1747 staat in de geschiedenisboeken met name te boek als het jaar van het Beleg van Bergen op Zoom. Tijdens de Oostenrijkse Successieoorlog (1740-1748) wisten de Franse troepen deze Brabantse vestingstad te belegeren, als onderdeel van een veldtocht tegen de Republiek der Verenigde Nederlanden. Maar het verging lang niet alle Franse militairen voorspoedig. Een flink aantal wordt krijgsgevangen genomen maar wat dan?
Waar moeten deze mannen worden ondergebracht? Henk Beijers trof deze kwestie aan in de Raad van State waarbij de Fransen als een hete aardappel van het ene bord naar het andere worden geschoven. De Raad van State was tijdens de Republiek het uitvoerend orgaan van de Staten-Generaal. Alle besluiten die op de zittingen van de Raad van State werden genomen, werden vastgelegd in resoluties. Daarin vinden we ook de zoektocht om de Franse gevangenen onder te brengen. De Citadel in Den Bosch wellicht?
Eén van de mannen die zich over de kwestie buigt is de dan 86-jarige Van Cromstrom, gouverneur van Den Bosch (en bevelhebber bij het beleg van Bergen op Zoom). Uit de stukken blijkt dat ook hij niet goed raad weet met de mannen. Want er is al een aantal naar Zeeland gestuurd maar ook daar geeft men toe dat "men er geen weg mede weet." Ook is het niet betamelijk - zo staat in keurige bewoordingen - om in deze conjunctuur iemand met een grote groep krijgsgevangenen op te zadelen.
Dan toch maar naar den Papenbril, "indien geen ander bequamer plaats in de Stad te vinden is" en ze daar op te sluiten op "brood, water en stroo". "En daar van exacte notitie doen houden; En sal hiervan mede bij Extract dezer kennis werden gegeven aan den Generaal Van Cromstrom, om te strekken tot zijn nagisting." Je zou bijna denken aan een soort bed bad brood-regeling maar dan uit de 18de eeuw.
Maar het magazijn "op den Papenbril" (de bijnaam voor de Citadel) is "defectueus" en dan bevindt zich daar ook nog eens "een groote quantiteyt Kruijd van den Engelschen". Het wachthuis (Corps de Guarde) is ook nog eens "Seer Kleijn" dus nee, de Citadel valt af. In de missive van de Raad van State wordt voorgesteld de Franse krijgsgevangenen - tot het getal van drie honderd toe in drie a vier reijsen - "te senden na Naarden in de Provincie van Holland onder een behoorlijk Escorte.”
bron: BHIC toegang 178 Collectie Rijksarchief inv.nr.355 Resoluties van de Raad van State folio 112v dd. 18.8.1747 en folio 162 dd. 23.8.1747
Gerard H.A.A. de Bie
zei op 28 november 2015 om 13:05
Zo zie je maar; veel vergelijk met de huidige vluchtelingenproblematiek. Het is een "open deur" maar toch -De geschiedenis herhaalt zich!- Daarom alleen al is het belangrijk het vak Geschiedenis in het onderwijs als belangrijk aan te merken. Ik heb de indruk dat dit de laatste decennia uit het oog is verloren mede door de -ik-cultuur- met bedrijfseconomisch denken en wetenschap boven alles te stellen.
