Wat nu zíjn meest waardevolle historische locatie is? Geen eenvoudige vraag, vindt oud-politicus Jan Marijnissen. “Er zijn zoveel plekken waar geschiedenis bijna letterlijk voor het oprapen ligt; dat vind ik uitermate interessant. Zulke verhalen vormen ook een stad, een dorp.” Dat die plek ergens in Oss ligt, is voor hem wel direct duidelijk. Na enig dubben wordt 't de voormalige locatie van Organon Diosynth, bij hem thuis om de hoek.
foto: Suus Heersema
Die plek is een directe verwijzing naar de beginjaren van zijn politieke loopbaan. Jan Marijnissen is een politiek dier in hart en nieren. Via de gemeenteraad in Oss – waar hij in 1976 als jongste raadslid van Nederland binnenstapt – wordt hij bijna twintig later SP-fractievoorzitter in het parlement. Dat combineert Marijnissen lange tijd met het partijvoorzitterschap van die partij en met zijn werk in de landelijke politiek. “Maar die eerste stappen in de politiek, die zijn hier gezet”, zegt hij, verwijzend naar zijn geboorte- en woonplaats Oss.
Steenworp afstand
Daarom gaan we terug naar de jaren zeventig, terug naar chemisch bedrijf Diosynth dat op dat moment op een steenworp afstand van het woonhuis van Marijnissen ligt. Midden in die grote woonwijk werkt het bedrijf met chemicaliën en dat leidt ook tot een grote uitstoot van giftige stoffen. Als de SP daarover aan de bel trekt, ontkent het bedrijf alle aantijgingen, daarin gesteund door de gemeente Oss. Twintig jaar lang strijdt de SP, met veel praten, folders flyeren en acties in de wijk en aan de poort. “Ik moet heel wat uren van mijn leven hier hebben doorgebracht”, merkt Marijnissen droogjes op.
“Maar ik niet alleen, want dan lukt zoiets niet. Samen met omwonenden en samen met de arbeiders van de fabriek hebben wij als partij het gedrag van het bedrijf kunnen veranderen. Alleen stel je niets voor. Deze plek symboliseert voor mij ook die saamhorigheid – en wat voor bijzondere resultaten je daarmee kunt bereiken.”
Geen heldendaad
Want het bedrijf ontwikkelt zich uiteindelijk van paria tot braafste jongetje van de klas. “Mooi”, vindt Marijnissen, “maar geen heldendaad”. Het hoort bij het werk van een politieke partij, stelt hij. “Wat deze kwestie wél bijzonder maakt, is dat ik erbij betrokken was als buurtbewoner; het gebeurde bij wijze van spreken in mijn eigen achtertuin. In die zin word ik er ook vaker aan herinnerd want dit is mijn natuurlijke habitat. Ik leef zeker niet in het verleden maar ik ben me wel terdege bewust van wat er is gebeurd. Met die kennis over vroeger in je achterhoofd kun je je vizier beter op de toekomst richten. Als je wéét hoe dingen tot stand zijn gekomen, beïnvloedt dat ook je kijk op het heden.”
“Maar ik niet alleen, want dan lukt zoiets niet. Samen met omwonenden en samen met de arbeiders van de fabriek hebben wij als partij het gedrag van het bedrijf kunnen veranderen. Alleen stel je niets voor. Deze plek symboliseert voor mij ook die saamhorigheid – en wat voor bijzondere resultaten je daarmee kunt bereiken.”
