij het Hoefke een crashlanding gemaakt hebben, waarbij de wielen van het hoofdlandingsgestel in de rivierbedding zouden zijn blijven steken en het toestel over de kop sloeg. De bemanning zou het niet overleefd hebben. Ik zou daar graag meer over lezen. Alvast bedankt.
In 1937 werd pal ten oosten van de Molenheide in werkverschaffing een nieuw civiel vliegveld aangelegd: Nerhoven. Maar door oorlogsdreiging werd ook dit vliegveld militair.
Koningin Wilhelmina keerde op 2 mei 1945 met een Dakota op Gilze-Rijen definitief terug op Nederlandse bodem.
