Xaverius Vloet niet is vergeten

Eigenlijk had Xaverius Vloet in 1944 helemaal niet op dat Japanse schip moeten zitten. In de missie mochten de paters vanuit voormalig Nederlands-Indië - waar Xaverius zat en waar hij ook vele columns over schreef - om de tien jaar naar huis en Xaverius had er een decennium op zitten. Maar de moeder van een andere pater verkeerde in slechte toestand. Lang hoefde Vloet er niet over na te denken. “Ga jij maar, dan ga ik wel weer een andere keer.”

Het lot besliste anders. Vloet werd – net zoals vele anderen – gevangen genomen door de Japanners. Op een oud vrachtschip werden 6500 gevangenen gepropt. Drie dagen sloeg het noodlot toe. De geallieerden kregen het schip met de Japanse vlag in het vizier, zagen het aan voor een ‘gewoon’ vlagschip en torpedeerden het. Binnen twintig minuten zonk de Junyo Maru, op zo’n 50 kilometer van de Sumatraanse kust. 5620 Mensen verdronken, waarvan 1370 Nederlanders. Ook Vloet liet het leven.

Dat was wellicht te voorkomen geweest. Een ooggetuige beschrijft hoe hij Voet aanspoorde ook van het schip te springen. Maar de pater piekerde er niet over. Hij verleende tot op het laatste moment generale absolutie aan de mensen om zich heen, zich niet bekommerend om zijn eigen lot. Toon Vloet was dertien jaar toen zijn Heeroom naar Nederlands-Indië vertrok. Samen met zijn vier jaar jongere broer Johan heeft hij wel een verklaring voor het gedrag van de pater. “Vantevoren denk je niet na hoe iemand in een noodsituatie handelt. Maar als ik erover nadenk, komt het puur uit zijn geloofsovertuiging dat hij mensen niet alleen zou kunnen laten sterven. Dat hij mensen tot op het laatste moment hielp, komt omdat hij enorm trouw was aan zijn geloof.” Het bericht van zijn overlijden drong pas maanden later tot Nederland door. Een missiebisschop bracht de boodschap. Trees Fransen was elf jaar en pleegkind bij de broer van Xaverius. “Ik ging met de fiets het erge nieuws brengen bij de zus van Heeroom in Westerbeek. Ik weet alleen nog maar dat ik naar binnen ben gerend en heb geroepen: “Heerom is dood!" (Lees hier meer In Memoriam over pater Vloet.)

Toon Vloet: “Als er nu wordt gesproken over de grootste scheepsramp aller tijden gaat het altijd over de Titanic. Bij de Junyo Maru kwamen bijna vier keer zoveel mensen om en daar hoor je nooit iemand over. Dat stoort me.” Gezien het heldhaftige gedrag van hun oom is er ook enige verbazing dat hij nooit postuum geëerd is. Wel kreeg de familie een brief van generaal Spoor. Keurig bewaard in een grote map, vol met foto’s, briefkaarten en krantenartikelen van Xaverius. Maar het zijn vooral de herinneringen die overheersen. “Dat onze Heeroom al zolang geleden overleden is, wil niet zeggen dat we hem zijn vergeten. Integendeel, kun je wel zeggen.”

Met veel dank aan Albert Derks voor het digitaal beschikbaar stellen van de verzamelde columns en krantenartikelen van pater Vloet.